Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665

Table of figures

< >
< >
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001864">
                <pb pagenum="163" xlink:href="025/01/167.jpg"/>
              ſit attolli; modò per quaſlibet anguſtias immitti & traduci queat; qua
                <lb/>
              enim proportione decreſcit baſis, creſcit, altitudo; ſed quæſo te, quid fiet,
                <lb/>
              ſi aquæ ſuperficies non ſit in AB, ſed in HK. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001865">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001866"> Certum eſt, minorem inde fore aquæ elevationem; quia preſ­
                <lb/>
              ſio in baſim HK minor eſt quam in baſim AB; quia fit ſub minore an­
                <lb/>
              gulo, v.g. ſtante baſi in AB, aſſurgeta qua in DE ſupra libellam FG, de­
                <lb/>
              preſſa verò baſi in HK ſupra libellam HP, aſſurget aqua in R, eritque
                <lb/>
              PR minor quàm GE. </s>
              <s id="s.001867">Hîc autem obſervo aliud experimentum, reverà
                <lb/>
              pulcherrimum, nempe ſuperficies aquæ in HK, non eſt plana, nedum
                <lb/>
              convexa, ſed omnino concava; cùm tamen AB modo humor extet, ſit
                <lb/>
              convexa. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001868">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001869"> Hoc etiam ſæpiùs obſervavi, & cauſam hujuſce peregrini
                <lb/>
              effectus curiosè perſcrutatus ſum; nec crediderim ab vllo vſpiam prodi­
                <lb/>
              tam fuiſſe. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001870">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001871"> Ex præmiſſis facilè deducitur, modò tantulum Geometriæ ac­
                <lb/>
              cedat. </s>
              <s id="s.001872">Suppono enim AB quaſi baſim trianguli, cujus vertex terminetur
                <lb/>
              ad HK, cujus trianguli angulus verticis major eſt, qui cadit in centrum
                <lb/>
              D prædictæ baſis, quàm is, qui cadit in extremitates baſis H vel K ; vt pa­
                <lb/>
              tet ex Geometria; igitur major vis preſſionis incumbit in centrum O,
                <lb/>
              quàm in H vel K, & conſequenter in ea puncta major, quæ accedunt
                <lb/>
              propiùs ad centrum O; quid mirum igitur, ſi punctum O ſubſidat, &
                <lb/>
              tota ſuperficies HOK cava ſit, propter inæqualem illam preſſionis vim. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001873">
                <emph type="italics"/>
              Chryſoc.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001874"> Sed quæſo te, Antime, cur aquæ ſuperficies AB convexa eſt?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001875">video enim, cur cava non ſit, cùm inæqualis illa preſſio deſideretur; cur
                <lb/>
              tamen convexa ſit, non plana, haud ſatis video. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001876">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001877"> Res ſatis trita eſt; nempe illa humoris ſuperficies à centro
                <lb/>
              mundi æqualiter diſtat ſecundùm omnes partes; ſi enim aliqua longiùs
                <lb/>
              à præfato centro diſtaret, quàm aliæ, deſcenderet illico; hæc certè vt ve­
                <lb/>
              ritati conſona, negari ab vllo non poſſunt; ſed profectò hæc convexitas
                <lb/>
              inſenſibilis eſt, nempe arcus vnius minuti continet 1000. paſſus geome­
                <lb/>
              tricos, vnius ſecundi arcus 16. paſſus &
                <gap/>
              id eſt 83. pedes circiter arcus
                <lb/>
              vnius tertij vnum pedem tubos vix habemus majoris diametri; quis
                <lb/>
              porrò arcum vnius tertij minuti à linea recta ſenſu diſtinguat? </s>
              <s id="s.001878">Cùm igi­
                <lb/>
              tur convexam ſuperficiem aquæ probè diſcernamus, aliam omnino eſſe
                <lb/>
              neceſſe eſt (& hoc ſit aliud experimentum) nempe vbi humor extremita­
                <lb/>
              tes A & B baſis attigit, non effluit aqua, ſed intumeſcit in centro ſuper­
                <lb/>
              ficiei; centro enim minor vis preſſionis incumbit, quàm partibus extre­
                <lb/>
              mis, v.g. in centrum V vis preſſionis incumbens infra horizontalem AB
                <lb/>
              non cadit, cum tamen incumbens in A & in B infra prædictam horizon­
                <lb/>
              talem deſcendat, vt patet, quò fit, ne aqua ex A vel B effluat & hæc vera
                <lb/>
              eſt & legitima triti hujus experimenti ratio. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001879">
                <emph type="italics"/>
              Chryſocomus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001880"> Non bene capio quid tibi velis; nonnihil, quæſo te,
                <lb/>
              ſchematis adhibe, tunc enim oculis potiùs quàm auribus fidem ha­
                <lb/>
              bebo. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001881">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001882"> Sit vas quodpiam aqua plenum AEDB, ſit aquæ ſuprema </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>