Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="151"/>
                <arrow.to.target n="marg1132"/>
                <lb/>
              numeratur modò cum priuatione, mox cum forma. </s>
              <s>Interdum ratio idem eſt atque habitudo,
                <lb/>
              velut aſcenſus & deſcenſus per eandem ſcalam. </s>
              <s>Sed quomodocunque differant, nihilominus
                <lb/>
              oppoſita attributa admittunt. </s>
              <s>Vnde efficitur, vt
                <expan abbr="attributorũ">attributorum</expan>
              varietas non indicet neceſſariò rei
                <lb/>
              ipſius differentiam: verumetiam ſolo rationis diſcrimine contenta eſt. </s>
              <s>Specta obſecro materiam
                <lb/>
              & priuationem, hæc ortus & interitus expers: altera interit. </s>
              <s>& materia per formam præſentem
                <lb/>
              eſſe, per adnexam priuationem vult non eſſe. </s>
              <s>Proinde ſedulò attendendum eſt quo pacto motus
                <lb/>
              & forma diſtinguantur. </s>
              <s>Neque enim eſt omnium ratio conſimilis. </s>
              <s>Deinde meminiſſe oportet
                <lb/>
              duarum illarum partium quæ motum abſoluunt; fluxus nimirùm formæ, & formæ fluentis.
                <lb/>
              </s>
              <s>quorum alterum nempe fluxus eſt, vt forma, forma autem fluens, vt materia fluxus eſt actus
                <lb/>
              ipſe, forma fluens res quæ ſubiacet actui, quaſi fluxus ſit, vt albedo, forma autem velut album,
                <lb/>
              & ſicut albedine albi forma notatur, album verò eſt ſubiectum, ſic de fluxu & forma fluente co­
                <lb/>
              gitandum eſt. </s>
              <s>Cæterùm forma fluens ambiguè dicitur, non minus quàm manus, lapidea voce­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>implicant enim hæc ex adiecto repugnantiam. </s>
              <s>Nec
                <expan abbr="quicquã">quicquam</expan>
              formę magis
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              fluxus aduer­
                <lb/>
              ſatur. </s>
              <s>Quamobrem aliud iudicium de fluente, ac de propriè dicta faciendum eſſe cenſemus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Etenim forma fluens idem eſt cum motu, atque idem reipſa, ſi motus accipiatur ſecundum ma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1133"/>
                <lb/>
              teriam. </s>
              <s>vt idem eſt album & homo in quo eſt albedo:
                <expan abbr="differũt">differunt</expan>
              eſſentia, ſi motus accipiatur ſecun­
                <lb/>
              dum formam, velut albedo & ſubiectum, neque enim eſt eadem vtriuſque definitio. </s>
              <s>Quantum
                <lb/>
              pertinet ad terminos de quibus quæſtio propoſita eſt. </s>
              <s>Hîc ego terminum non extremum voco
                <lb/>
              ſolum, ſed id quo natura vergit, & quod per ſe expetendum eſt; is verò virtute continet omnes
                <lb/>
              gradus perfectionis qui ſucceſsiuè per motum materiæ communicati fuerunt; quæ gradus, ſeu
                <lb/>
              genita vocantur ab Ariſtotele, & vt puto, ab Hippocrate
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
                <foreign lang="grc">τόνοι</foreign>
              . </s>
              <s>ſcribit enim
                <foreign lang="grc">ἢν δὲ μὴ τὺχῃ τῆς</foreign>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1134"/>
                <lb/>
                <foreign lang="grc">ἁρμονὶας, μηδὲ ξύμφωνα τὰ βαρὲα τοῖσιν ὀξέσι γένηται ἡ ἀ ξυμφωνὶν· ἢν δὲ β γενεσὶς ᾗ τὸ
                  <lb/>
                δει παντὸς ἑν ὸς ἀπὸ γενομένου πᾶς ὁ τόνος ματαιος, οὐ γαρ ἀν προσεικασειεν, ἀλλ' ἀμεὶβη ἐκ τού
                  <lb/>
                μείζονος εἰς μεῖον πρὸ μόιρης</foreign>
              , & in formis diuiduis, quales ſunt accidentium, habentur pro for­
                <lb/>
              mis, vnde item denominant ſubiectum. </s>
              <s>in ſubſtantia ſunt quidem partes, ſed non formę. </s>
              <s>Animal
                <lb/>
              enim non eſt homo, quia non ſunt diuiduæ. </s>
              <s>Sed hæc poſteà longo ſermone peragentur. </s>
              <s>Conti­
                <lb/>
              nent ergo termini virtute gradus omnes perfectionis: neque ita ſe habent ſicut in linea puncta
                <lb/>
              qui ſunt termini extentionis ſolùm, non autem naturæ profectus. </s>
              <s>Itaque termini, ſi cum ipſo
                <lb/>
              fluxu conferantur, ſimul conſtare non poſſunt; ſed actus termini eſt interitus fluxus. </s>
