1
61[Figure 61]
cies KI in canaliculo verò ſit D ; volam manus admove
eri BC cum modica preſſione; ſtatim aqua per canalicu
lum altiùs aſſurgit versùs F ; vbi verò repentino motu ma
nus ab ore AB, amovent, deſcendit aqua præceps in G.
ſed ſtatim denuo aſſurgit versùs F.
61[Figure 61]cies KI in canaliculo verò ſit D ; volam manus admove
eri BC cum modica preſſione; ſtatim aqua per canalicu
lum altiùs aſſurgit versùs F ; vbi verò repentino motu ma
nus ab ore AB, amovent, deſcendit aqua præceps in G.
ſed ſtatim denuo aſſurgit versùs F.
Auguſtin.
Ex præmiſſis huius experimenti facilè ratio
nem afferam, nempe aër vola preſſus aquæ ſuperficiem KI premit, ex cujus
preſſione, per canaliculum neceſſariò altiùs aſſurgit : amota autem repente
vola, aquæ ſuperficiem AB ſecum tantulum adducit, attollítque; vnde
aquam per canaliculum ſubſidere neceſſe eſt.
nem afferam, nempe aër vola preſſus aquæ ſuperficiem KI premit, ex cujus
preſſione, per canaliculum neceſſariò altiùs aſſurgit : amota autem repente
vola, aquæ ſuperficiem AB ſecum tantulum adducit, attollítque; vnde
aquam per canaliculum ſubſidere neceſſe eſt.
Antim.
Inde omnium huiuſmodi experimentorum communem ratio
nem reddo: ſi enim aër magis compreſſus aquam per canaliculum attol
lit; certè minùs altè attollit; nullo modo preſſus non attollit; adductus
verò, ſecum versùs G aquam m canaliculo contentam adducit. Et verò,
vt tandem ad rem propiùs accedam, cùm hic motus, quo aqua aſſurgit,
non ſit ab intrinſeco, vt conſtat ex dictis, nec enim aqua ſpontè ſua aſ
cendit, ab alia cauſa extrinſeca illum eſſe, neceſſe eſt; eaque profectò
applicata quænam porrò illa eſt, niſi aër? quidquid tandem aër ſit, ſive
purus, ſive impurus, id eſt aliis corporibus admixtus; aër porrò applica
tus motum illum imprimere nequit, niſi vel gravitando, vel illo niſu, qui
ex compreſſione corporum ſequitur; primum dici non poteſt, cùm enim
gravitet per cylindros parallelos, æquè gravitat in minorem aquæ ſuper
ficiem, ac in majorem ; ac proinde vtraque, ſi gravitationis dumtaxat ra
tio habeatur, in eadem libella ſita eſt, nec vna aſſurgit ſupra aliam, re
ſtat igitur, vt dicamus, aëra tantulum compreſſum cum niſum exerere in
ſuperficiem BC, non quidem per cylindros parallelos; ſed per conos,
quorum ſinguli vertices ſingulis ſuperficiei punctis incumbunt; ac proin
de minorem niſum exeri adversùs ſuperficiem aquæ CD canaliculo con
tentæ, quia ſub minoribus angulis exeritur, vt ſupra luculenter oſtenſum
eſt; prævalet igitur preſſio incidens in ſuperficiem BC ; ac proinde aliam
CD attollit versùs F.
nem reddo: ſi enim aër magis compreſſus aquam per canaliculum attol
lit; certè minùs altè attollit; nullo modo preſſus non attollit; adductus
verò, ſecum versùs G aquam m canaliculo contentam adducit. Et verò,
vt tandem ad rem propiùs accedam, cùm hic motus, quo aqua aſſurgit,
non ſit ab intrinſeco, vt conſtat ex dictis, nec enim aqua ſpontè ſua aſ
cendit, ab alia cauſa extrinſeca illum eſſe, neceſſe eſt; eaque profectò
applicata quænam porrò illa eſt, niſi aër? quidquid tandem aër ſit, ſive
purus, ſive impurus, id eſt aliis corporibus admixtus; aër porrò applica
tus motum illum imprimere nequit, niſi vel gravitando, vel illo niſu, qui
ex compreſſione corporum ſequitur; primum dici non poteſt, cùm enim
gravitet per cylindros parallelos, æquè gravitat in minorem aquæ ſuper
ficiem, ac in majorem ; ac proinde vtraque, ſi gravitationis dumtaxat ra
tio habeatur, in eadem libella ſita eſt, nec vna aſſurgit ſupra aliam, re
ſtat igitur, vt dicamus, aëra tantulum compreſſum cum niſum exerere in
ſuperficiem BC, non quidem per cylindros parallelos; ſed per conos,
quorum ſinguli vertices ſingulis ſuperficiei punctis incumbunt; ac proin
de minorem niſum exeri adversùs ſuperficiem aquæ CD canaliculo con
tentæ, quia ſub minoribus angulis exeritur, vt ſupra luculenter oſtenſum
eſt; prævalet igitur preſſio incidens in ſuperficiem BC ; ac proinde aliam
CD attollit versùs F.
Chryſoc.
Iam obſervo inde germanam duci rationem, illius addu
ctionis atramenti; vbi enim atramenti guttam calami roſtrum extre
mum attingit, (quod pueri facere ſolebamus) attramentum illico
aſſurgit, & cavum calami roſtrum implet; in alio liquore idem ſuc
ceſſum iri, certiſſimum eſt; calamum tamen priùs humectatum fuiſſe
oportet.
ctionis atramenti; vbi enim atramenti guttam calami roſtrum extre
mum attingit, (quod pueri facere ſolebamus) attramentum illico
aſſurgit, & cavum calami roſtrum implet; in alio liquore idem ſuc
ceſſum iri, certiſſimum eſt; calamum tamen priùs humectatum fuiſſe
oportet.
Auguſtin.
Luculentam rationem jam attulit Antimus; ſic enim com
planatur ſuperficies calami, alioquin multis rugis & ſalebris ſtriata & aſ
perata, huic autem experimento communis illa ratio Antimi facilè ap
plicatur, ab inæqualis preſſionis niſu petita; nam reverà in totam guttæ
ſuperficiem, excepto ſcilicet puncto illo contactus, in quo extre
mum roſtrum guttæ immergitur, major eſt preſſionis niſus, quàm in ca
vam roſtri ſuperficiem; quid mirum ergo ſi prævaleat illa, & humor per
cavum roſtrum aſcendat? aliquid ſimile in omnibus guttis obſervo, ad-
planatur ſuperficies calami, alioquin multis rugis & ſalebris ſtriata & aſ
perata, huic autem experimento communis illa ratio Antimi facilè ap
plicatur, ab inæqualis preſſionis niſu petita; nam reverà in totam guttæ
ſuperficiem, excepto ſcilicet puncto illo contactus, in quo extre
mum roſtrum guttæ immergitur, major eſt preſſionis niſus, quàm in ca
vam roſtri ſuperficiem; quid mirum ergo ſi prævaleat illa, & humor per
cavum roſtrum aſcendat? aliquid ſimile in omnibus guttis obſervo, ad-