Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007726">
                <pb pagenum="522" xlink:href="016/01/171.jpg"/>
              niſi quòd pedibus vngula vrſi pro humana
                <lb/>
              erat. </s>
              <s id="s.007727">In dorſo poſtremáque parte ſpinæ
                <lb/>
              circiter centum, quarum quædam in apice
                <lb/>
              curuabantur, prominebant emiſſitiæ, quum
                <lb/>
              moueretur ſtrepitum, dum ſe colliderent,
                <lb/>
              edebant. </s>
              <s id="s.007728">Cauda anſerina, ſed in ſpinas plu­
                <lb/>
              mæ finiebantur. </s>
              <s id="s.007729">Si reliqua non videas, an­
                <lb/>
              ſerem dices: candidis ac cinereis ſpinis plu­
                <lb/>
              marum inſtar: latiſque clunibus anſerem
                <lb/>
              æmulantibus. </s>
              <s id="s.007730">Vox ſubobſcura, rauca quaſi
                <lb/>
              latrantis canis. </s>
              <s id="s.007731">Iracundum animal, ſed ta­
                <lb/>
              men quod facilè à circulatore tractaretur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007732">Canes odio proſequebatur maximo, ſexus
                <lb/>
              fœminei, ætatis iuuenilis Potus nullus, ci­
                <lb/>
              bus panis aqua madefactus. </s>
              <s id="s.007733">Hiſtricum hunc
                <lb/>
              fuiſſe conſtat, aut ex hiſtrice natum, vtpo­
                <lb/>
              te cum vrſa, aut ſimia miſto. </s>
              <s id="s.007734">Sed hiſtrix
                <lb/>
              olim Africæ proprius fuit, nunc Gallia &
                <lb/>
              Italia ſues habet cum ſpinis, quas eiacula­
                <lb/>
              ri aduerſus canes ſolent: vt forſan alius ſit à
                <lb/>
              ſuibus hic hiſtrix: ſpinæ tamen non his ſui­
                <lb/>
              bus minores: quippe palmi longitudine, præ­
                <lb/>
              acutæ, leues, albo nigróque diſtinctæ. </s>
              <s id="s.007735">Sunt &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1100"/>
                <lb/>
              erinaceo ſpinæ, ſed toto corpore paruæ, im­
                <lb/>
              mobiles, & ipſum animal hiſtrice longè mi­
                <lb/>
              nus: quod etiam in orbem circumuoluitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007736">Sed ædepol ad hominis ſalutem natum: ſicci­
                <lb/>
              tate ac temperie ſua iuuat iecur, renes, veſi­
                <lb/>
              cam, ventriculum, pulmones. </s>
              <s id="s.007737">Huic tanquam
                <lb/>
              è regione ouis opponitur vellere molliſſimo.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1101"/>
                <lb/>
              Pabula ſterilia ſubtilitatem lanæ augent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007738">Vnde Virgilius:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Si tibi lanicium curæ, primùm aſpera ſylua,
                <lb/>
              Lappæque,
                <expan abbr="tribuliq;">tribulique</expan>
              abſint, fuge pabula læta.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007739">
                <margin.target id="marg1099"/>
              Hiſtrix.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007740">
                <margin.target id="marg1100"/>
              Erinaceus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007741">
                <margin.target id="marg1101"/>
              Ouium vtili
                <lb/>
              tas, lib. 3.
