Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[11.] DE COMPOSITIONE OCVLI, FORMA ET SI-tu. Caput quartum. 4. Ortus & principium oculi exiſtit è cerebro: & conſtat è tribus humori-bus & quatuor tunicis. 4 p 3.
[12.] 5. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete, ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3.
[13.] 6. Ocul{us} tot{us} & ſpher a uuea centris differunt: & oculi centrum ect alti{us}. 8 p 3.
[14.] 7. Rect a connectens centra ſphær arum corneæ & uueæ, continuata tranſit per centrum for aminis uueæ, & medium caui nerui optici. 9 p 3.
[15.] 8. Centrum ſphæræ uueæ eſt inferi{us} centris reliquarum oculi partium. 8 p 3.
[16.] 9. Recta connectẽs centra ſphærarũ cryſtallinæ & uueæ, cõtinuata cadit in centrũ circuli cõglutinãtis cryſtallinã & uitreã ſphær {as} cũ uuea: & eſt ad ipſum perpendicularis. 10 p 3.
[17.] 10. Centrum ſphæræ cryſtallinæ alti{us} eſt centro ſphæræ uitreæ. 11 p 3.
[18.] 11. Rect a connectens centra ſphær arum & uueæ, continuata cadit in centrum ui-treæ, & medium cauinerui optici. 12 p 3.
[19.] 12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.
[20.] 13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.
[21.] DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-pendentibus. Cap. 5. 14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
[22.] 15. Viſ{us} è ſingulis ſuæ ſuperficiei punctis ſingula uiſibilis punct a uidet. 17. 18 p 3.
[23.] 16. Humor cryſtallin{us} eſt præcipuum organum facult atis opticæ. 4. 18 p 3.
[24.] 17. Lux perpendicularis penetr at per qualibet diuerſa media: obliqua refringitur. 42. 43. 44. 45. 47 p 2.
[25.] 18. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad ſuperficiem uiſ{us} perpẽdicularibus. Ita ſin-gula uiſibilis punct a eundem obtinent ſitum in ſuperficie uiſ{us}, quem in uiſibili. 17 p 3.
[26.] 19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.
[27.] 20. Oculus & ſphæra cryſtallina habent idem centrum. 7 p 3. Idem 12 n.
[28.] 21. Viſibile uiſui oppoſitum uidetur. 2 p 3.
[29.] 22. Viſibile per medium perſpicuum uidetur. 13 p 3.
[30.] 23. Viſio non fit radijs à uiſu emißis. s p 3.
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
< >
page |< < (11) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div28" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s753" xml:space="preserve">
              <pb o="11" file="0017" n="17" rhead="OPTIC AE LIBER I."/>
            Et quia centrum uiſus idem eſt cum centro ſuperficiei glacialis, [per 12 n] erunt omnes iſtæ lineæ
              <lb/>
            perpendicularesſuper ſuperficiem oculi, & ſuperficiẽ glacialis, & ſuper oẽs ſuperficies uiſus æqui-
              <lb/>
            diſtantes:</s>
            <s xml:id="echoid-s754" xml:space="preserve"> & erit pyramis continua ſuper omnes iſtas perpendiculares, continens omnes iſtas per-
              <lb/>
            pendiculares, & aerem, in quo extenditur forma à tota ſuperficie illius rei uiſæ oppoſitæ uiſui, ſe-
              <lb/>
            cundum uerticationes perpendicularium:</s>
            <s xml:id="echoid-s755" xml:space="preserve"> & ſuperficies glacialis ſecabit iſtam pyramidem:</s>
            <s xml:id="echoid-s756" xml:space="preserve"> & ſic
              <lb/>
            peruenit forma lucis & coloris, quæ ſunt in ſuperficie illius rei uiſæ, in partem ſuperficiei, quã com
              <lb/>
            prehendit pyramis.</s>
            <s xml:id="echoid-s757" xml:space="preserve"> Et ad quodlibet punctum iſtius ſuperficiei glacialis ueniet forma puncti oppo
              <lb/>
            ſiti ſuperficiei rei uiſæ, ſecundum rectitudinem perpendicularis exeuntis ab iſto puncto ſuperfici-
              <lb/>
            ei rei uiſæ ſuper ſuperficiem tunicarum uiſus, & ſuper ſuperficiem glacialis, & pertranſibit diapha-
              <lb/>
            nitatem tunicarum uiſus ſecundum rectitudinem illius perpendicularis, & non pertranſibit cum
              <lb/>
            illa forma ſecundum rectitudinem illius perpendicularis alia forma.</s>
            <s xml:id="echoid-s758" xml:space="preserve"> Et iſta forma perueniet ad iſtã
              <lb/>
            partem glacialis ordinata in ea ſecũdum lineas rectas, ſuper quas peruenit ad ipſam, quæ ſunt per-
              <lb/>
