Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 540
541 - 570
571 - 600
601 - 630
631 - 660
661 - 690
691 - 720
721 - 750
751 - 780
781 - 810
811 - 840
841 - 870
871 - 900
901 - 930
931 - 960
961 - 990
991 - 1020
1021 - 1050
1051 - 1055
>
Scan
Original
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 540
541 - 570
571 - 600
601 - 630
631 - 660
661 - 690
691 - 720
721 - 750
751 - 780
781 - 810
811 - 840
841 - 870
871 - 900
901 - 930
931 - 960
961 - 990
991 - 1020
1021 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
148
"/>
vtitur, eſt ſanè per accidens obnoxia mutationi; ideò planum eſt eam è poteſtate transferri ad
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1116
"/>
<
lb
/>
actum atque ita planè perfici, at vbi ratione carent, adhuc ſpectandam eſſe puto rationem quam
<
lb
/>
obtinet ad agens in primis cuius dicitur eſſe perfectio quam ſanè re ipſa non diſtinguendam
<
lb
/>
puto ab operantis rei forma, ſiue eſſentia,
<
expan
abbr
="
eandemq́
">eandemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>exiſtimo vnam eſſe cum ipſa, eſſe impartibi
<
lb
/>
lem. nihil in ſe habentem quod præſeferat plus & minus: deinde verò erga patiens, quo diſtin
<
lb
/>
guitur à forma agentis, atque habet aliquid partibilis, & plus & minus, & hoc poſteriore modo
<
lb
/>
actionem;. </
s
>
<
s
>Phyſ. </
s
>
<
s
>ſumi aſſeuerarem. </
s
>
<
s
>Intrinſecus ergo in poteſtatibus quæ ratione non vtuntur,
<
lb
/>
nihil accedit perfectionis. </
s
>
<
s
>Itaque ceſſant obiectiones nuper allatæ, ſiquidem Peripateticè ſta
<
lb
/>
tuamus illas poteſtates quæ ab aduerſario ſumptæ ſunt, ratione carere, tum ſanè imperfecta fo
<
lb
/>
rent aliquando, ſiquo modo variarentur intrinſecus. </
s
>
<
s
>Hæc quæ nos vſque adhuc expoſuimus,
<
lb
/>
præbent nobis anſam diluendi complures obiectiones quæ contra actionis
<
expan
abbr
="
paſsionisq́
">paſsionisque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>naturam
<
lb
/>
afferri ſolent, & inſtar corollarij nonnulla decernendi prætereà de ipſo motu. </
s
>
<
s
>Nam ſi obieceris;
<
lb
/>
cuius poteſtas, eiuſdem quoque fore actum; poteſtatem verò efficientis eſſe. </
s
>
<
s
>Tùm prætereà, quo
<
lb
/>
niam illo fundatur actio cuius participat conditiones; ſed agentis, non autem patientis, condi
<
lb
/>
tiones participat: nimirùm, quia tametſi duo ligna comburuntur ab vno igni, vna
<
expan
abbr
="
cẽſetur
">cenſetur</
expan
>
actio,
<
lb
/>
non duæ. </
s
>
<
s
>Poſtremò, eſſe agens eſt per actionem tanquam per formam, ſicut eſſe album eſt per
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1117
"/>
<
lb
/>
albedinem. </
s
>
<
s
>Quare ſicut albedo ineſt in homine albo, ſic ineſt actio in agente. </
s
>
<
s
>Nam quod ad
<
lb
/>
primum attinet ita reſpondebo poteſtatem efficientis totum internam non eſſe, ſed intueri ex
<
lb
/>
trinſecum; quare completur per habitudinem ad extrinſecum; quod autem in ipſo eſt efficien
<
lb
/>
te formam eſſe vel eſſentiam per quam agit aliquam formam communicando vel vniuocè, vel
<
lb
/>
ſicut entelechia à qua, vna cùm ſit, vna ſimpliciter actio proficiſcitur. </
s
>
<
s
>quòd ſi multiplicetur; id
<
lb
/>
pati ex priuilegio materiæ quæ per ſe partibilis eſt, aut quòd eius continuatio ab impediente
<
lb
/>
interpelletur. </
s
>
<
s
>Ita fit vt ab vna facultate plures actiones proficiſci queant; nam ſimpliciter ab
<
lb
/>
vno, quatenus vnum eſt; non niſi vnum deriuari ſolet: non tamen inde concludi actionem fo
<
lb
/>
re in agente. </
s
>
<
s
>Et licet actionis ratio compleat rationem agentis: non ſequi tamen, vt eam
<
expan
abbr
="
cõpleat
">compleat</
expan
>
<
lb
/>
quatenus eſt in ipſo: ſed quatenus eſt ab ipſo, nam ſic definitur efficiens: Vnde, ſiue à quo. </
s
>
<
s
>Nec
<
lb
/>
me mouet id quod video valde perturbare quoſdam ſectatoreis D. Thomæ: quia ſi non diſtin
<
lb
/>
guerentur actio & paſsio formaliter, vt aiunt, non eſſent duo prædicamenta. </
s
>
<
s
>Nam cùm actio &
<
lb
/>
paſsio conſiderentur, vt in eo cui primò inhęrent, & vt pendent ab externo, vt pendent ſanè ab