                <lb/>
              Georg.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007742">Ideóque Anglica lana nunc vt olim Mile­
                <lb/>
              ſia celebratur. </s>
              <s id="s.007743">Quare iterum ille:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              ——Eam circùm Mileſia vellera nymphæ Carpebant.——
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007744">Ergo nunc Britannia inclyta vellere eſt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1102"/>
                <lb/>
              Nec mirum, cùm nullum animal venenatum
                <lb/>
              mittat, imò nec infeſtum præter vulpem
                <lb/>
              olim & lupum: nunc verò exterminatis
                <lb/>
              etiam lupis, tutò pecus vagatur. </s>
              <s id="s.007745">Rore cœ­
                <lb/>
              li ſitim ſedant greges, ab omni alio potu
                <lb/>
              arcentur, quòd aquæ ibi ouibus ſint exitia­
                <lb/>
              les: quia tamen in pabulo humido vermes
                <lb/>
              multi abundant. </s>
              <s id="s.007746">Cornicum adeò multitudo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1103"/>
                <lb/>
              creuit vt ob frugum damna nuper publico
                <lb/>
              conſilio illas perdentibus propoſita præmia
                <lb/>
              ſint: vbi enim pabulum, ibi animalia ſunt,
                <lb/>
              quæ eo veſcuntur, atque immodicè, tunc
                <lb/>
              multiplicantur cùm vbique abundauerit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007747">Caret tamen ( vt dixi ) ſerpentibus, tribus
                <lb/>
              ex cauſis, nam pauci poſſunt generari ob
                <lb/>
              frigus immenſum: quia verò optimè coli­
                <lb/>
              tur, qui geniti ſunt exterminantur. </s>
              <s id="s.007748">Cùm au­
                <lb/>
              tem ſemel illis vacua fuerit, non potuerunt
                <lb/>
              aliunde aduenire, prohibente mari cùm in­
                <lb/>
              ſula ſit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007749">
                <margin.target id="marg1102"/>
              Britanniæ
                <lb/>
              laus, & mi­
                <lb/>
              ra.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007750">
                <margin.target id="marg1103"/>
              Cornicum
                <lb/>
              multitudo in
                <lb/>
              Britannia
                <lb/>
              cur ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007751">Cur Britan­
                <lb/>
              nia ſerpenti­
                <lb/>
              bus caveat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007752">Lucij piſcis
                <lb/>
              mirum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007753">Eadem in lupis fermè ratio eſt. </s>
              <s id="s.007754">Mirum
                <lb/>
              eſt illud, quòd à tot audiui viris, vt impu­
                <lb/>
              dentius fuerit tot teſtibus mendacium non
                <lb/>
              credere, quàm veritatem aduerſus eorum
                <lb/>
              auctoritatem tueri: lupum piſcem fluuiati­
                <lb/>
              lem, quem lucium Itali vocant, ſciſſo ventre
                <lb/>
              oſtendendi lactis cauſa, inde conſuto, atque
                <lb/>
              inter tinchas in viuariis repoſito ſanari hu­
                <lb/>
              more earum, dum ſe illis lupus ventre affri­
                <lb/>
              cat. </s>
              <s id="s.007755">Hoc tamen cauſam habet manifeſtam,
                <lb/>
              cùm viſcera non ſint oblæſa, & humor ipſe
                <lb/>
              glutinoſus ſit, aërque ad corruptionem mi­
                <lb/>
              nimè paratus. </s>
              <s id="s.007756">Nec ſcio an in Italia experien­
                <lb/>
              ti hoc ſit ſucceſſurum. </s>
              <s id="s.007757">Quid demum? </s>
              <s id="s.007758">nonne
                <lb/>
              illud, vt ad ouium hiſtoriam redeam, mirabi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1104"/>
                <lb/>
              lius euenit ob regiones, quòd in calidis re­
                <lb/>
              gionibus veruecum caudæ adeò in immen­
                <lb/>
              ſum creſcunt, vt Ioannes Leo vidiſſe ſe refe­
                <lb/>
              rat in Arſioë Ægypti ciuitate vnam
                <expan abbr="librarũ">librarum</expan>
                <lb/>
              80. quaſdam ad 150. creuiſſe referunt. </s>
              <s id="s.007759">Ad 15.
