1C. ipſa nauigij celeritate verſus K; celerius igitur ferretur C, ad K, quam
ad I, quapropter nihil vnquam retrocedet ipſum C, imò verò in vlteriora
progredietur, ſpatiumque; decurret C K, quod quidem relinquitur detracto
I C, ex I K. ſi enim remi palmula tota ipſa nauigij celeritate moueretur, vl
tra K, progrederetur, cum B, perueniret ad D: ſed retrahitur interim, pro
pter eum motum, qui fit circa B. Sic igitur palmulæ celeritate, quæ à mo
tu nauigij prouenit retardata, decurſum ſpatium erit C K. Videtur autem
ſolo remorum impulſu hoc fieri non poſſe, ſed alia inſuper virtute impel
lente opus eſſe, vt venti, vel aquæ.
ad I, quapropter nihil vnquam retrocedet ipſum C, imò verò in vlteriora
progredietur, ſpatiumque; decurret C K, quod quidem relinquitur detracto
I C, ex I K. ſi enim remi palmula tota ipſa nauigij celeritate moueretur, vl
tra K, progrederetur, cum B, perueniret ad D: ſed retrahitur interim, pro
pter eum motum, qui fit circa B. Sic igitur palmulæ celeritate, quæ à mo
tu nauigij prouenit retardata, decurſum ſpatium erit C K. Videtur autem
ſolo remorum impulſu hoc fieri non poſſe, ſed alia inſuper virtute impel
lente opus eſſe, vt venti, vel aquæ.
Ex his Theorematis liquet, inquit Nonius, quàm incerta interroget Ari
ſtoteles, & quàm inſcitè reſpondeat. Nam non continuò ſi nauigium in an
teriora mouetur, remi palmula retrocedet; neque etiam ſi retrocedat, mi
nus ſpatìum tranſmittit in contrarium, quàm nauigium progrediatur. De
monſtrant hoc ſecunda, & tertia propoſitio. Remi verò manubrium motu
proprio, qui circa ſcalmum fit, & vnà cum nauigij motu maius ſpatium con
ficit quàm nauigium. ſolo autem proprio motu, ſi contingat tantum ſpa
tium conficere, quantum nauigium, fieri non poterit, vt palmula mouea
tur. fruſtra igitur conatur in vniuerſum demonſtrare remi manubrium ma
ius ſpatium decurrere, quàm palmulam in contrarium. Præterea quando
nauigium longius progreditur, quàm remi palmula regrediatur, minus ſpa
tium decurrit, quam manubrium: igitur hon æquale. Et proinde conſtat
neque veritatem in propoſito, neque demonſtrationem in ijs, quæ conge
rit, reperiri.
ſtoteles, & quàm inſcitè reſpondeat. Nam non continuò ſi nauigium in an
teriora mouetur, remi palmula retrocedet; neque etiam ſi retrocedat, mi
nus ſpatìum tranſmittit in contrarium, quàm nauigium progrediatur. De
monſtrant hoc ſecunda, & tertia propoſitio. Remi verò manubrium motu
proprio, qui circa ſcalmum fit, & vnà cum nauigij motu maius ſpatium con
ficit quàm nauigium. ſolo autem proprio motu, ſi contingat tantum ſpa
tium conficere, quantum nauigium, fieri non poterit, vt palmula mouea
tur. fruſtra igitur conatur in vniuerſum demonſtrare remi manubrium ma
ius ſpatium decurrere, quàm palmulam in contrarium. Præterea quando
nauigium longius progreditur, quàm remi palmula regrediatur, minus ſpa
tium decurrit, quam manubrium: igitur hon æquale. Et proinde conſtat
neque veritatem in propoſito, neque demonſtrationem in ijs, quæ conge
rit, reperiri.
Huiuſque Petrus Nonius:
Reliqua huius textus vtinam quemadmodum ſunt clara, ita etiam vera
eſſent: ſed quia quæ modo dixit de remo, eadem temoni applicat propte
rea ijſdem etiam obnoxia ſunt difficultatibus.
eſſent: ſed quia quæ modo dixit de remo, eadem temoni applicat propte
rea ijſdem etiam obnoxia ſunt difficultatibus.
QVÆSTIO SEXTA
De Antenna.
248
Qværit cur quanto Antenna ſublimior fuerit, ijſdem velis, & vento
eodem celerius ferantur nauigia. Reſpondet inde id prouenire,
quia malus, ſiue arbor nauis in huiuſmodi ventorum impulſu ve
ctis euadit, cuius auxilio idem ventus, qui mouens eſt, maiorem
vim acquirit, quanto longior fuerit pars vectis, quæ inter hypomoclion, &
vim mouentem intercipitur: quando autem altior fuerit antenna, tunc ea
vectis pars longior euadit, & propterea accidit, vt vires ventorum augean
tur. ſed iſta melius in figura inſpiciamus. ſit nauis A B, cuius arbor C D E,
antenna F C G, velum F G H, vectis eſt arbor, cuius fultura eſt in E, extre
mo mali in fundo nauis, onus autem in D, vbi malus exit è carina. mouens
potentia eſt ventus, qui mouet in antenna F C G. quanto igitur ſublimior
eſt antenna, tanto longior euadit vectis E C, tantoque; maiores fiunt venti
vires. dixi autem onus eſſe in D, quia ſi nauis vento obſiſteret, ipſa inuerte
retur hac ratione, vt puppis A, eleuata, prora B, demergeretur, manente
eodem celerius ferantur nauigia. Reſpondet inde id prouenire,
quia malus, ſiue arbor nauis in huiuſmodi ventorum impulſu ve
ctis euadit, cuius auxilio idem ventus, qui mouens eſt, maiorem
vim acquirit, quanto longior fuerit pars vectis, quæ inter hypomoclion, &
vim mouentem intercipitur: quando autem altior fuerit antenna, tunc ea
vectis pars longior euadit, & propterea accidit, vt vires ventorum augean
tur. ſed iſta melius in figura inſpiciamus. ſit nauis A B, cuius arbor C D E,
antenna F C G, velum F G H, vectis eſt arbor, cuius fultura eſt in E, extre
mo mali in fundo nauis, onus autem in D, vbi malus exit è carina. mouens
potentia eſt ventus, qui mouet in antenna F C G. quanto igitur ſublimior
eſt antenna, tanto longior euadit vectis E C, tantoque; maiores fiunt venti
vires. dixi autem onus eſſe in D, quia ſi nauis vento obſiſteret, ipſa inuerte
retur hac ratione, vt puppis A, eleuata, prora B, demergeretur, manente
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib