Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.007676
">
<
pb
pagenum
="
521
"
xlink:href
="
016/01/170.jpg
"/>
non ouum, parit: quoniam parùm volat,
<
lb
/>
tota enim hyeme latet reliquis anni parti
<
lb
/>
bus, non niſi ſub crepuſculo: dentes habet
<
lb
/>
non roſtrum, mammas cum lacte quibus
<
lb
/>
filios nutriat, & alas membrana quadam
<
lb
/>
contextas, non pennis. </
s
>
<
s
id
="
s.007677
">Sed & hoc vulpe
<
lb
/>
culæ commune eſt inter volucres. </
s
>
<
s
id
="
s.007678
">At hæ
<
lb
/>
aues non ſunt, licet volent: quæ enim
<
lb
/>
aues ſunt, pluma integuntur, roſtrum ha
<
lb
/>
bent non dentes, veſica & mammis ac lacte
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1094
"/>
<
lb
/>
carent: & ouum pariunt. </
s
>
<
s
id
="
s.007679
">Oua autem auium
<
lb
/>
bicolora ſunt, piſcium autem vnius tantùm
<
lb
/>
locoris. </
s
>
<
s
id
="
s.007680
">Piſces verò imperfecta
<
expan
abbr
="
edũt
">edunt</
expan
>
oua, quæ
<
lb
/>
exteriùs perficiuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.007681
">Cauſa imperfectio
<
lb
/>
nis ouorum, & vnitatis coloris, & quòd
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1095
"/>
<
lb
/>
piſces ex ouis plerique generentur, eſt mul
<
lb
/>
titudo illorum: nam tot animalia: quot
<
lb
/>
oua parere piſcis non poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007682
">Gignit etiam
<
lb
/>
piſcis oua, quia animal ſi generaretur in
<
lb
/>
vtero, ex ſanguine generaretur, eſſétque
<
lb
/>
piſcis ſanguineus & calidus, quare pulmo
<
lb
/>
ne indigeret & aëre, non igitur eſſet piſ
<
lb
/>
cis. </
s
>
<
s
id
="
s.007683
">Ob hoc vitulus marinus cùm animal
<
lb
/>
non ouum generet, etiam reſpirat, & cu
<
lb
/>
tem piloſam habet, propter caliditatem. </
s
>
<
s
id
="
s.007684
">In
<
lb
/>
elemento etiam tam frigido difficile eſſet
<
lb
/>
tantam caliditatem ſeruari, ex qua poſſet
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1096
"/>
<
lb
/>
animal generari perfectum. </
s
>
<
s
id
="
s.007685
">Cauſa verò
<
lb
/>
multitudinis piſcium eſt elementi facilitas,
<
lb
/>
aqua enim generationis principium. </
s
>
<
s
id
="
s.007686
">Et
<
lb
/>
quia eſca ſunt parui piſces maiorum: non
<
lb
/>
enim ibi tot ſunt plantæ, grana, fructus,
<
lb
/>
quibus piſces veſci poſſint, ſicut in terra:
<
lb
/>
ſed idem fermè cibus & animal: ex ani
<
lb
/>
malibus enim fermè alimentum: de ma
<
lb
/>
ioribus dico. </
s
>
<
s
id
="
s.007687
">Piſces etiam parui ſunt ſen
<
lb
/>
ſus, & animalia cognitione carentia, vn
<
lb
/>
de fœtus negligi à parentibus neceſſe erat:
<
lb
/>
ob idque maiorem illorum partem perire,
<
lb
/>
quamobrem multa generatione opus fuit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007688
">Animalia enim pro ſenſus magnitudine &
<
lb
/>
prudentiæ, fœtum ſuum diligunt atque cu
<
lb
/>
ſtodiunt: ſiquidem cuſtodia fit propter di
<
lb
/>
lectionem, dilectio à cognitione oritur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007689
">Quamobrem quæ imperfecta ſunt valde,
<
lb
/>
curam fœtus ſolùm gerunt, donec in
<
lb
/>
vtero eos continent. </
s
>
<
s
id
="
s.007690
">Quæ perfectiora, do
<
lb
/>
nec in lucem ex ouo prodierint: oua enim
<
lb
/>
cuſtodiunt, natum animal negligunt. </
s
>
<
s
id
="
s.007691
">Quæ
<
lb
/>
verò perfecta, donec robuſta ſint, vt ca
<
lb
/>
nes, & aquilæ, & corui. </
s
>
<
s
id
="
s.007692
">Sed perfectiſſima,
<
lb
/>
vt homo & elephas, perpetuò fermè natos
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1097
"/>
<
lb
/>
ſuos diligunt. </
s
>
<
s
id
="
s.007693
">Verùm animalia quæ imper
<
lb
/>
fecta ſunt, animal nunquam ex ſe generant,
<
lb
/>
nedum vt genita diligere poſſint. </
s
>
<
s
id
="
s.007694
">Sed gene
<
lb
/>
rantur hæc vel ex ouis, vel putredine.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007695
">Quoniam enim perfectum eſt aliquid in om
<
lb
/>
ni genere, aliqua quoque generatio perfe
<
lb
/>
cta erit: hæc autem neque ex ouis, nec ex
<
lb
/>
putredine: multa enim quæ ſic generan
<
lb
/>
tur, imperfecta ſunt, quamobrem ſola
<
lb
/>
quæ in vtero fit generatio, perfecta eſſe
<
lb
/>
poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007696
">Imperfecta autem animalia gene
<
lb
/>
rantur, vel quia natura perfectius non po
<
lb
/>
tuit, aut noluit. </
s
>
<
s
id
="
s.007697
">Sed non poteſt natura bo
<
lb
/>
nis inuidere, nec nolle quicquam quod bo
<
lb
/>
num ſit: relinquitur igitur vt imperfecta
<
lb
/>
generentur, quia perfecta eſſe non po
<
lb
/>
tuerint. </
s
>
<
s
id
="
s.007698
">At perfecta eſſe non poſſe per
<
lb
/>
fecta ex generatione, impoſſibile eſt, at
<
lb
/>
que repugnans: quare ex generatione per
<
lb
/>
fecta, & quæ ex animali fit, animal im
<
lb
/>
perfectum generari non poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007699
">Perfecta
<
lb
/>
etiam generatio pluribus indiget & ma
<
lb
/>
ioribus, quàm ſenſuum inſtrumenta & fa
<
lb
/>
cultates: nam hæc virtus neque ſtatim
<
lb
/>
natis functionem habet correſpondentem
<
lb
/>
ſibi, ſed ætate indiget. </
s
>
<
s
id
="
s.007700
">Quibus igitur ge
<
lb
/>
nerandi facultas conceſſa eſt, his & ſen
<
lb
/>
ſus omnes: talia autem perfecta anima
<
lb
/>
lia ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.007701
">Propter hæc igitur, & alia nul
<
lb
/>
lum animal imperfectum in vtero genera
<
lb
/>
tur, ſed eſt hæc generatio animalium ſo
<
lb
/>
lùm perfectorum. </
s
>
<
s
id
="
s.007702
">At talpam forſan quis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1098
"/>
<
lb
/>
nobis opponat, quæ cæca ex talpa genera
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.007703
">Sed talpa quinque ſenſus habet, viſum
<
lb
/>
tamen hebetem ratione finis. </
s
>
<
s
id
="
s.007704
">Cùm enim
<
lb
/>
ſub terra habitet, ſi oculos præacutos ha
<
lb
/>
beret, nil videns contriſtaretur: non enim
<
lb
/>
in obſcuro videret. </
s
>
<
s
id
="
s.007705
">Quòd ſi acri eſſet in
<
lb
/>
tuitu, molles haberet oculos, & facilè à
<
lb
/>
terra læderetur quacunque occaſione, nec
<
lb
/>
tamen quicquam videret iucundum: ceſ
<
lb
/>
ſátque finis in habitantibus ſub terra per
<
lb
/>
petuò, quorum cauſa facti ſunt oculi, vt
<
lb
/>
ſcilicet à longè ſentiret: ipſa verò non in
<
lb
/>
cauernis habitat, ſed ſolidam terebat ter
<
lb
/>
ram. </
s
>
<
s
id
="
s.007706
">Auditu igitur potius indiguit: nam
<
lb
/>
quum in terræ ſuperficie habitare cogatur,
<
lb
/>
ob cibum foſſorum pericula, & aliorum
<
lb
/>
animalium vim effugere auditu debuit:
<
lb
/>
quamobrem commodiſſimè tranſlata eſt