              <s>At verò ſi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1135"/>
                <lb/>
              motum ſecundum materiam ſpectes quam formam fluentem eſſe dicimus: adhuc res vlterius
                <lb/>
              diuidenda eſt. </s>
              <s>Nanque, forma fluens aut accipitur, vt actu fluit, aut accipitur vt poteſtatem ha­
                <lb/>
              bet ad fluxum. </s>
              <s>Si ipſam actu accipias, idem àc de fluxu decernendum eſt; ſi verò illam poteſta­
                <lb/>
              tem habere cogites ad fluxum idem reipſa ſunt, terminus & forma fluens, diſcrepantes ratione
                <lb/>
              duntaxat. </s>
              <s>ratione, inquam, & habitudine, & eſſentia. </s>
              <s>Nanque ex habitudine eſſentia naſcitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Etenim, quod dicitur forma fluens monſtrat eam perfectionem diuiduam, atque diſperſam quæ
                <lb/>
              in termino tota & indiuiduè continetur. </s>
              <s>Neque aliter euenit àc ſi quattuor vnitates diſperſas
                <lb/>
              primùm, mox in numero quaternario collectas animo complectaris. </s>
              <s>eæ ſanè diſperſæ nil aliud
                <lb/>
              ſunt quàm vnitates, eædem mox collectæ fiunt numerus. </s>
              <s>Nec tamen aliud vnitatibus illis acce­
                <lb/>
              dit, dum coëunt & fiunt numerus, quàm habitudo quædam noua, dum colliguntur. </s>
              <s>Sic ratio
                <lb/>
              totius vt totum eſt, ex partibus exoritur. </s>
              <s>At verò ab illa habitudine, numeri
                <expan abbr="totiusq́ue">totiusque</expan>
              eſſentia
                <lb/>
              proficiſcitur. </s>
              <s>Itaque forma dicitur totum & terminus;
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              terminus ſanè, quia materiæ
                <expan abbr="motusq́">motusque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1136"/>
                <lb/>
              infinitatem compeſcit, nec diluere patitur, certis interuallis, cohibens, & virtutum gradibus coër­
                <lb/>
              cens: nullos tamen extinguens; ſed vniuerſos nobiliore modo complectens. </s>
              <s>Eadem quoque
                <lb/>
              terminus eſt motus, vt ipſe quædam res eſt continua, verùm non eſt ratio par illius termini qui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1137"/>
                <lb/>
              ſpectat ad quantitatem ſimpliciter & ad motum ipſum. </s>
              <s>quandò terminus ille figitur in quanto.
                <lb/>
              </s>
              <s>quoniam ſic eſt à materia ſenſili ſecretum. </s>
              <s>Sed in motu, quia non poteſt à materia ſenſili ſeuo­
                <lb/>
              cari, accedit materiæ & in ipſa inhæret. </s>
              <s>eſt enim forma, vt diximus. </s>
              <s>Sequitur ergo vt terminus
                <lb/>
              ad quem idem reipſa ſit cum motu, quatenus accipitur eius pars materialis, vt poteſtate reſpicit
                <lb/>
              fluxum: ratione & eſſentia differens. </s>
              <s>Proinde argumenta, quibus conuincitur aliud eſſe
                <expan abbr="terminũ">terminum</expan>
                <lb/>
              à motu; aut de cęteris rationibus quas ſubit motus concluſa fuerunt, & rectè habent: nihil
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
                <lb/>
              ad motum ita conſideratum, vt nos antè monuimus: aut ratione ſola differre monſtrant motum
                <lb/>
              ita conſideratum à termino & forma. </s>
              <s>Quocirca nihil etiam contra nos efficiunt. </s>
              <s>Verùm quia
                <lb/>
              nonnulla opponuntur quibus impulſus, vel etiam ſuſpicari poſsis, neque idem eſſe terminum
                <expan abbr="">cum</expan>
                <lb/>
              forma fluente, vti nos paullò ante decreuimus: vel etiam, quòd motus alio pacto conſideratus,
                <lb/>
              ac nos ipſi fecerimus; idem re ſit cum forma, præſtat, vt ad ea nonnulla dicamus. </s>
              <s>Nanque oppo­
                <lb/>
              ſitorum ſolutiones ſæpe ſolent eſſe demonſtrationes eorum, quæ propoſita fuerunt. </s>
              <s>Atque illud
                <lb/>
              primum non iniuria dubitationem affert, quòd motus omnibus modis à termino, qui locus eſt,
                <lb/>
              differre videatur, cùm ſit res externa & ab eo ſeiuncta, quod mouetur. </s>
              <s>An ij qui ita opponunt,
                <lb/>
              non diſtinguunt locum qui quantitas eſt, ab ipſo vbi & quidem locus, vt quantitas, externa </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>