                <lb/>
              aut 20. creuiſſe, vulgare eſt. </s>
              <s id="s.007760">Ego
                <expan abbr="vnã">vnam</expan>
              vidi li­
                <lb/>
              brarum circiter trium, vt æſtimatione aſſe­
                <lb/>
              qui, non experientia potui. </s>
              <s id="s.007761">Sed propriis in
                <lb/>
              regionibus caudæ noſtros arietes plerunque
                <lb/>
              ſuperant incredibili magnitudine. </s>
              <s id="s.007762">Contin­
                <lb/>
              git hoc quia humidiſſimum eſt hoc animal
                <lb/>
              & inter quadrupedia frigidum. </s>
              <s id="s.007763">Cúmque cæ­
                <lb/>
              tera oſſa extendi nequeant, ne pinguedine
                <lb/>
              propria obruatur animal, totum humorem
                <lb/>
              in caudam tranſmittit, fitque carne, & pin­
                <lb/>
              guedine immenſa, extenſis etiam oſſibus, ac
                <lb/>
              neruis non parum, quæ humida natura ve­
                <lb/>
              lut & piſces ſemper incremento apta ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007764">Sed nónne illud etiam dignum admiratio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1105"/>
                <lb/>
              ne, quòd veruecibus quibuſdam quatuor
                <lb/>
              ſint cornua, & tamen tales Mediolani ha­
                <lb/>
              bemus: in Scotia res vulgaris eſt, vt apud
                <lb/>
              Sarmatas cum ſenis aut octo: rarus cum
                <lb/>
              quinque ſepteniſve quod impar ſit numerus:
                <lb/>
              quandoque etiam cum vno, ſed non in me­
                <lb/>
              dio. </s>
              <s id="s.007765">
                <expan abbr="Atq;">Atque</expan>
              hæc minore miraculo quàm refe­
                <lb/>
              rat Ariſtoteles, viſam capram in cruce cor­
                <lb/>
              nu habentem. </s>
              <s id="s.007766">Accidit hoc errore procul.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007767">dubio naturæ, & materiæ ad cornua gene­
                <lb/>
              randa aptæ multitudine defectuve: at in his
                <lb/>
              quòd caput eſſe imbecille, maluit natura
                <lb/>
              diuidere onus, quàm moleſtè grauare verue­
                <lb/>
              cem. </s>
              <s id="s.007768">Contingit quandoque naſci arietem
                <lb/>
              cum vnico cornu in media fronte, vt in villa
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1106"/>
                <lb/>
              Periclis dum ipſe rebus Athenienſium præ­
                <lb/>
              eſſet. </s>
              <s id="s.007769">Aruſpices pronunciarunt futuram om­
                <lb/>
              nium rerum confuſionem, & diminutionem
                <lb/>
              potentiæ vrbis. </s>
              <s id="s.007770">Atque id meritò: nam duo
                <lb/>
              natura diſtincta in vnum coierant, diminu­
                <lb/>
              to numero armorum: idque in eius villa con­
                <lb/>
              tigerat, qui vrbi præeſſet. </s>
              <s id="s.007771">Contigit autem
                <lb/>
              hoc ad vnguem: primùm quidem grauiſſi­
                <lb/>
              mo ballo Peloponnenſi, quòd fames, inde
                <lb/>
              peſtis ſæuiſſima ſubſequutæ ſunt, demum
                <lb/>
              etiam ſeruitus. </s>
              <s id="s.007772">Sed Anaxagoras rem callidè
                <lb/>
              texit, ſuaſu credo Periclis, qui ei erat diſ­
                <lb/>
              cipulus, dicens hoc ideo factum, quòd cere­
                <lb/>
              bri ventres in vnum coiſſent. </s>
              <s id="s.007773">Diſſecto verò
                <lb/>
              animali ita eſſe oſtendit. </s>
              <s id="s.007774">Sed ſi ob hoc ſo­
                <lb/>
              lum id contigit, decuit ſuo tempore naſci
                <lb/>
              cornu, non cùm aries natus eſt. </s>
              <s id="s.007775">Deinde ni­
                <lb/>
              hil prohibet errorum naturæ proprias eſſe
                <lb/>
              cauſas, & futuri præſagia. </s>
              <s id="s.007776">Itaque omnium
                <lb/>
              vt aliarum rerum, ſic & Philoſophiæ al­
                <lb/>
              terna viciſſitudo, ac perniciem ſcilicet hu­
                <lb/>
              mani generis ac ſalutem. </s>
              <s id="s.007777">Quamobrem mi­
                <lb/>
              nus demiror Neronem quandoque Roma
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1107"/>
                <lb/>
              expuliſſe Philoſophos, vt in Neronis enco­
                <lb/>
              mio diximus: quorundam enim ob auaritiam
                <lb/>
              non magis eſt ſalutaris quàm pernicioſa ſa­
                <lb/>
              pientia. </s>
              <s id="s.007778">Nihilque aliud eſt Philoſophia in
                <lb/>
              animo prauo, quàm in latronis manibus
                <lb/>
              gladius. </s>
              <s id="s.007779">Quid boni enim affert Philoſophus,
                <lb/>
              docens principes, populóſque, mundum
                <lb/>
              æternum eſſe, mortalem animum, proui-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>