<
lb
/>
externo, ſic non diſtinguuntur, ſed duæ ſunt ex eodem genere habitudineis; verùm vt in eo cui
<
lb
/>
primò inhærent, diſtinguuntur: eo verò modo diximus illa efficere duo prædicamenta. </
s
>
<
s
>Sunt igi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1118
"/>
<
lb
/>
tur habitudines duæ ex eodem prædicamento, non duo prædicamenta, veluti ſuprà dictum eſt:
<
lb
/>
& in hoc æmuli Scoti melius qui eas formaliter habitudineis faciunt. </
s
>
<
s
>Neque obſtat illud. </
s
>
<
s
>Habi
<
lb
/>
tudo non eſt motus: actio & paſsio ſunt motus; quoniam ſi motus eſt habitudo, vt antè docui
<
lb
/>
mus; neceſſe eſt item aliqua habitudo ſit motus; eſt autem habitudo, quà paſsio ab hoc; pro
<
lb
/>
ptereà & paſsio, quanuis ſit motus, eſt habitudo: nec quicquam neceſſariò poteſt effici; cùm
<
lb
/>
maior ſit particularis in ſecunda figura. </
s
>
<
s
>Quanquam ſolæ habitudines non ſunt idoneæ com
<
lb
/>
plere eſſentiam motus; ſed prætereà fluxus quidam flagitatur & progreſſus ab eo quod eſt po
<
lb
/>
teſtate ad actum. </
s
>
<
s
>Ex his identidem efficitur; quòd tametſi motus eſt entelechia, nihilominus ea
<
lb
/>
eſt non actio propriè, ſed paſsio, non ſecus atque energia ſenſus & mentis quę auctore Ariſtote
<
lb
/>
le ſe habet in pati: nam cùm per ſubiectum propriè definiatur, & ab eo conſtituatur intrinſe
<
lb
/>
cus, per efficiens verò minimè; atque in ſubiecto ſit veluti paſsio, ſit autem actus eiuſdem ſubie
<
lb
/>
cti; actus igitur in motu tanquam paſsio neceſſe eſt habeatur. </
s
>
<
s
>Quamobrem neſcio quid indu
<
lb
/>
xerit Alexandrum, vt collocare voluerit motum in tertia ſpecie qualitatis, dum conatus eſt de
<
lb
/>
fendere motum eſſe paſsionem. </
s
>
<
s
>nam paſsio de genere qualitatis eſt terminus alterationis (com
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1119
"/>
<
lb
/>
muniter enim complectitur omnem formam) ita ſolum nuncupata, quòd parùm infixa ſubiecto
<
lb
/>
non exhibeat illi nomen qualitatis, motus autem à termino diſtinguatur; quinetiam cętera quo
<
lb
/>
que prædicamenta peruagetur vltra qualitatem, neque item illi conueniat ea figura dictionis:
<
lb
/>
ineſt enim, vt dictum eſt, in ſubiecto, non vt
<
foreign
lang
="
grc
">πάθος</
foreign
>
, ſed vt
<
foreign
lang
="
grc
">πεἴσις</
foreign
>
: hæc verò multò maximè
<
lb
/>
diſtant;
<
expan
abbr
="
ſiquidẽ
">ſiquidem</
expan
>
<
foreign
lang
="
grc
">πάθος</
foreign
>
ſit forma & terminus;
<
foreign
lang
="
grc
">πεῖσις</
foreign
>
verò actus imperfectus, & via ad
<
foreign
lang
="
grc
">πάθος</
foreign
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Neque verò me ab hoc placito ſophiſmata nonnullorum deterrent qui certè cum illa obijciunt,
<
lb
/>
magis nos auctoritate ſua commouent, quàm veritate diſputationis, ſcilicet, quia motus indiffe
<
lb
/>
renter ſe habere videatur ad actionem & paſsionem; non igitur paſsio magis, quàm actio repu
<
lb
/>
tandus eſt: idem enim motus paſsio nuncupatur, quatenus reſpicit patiens, & ita ipſum reſpicit
<
lb
/>
eo, quòd patiens patitur per motum: ſic cùm agens agat per motum; motus ipſe reſpicit agens:
<
lb
/>
idcirco ſi actio vocatur, quia reſpicit agens; motus
<
expan
abbr
="
itẽ
">item</
expan
>
erit actio
<
expan
abbr
="
cõſimiliter
">conſimiliter</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Tùm
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
, quia ſeque
<
lb
/>
retur, vt actio identidem foret paſsio quædam; eſt enim actio quæ motus eſt; atqui motus omnis
<
lb
/>
eſt paſsio, ergo etiam actio quędam eſt paſsio. </
s
>
<
s
>&
<
expan
abbr
="
tñ
">tantum</
expan
>
actio & paſsio ſunt prędicamenta diuerſa; aut
<
lb
/>
niſi
<
expan
abbr
="
prędicamẽta
">prędicamenta</
expan
>
dicere libeat; genera
<
expan
abbr
="
ſaltẽ
">ſaltem</
expan
>
inter ſe diſtincta ſub
<
expan
abbr
="
eodẽ
">eodem</
expan
>
<
expan
abbr
="
prędicamẽto
">prędicamento</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Nã
">Nam</
expan
>
facile ex </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>