            pendiculares ad ipſam, & cõcurrẽtes apud centrũ uiſus, ſicut ordinatio partiũ ſuperficiei rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s759" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Præterea ueniunt in illa diſpoſitione ad quodlibet punctum huius partis ſuperficiei glacialis mul
              <lb/>
            tæ formæ à multis punctis ſuperficierum uiſarum in eodem tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s760" xml:space="preserve"> Perueniunt ergo in iſtã par-
              <lb/>
            tem ſuperficiei glacialis, quæ diſtinguebatur à pyramide, multæ formæ ex multis coloribus diuer-
              <lb/>
            ſis.</s>
            <s xml:id="echoid-s761" xml:space="preserve"> Si ergo glacialis ſenſerit ex parte diſtincta per pyramidem, formam uenientem ad ſe ex uertica-
              <lb/>
            tione illius pyramidis tantùm, neque ſenſerit ex illa parte ſuæ ſuperficiei aliam formam, niſi formã
              <lb/>
            uenientem ſuper illam uerticationem:</s>
            <s xml:id="echoid-s762" xml:space="preserve"> ſentiet formam illius rei ſecundũ ſuũ eſſe, & ſentiet ordina-
              <lb/>
            tam ſecundum ſuam ordinationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s763" xml:space="preserve"> Et poterit etiam ſentire in illa diſpoſitione formas aliarum re-
              <lb/>
            rum uiſarum, præter illam rem uiſam ex pyramidibus diſtinguentibus ex ſua ſuperficie alias par-
              <lb/>
            tes ab illa parte:</s>
            <s xml:id="echoid-s764" xml:space="preserve"> & poterit ſentire formam cuiuslibet rerum uiſarum ſecũdum ſuum eſſe, & ſentire
              <lb/>
            ſitus earum inter ſe ſecundum ſuũ eſſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s765" xml:space="preserve"> Et ſi glacialis ſenſerit formas uenientes ad ſe ex uerticatio-
              <lb/>
            nibus refractis, ſentiet ex eadem parte, quæ diſtinguebatur ex ſua ſuperficie per illam pyramidem,
              <lb/>
            formas admixtas ex formis partium illius rei uiſæ, & ex formis multarum rerum uiſarum diuerſa-
              <lb/>
            rum, & erunt admixtæ ex multis coloribus diuerſis, & ſentiet ex qualibet parte ſuæ ſuperficiei,
              <lb/>
            præter illam partem, formam permixtam exformis multarum rerum diuerſarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s766" xml:space="preserve"> & ſic non ſenti-
              <lb/>
            et formam uenientem ſecundum pyramidis uerticationem ſecundum ſuũ eſſe, neque aliquam for
              <lb/>
            mam uenientem ſuper perpendicularem ſecũdum ſuũ eſſe, neque aliquam formam uenientem ex
              <lb/>
            uerticationibus refractis.</s>
            <s xml:id="echoid-s767" xml:space="preserve"> Non ſentiet ergo formam unius rei uiſæ ſecundum ſuũ eſſe, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s768" xml:space="preserve"> diſtin-
              <lb/>
            guentur ab ea res uiſæ oppoſitæ illi in eodem tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s769" xml:space="preserve"> ſed uiſus comprehẽdit res uiſas diſtinctas,
              <lb/>
            & comprehendit partes unius rei uiſæ ordinatas ſecundum ſuum eſſe in ſuperficie rei uiſæ, & com
              <lb/>
            prehendit res uiſas multas ſimul in eodem tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s770" xml:space="preserve"> Et cum uiſio ſit ex formis uenientibus ex re-
              <lb/>
            bus uiſis ad uiſum [per 14 n] nihil ſentiet glacialis ex formis rerum uiſarum ex uerticationibus
              <lb/>
            refractis:</s>
            <s xml:id="echoid-s771" xml:space="preserve"> & ſic nulla formarũ peruenientiũ ad ſuperficiẽ glacialis ex formis rerum uiſarũ, ordinabi
              <lb/>
            tur in ſuperficie glacialis ſecundũ ſuũ eſſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s772" xml:space="preserve"> neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s773" xml:space="preserve"> ulla formarũ partium unius rei uiſæ peruenientiũ
              <lb/>
            ad ſuperficiem glacialis, ordinabitur in ſuperficie glacialis ſecundum ſuũ eſſe in ſuperficie rei uiſæ,
              <lb/>
            niſi formæ peruenientes ad eam ſecundum rectitudinem perpendicularium eleuatarum ſuper ſu-
              <lb/>