<
lb
/>
facultas videndi in acutiorem auditum: Au
<
lb
/>
dit enim optimè. </
s
>
<
s
id
="
s.007707
">Sed neque oculis omninò
<
lb
/>
caret, verùm habet paruos admodum & pro
<
lb
/>
minentes, ac nigros ſub piliſque latentes.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007708
">Omne igitur quod generatur ex animali,
<
lb
/>
perfectum eſt animal, cuius membri diuiſio
<
lb
/>
iam explicata eſt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.007709
">
<
margin.target
id
="
marg1093
"/>
Veſpertilio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.007710
">
<
margin.target
id
="
marg1094
"/>
Auium pro
<
lb
/>
pria.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.007711
">
<
margin.target
id
="
marg1095
"/>
Piſces cur ex
<
lb
/>
ouis generen
<
lb
/>
tur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.007712
">
<
margin.target
id
="
marg1096
"/>
Piſces cur
<
lb
/>
adeò multi
<
lb
/>
plicentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.007713
">
<
margin.target
id
="
marg1097
"/>
Demonſtra
<
lb
/>
tio oſtendens
<
lb
/>
nullum ani
<
lb
/>
mal imperfe
<
lb
/>
ctum animal
<
lb
/>
generare ex
<
lb
/>
ſe.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.007714
">
<
margin.target
id
="
marg1098
"/>
Talpa.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.007715
">Præter hæc autem diſcrimina, ſunt ani
<
lb
/>
malium perfectorum à forma ſumpta: quæ
<
lb
/>
dam enim abſque pedibus, quædam binis,
<
lb
/>
quædam quaternis ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.007716
">Quæ alas ha
<
lb
/>
bent, bipeda plerunque ſunt: quatuor ta
<
lb
/>
men habet veſpertilio. </
s
>
<
s
id
="
s.007717
">Et quæ pinnas. </
s
>
<
s
id
="
s.007718
">Et
<
lb
/>
piſcibus tamen ſunt, quæ plures habent
<
lb
/>
pedes, ſed non propriè pedes ſunt vocan
<
lb
/>
di. </
s
>
<
s
id
="
s.007719
">Cancri plures habent pedes quàm qua
<
lb
/>
tuor. </
s
>
<
s
id
="
s.007720
">Sed hic numerus animalibus ſatis
<
lb
/>
facit pedes verè habentibus. </
s
>
<
s
id
="
s.007721
">Homo loco
<
lb
/>
duorum anteriorum pedum habet bracchia
<
lb
/>
manúſque, vt aues alas. </
s
>
<
s
id
="
s.007722
">Differunt & for
<
lb
/>
ma oris, & cute, quæ quibuſdam & cum
<
lb
/>
pilo, aliis ſquama, aculeis, cortice,
<
lb
/>
pluma. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.007723
">Quædam verò varij generis ſunt, incer
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1099
"/>
<
lb
/>
tæque naturæ, vt animal, quod præſenti
<
lb
/>
anno decimanona menſis Ianuarij, Papiæ
<
lb
/>
vidimus. </
s
>
<
s
id
="
s.007724
">Vulpis magnitudo, aliquantò lon
<
lb
/>
gius, ore & rictu leporino, cum pilis lon
<
lb
/>
gis, duobúſque dentibus prælongiis: ſi
<
lb
/>
quidem digiti humani longitudine promi
<
lb
/>
nentibus admodum ſciuri: oculis ſerpenti
<
lb
/>
nis, quippe qui angulis carerent, nigri eſ
<
lb
/>
ſent. </
s
>
<
s
id
="
s.007725
">Pileus inerat capiti hircinæ barbæ ſi
<
lb
/>
millimus, ſed non aliter quàm criſta pauo
<
lb
/>
ni. </
s
>
<
s
id
="
s.007726
">Pilus muſtellinus ac pulcher, niſi quòd
<
lb
/>
ſuper collum velut lana candida videba
<
lb
/>
tur, anteriores pedes vt taxi, aures &
<
lb
/>
poſteriores nihilo differentes ab humanis: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>