1tur admiſti.
De ijs igitur hic loquens Ariſtoteles, quærit,
qua de cauſa rotundam potius quam aliam figuram per at
tritionem ac perpetuam illam agitationem adipiſcantur,
cum frequentius ex lapidibus, ac fragmentis alterius figuræ
efficiantur. Quod enim ſecundum omnes ſui partes paula
tim conteritur, ac minuitur, vniformiter difformiter contun
di debet, ac ſenſim attenuari, eadem partium proportione
ſeruata, eademque proinde figura. Non igitur ſatis apparet
cur ex tot tanquam ex diuerſis figuris teſtarum oſtreorum
concarumque ac lapidum angularium non niſi rotundam, &
orbicularem formam eorum reliquiæ videantur ſeruare,
eiuſdemque figuræ penè omnes euadant cuius non erant.
qua de cauſa rotundam potius quam aliam figuram per at
tritionem ac perpetuam illam agitationem adipiſcantur,
cum frequentius ex lapidibus, ac fragmentis alterius figuræ
efficiantur. Quod enim ſecundum omnes ſui partes paula
tim conteritur, ac minuitur, vniformiter difformiter contun
di debet, ac ſenſim attenuari, eadem partium proportione
ſeruata, eademque proinde figura. Non igitur ſatis apparet
cur ex tot tanquam ex diuerſis figuris teſtarum oſtreorum
concarumque ac lapidum angularium non niſi rotundam, &
orbicularem formam eorum reliquiæ videantur ſeruare,
eiuſdemque figuræ penè omnes euadant cuius non erant.
Huic autem quæſtioni Ariſtoteles reſpondet, partes, quæ
magis à centro, ſeu puncto medio circumlati corporis rece
dunt, cum celerius in eius circumuolutione ferantur (maius
videlicet in æquali tempore ſpatium in rotatione conficien
do) vehementius impetere, vicinaque corpora rotando per
cutere, quàm partes centro propinquiores; velocitas enim
auget impulſum: Quæ autem partes vehementius impetunt,
atque impingunt, ſi fragiles in ſe ſint, facilius etiam refran
guntur. Cum igitur prominentiores partes crocearum ſint
huiuſmodi, vt celerius in ſuos orbes ruant, vehementiuſque
propterea illidant, ſequitur facilius ipſas contundi, ſolumque
propterea relinqui partes à centro æquidiſtantes, ex quibus
reſultat orbicularis, ac rotunda figura, quam in ipſis croceis
communiter cernimus.
magis à centro, ſeu puncto medio circumlati corporis rece
dunt, cum celerius in eius circumuolutione ferantur (maius
videlicet in æquali tempore ſpatium in rotatione conficien
do) vehementius impetere, vicinaque corpora rotando per
cutere, quàm partes centro propinquiores; velocitas enim
auget impulſum: Quæ autem partes vehementius impetunt,
atque impingunt, ſi fragiles in ſe ſint, facilius etiam refran
guntur. Cum igitur prominentiores partes crocearum ſint
huiuſmodi, vt celerius in ſuos orbes ruant, vehementiuſque
propterea illidant, ſequitur facilius ipſas contundi, ſolumque
propterea relinqui partes à centro æquidiſtantes, ex quibus
reſultat orbicularis, ac rotunda figura, quam in ipſis croceis
communiter cernimus.
Quod ſi ex hoc Ariſtotelis diſcurſu ſequatur maiores
croceas rotundiores fieri, quàm minores propter maiorem
à centro diſtantiam, qua in rotatione prominentes partes
facilius contunduntur; id certè ab experientia non eſt om
nino alienum, vt Baldus arbitratur; ſicut nec ipſas croceas
circa centrum conuerti, quamuis alijs, ac diuerſis etiam mo
tionibus agitentur. Si enim in pluribus littoribus attentius
obſeruaſſet, vidiſſet vtique fluctuum iactatione fluxu, ac re
fluxu, non modo glareas, paruoſque lapillos circa centrum
omnino conuolui, ſed etiam maiores vmbilicos, & non me
croceas rotundiores fieri, quàm minores propter maiorem
à centro diſtantiam, qua in rotatione prominentes partes
facilius contunduntur; id certè ab experientia non eſt om
nino alienum, vt Baldus arbitratur; ſicut nec ipſas croceas
circa centrum conuerti, quamuis alijs, ac diuerſis etiam mo
tionibus agitentur. Si enim in pluribus littoribus attentius
obſeruaſſet, vidiſſet vtique fluctuum iactatione fluxu, ac re
fluxu, non modo glareas, paruoſque lapillos circa centrum
omnino conuolui, ſed etiam maiores vmbilicos, & non me