            perficiem uiſus tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s774" xml:space="preserve"> Situs autem formarum refractarum apud ſuperficiem uiſus etiam perue-
              <lb/>
            niuntin ſuperficiem glacialis conuerſi, & peruenit inſuper forma unius puncti in portionem ſu-
              <lb/>
            perficiei glacialis, nõ in unum punctum.</s>
            <s xml:id="echoid-s775" xml:space="preserve"> Et illud eſt, quòd forma puncti dextri apud uiſum, quan-
              <lb/>
            do extendetur ad punctum ſuperficiei uiſus, & linea, ſuper quam extenditur forma, obliqua ſuper
              <lb/>
            ſuperficiem uiſus, refringetur ad partem ſiniſtram à perpendiculari, quæ extendetur à centro ui-
              <lb/>
            ſus ad illud punctum ſuæ ſuperficiei:</s>
            <s xml:id="echoid-s776" xml:space="preserve"> & peruenit forma, quæ refringitur ab extremitate perpendi-
              <lb/>
            cularis, ſecundum hunc modum ad punctum ſiniſtrum à puncto glacialis ſuperficiei, ſuper quod
              <lb/>
            abſcindit illã illa perpendicularis:</s>
            <s xml:id="echoid-s777" xml:space="preserve"> Et ſimiliter forma puncti ſiniſtri à uiſu, quæ extendetur ad illud
              <lb/>
            idem punctũ ſuperficiei uiſus, & declinat ſuper ipſam, refringetur ad punctũ dextrũ à perpendicu-
              <lb/>
            lari, & à puncto ſuperficiei glacialis, quod eſt ſuper illã perpendicularẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s778" xml:space="preserve"> quoniã formæ refractæ nõ
              <lb/>
            appropinquant poſt refractionẽ perpendiculari exeunti à loco refractionis, & non perueniunt per
              <lb/>
            applicationẽ formæ ad perpendicularẽ neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s779" xml:space="preserve"> poſt refractionẽ pertranſeunt ipſam, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s780" xml:space="preserve"> pręcedunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s781" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniã hæc eſt proprietas formarũ refractarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s782" xml:space="preserve"> Et ſimiliter formæ duorũ punctorũ, quæ ſuntin ea-
              <lb/>
            dẽ parte à uiſu, quæ exeunt ad unũ punctũ ſuperficiei uiſus, & declinant ſuper ipſam in eadẽ parte,
              <lb/>
            perueniuntin ſuperficiẽ glacialis conuerſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s783" xml:space="preserve"> quoniã duæ lineæ, ſuper quas extendũtur duæ formæ
              <lb/>
            punctorũ, ſecant ſe ad punctũ ſuperficiei uiſus, ſuper quod cõcurrunt duæ formæ, & occurrũt per-
              <lb/>
            pẽdiculari exeunti ad illud punctũ ſuperficiei uiſus, ſuper illud punctũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s784" xml:space="preserve"> Cũ ergo iſtæ duæ lineę fue
              <lb/>
            rint declinantes à ſuperficie uiſus in eadẽ parte à perpẽdiculari exeunte à cẽtro uiſus ad illud pun-
              <lb/>
            ctum, refringũtur formæ duorũ punctorũ ad punctũ oppoſitũ illi parti.</s>
            <s xml:id="echoid-s785" xml:space="preserve"> Et etiã quia duæ lineæ, ſu-
              <lb/>
            per quas extenduntur duę formę ad unum punctũ ſuperficiei uiſus, ſecant ſe ſuper illud punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s786" xml:space="preserve">
              <lb/>
            oportet, quando extenduntur ſecundũ ſuam rectitudinẽ poſt ſectionẽ, ut appareat ſitus eorũ con-
              <lb/>
            uerſus in reſpectu eius, qui eſt in re uiſa, & reſpectu etiã perpendicularis, & efficitur linea, quæ erat
              <lb/>
            dextra ante ſuã peruentionẽ ad ſuperficiẽ uiſus ex illis duabus lineis, ſiniſtra poſt ſuũ pertranſitũ
              <lb/>
            in ſuperficiẽ uiſus, & ſiniſtra, dextra.</s>
            <s xml:id="echoid-s787" xml:space="preserve"> Et ſimiliter erit ſitus duarũ linearũ, ſuper quasrefringẽtur duę
              <lb/>
            formæ ex uno puncto ſuperficiei uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s788" xml:space="preserve"> quoniã duæ formæ, quæ refringuntur ex uno puncto, ap-
              <lb/>
            propinquant ambo perpẽdiculari, & extenditur forma, quæ erat ſuper lineã remotiorẽ à perpendi
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>