Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007726">
                <pb pagenum="522" xlink:href="016/01/171.jpg"/>
              niſi quòd pedibus vngula vrſi pro humana
                <lb/>
              erat. </s>
              <s id="s.007727">In dorſo poſtremáque parte ſpinæ
                <lb/>
              circiter centum, quarum quædam in apice
                <lb/>
              curuabantur, prominebant emiſſitiæ, quum
                <lb/>
              moueretur ſtrepitum, dum ſe colliderent,
                <lb/>
              edebant. </s>
              <s id="s.007728">Cauda anſerina, ſed in ſpinas plu­
                <lb/>
              mæ finiebantur. </s>
              <s id="s.007729">Si reliqua non videas, an­
                <lb/>
              ſerem dices: candidis ac cinereis ſpinis plu­
                <lb/>
              marum inſtar: latiſque clunibus anſerem
                <lb/>
              æmulantibus. </s>
              <s id="s.007730">Vox ſubobſcura, rauca quaſi
                <lb/>
              latrantis canis. </s>
              <s id="s.007731">Iracundum animal, ſed ta­
                <lb/>
              men quod facilè à circulatore tractaretur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007732">Canes odio proſequebatur maximo, ſexus
                <lb/>
              fœminei, ætatis iuuenilis Potus nullus, ci­
                <lb/>
              bus panis aqua madefactus. </s>
              <s id="s.007733">Hiſtricum hunc
                <lb/>
              fuiſſe conſtat, aut ex hiſtrice natum, vtpo­
                <lb/>
              te cum vrſa, aut ſimia miſto. </s>
              <s id="s.007734">Sed hiſtrix
                <lb/>
              olim Africæ proprius fuit, nunc Gallia &
                <lb/>
              Italia ſues habet cum ſpinis, quas eiacula­
                <lb/>
              ri aduerſus canes ſolent: vt forſan alius ſit à
                <lb/>
              ſuibus hic hiſtrix: ſpinæ tamen non his ſui­
                <lb/>
              bus minores: quippe palmi longitudine, præ­
                <lb/>
              acutæ, leues, albo nigróque diſtinctæ. </s>
              <s id="s.007735">Sunt &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1100"/>
                <lb/>
              erinaceo ſpinæ, ſed toto corpore paruæ, im­
                <lb/>
              mobiles, & ipſum animal hiſtrice longè mi­
                <lb/>
              nus: quod etiam in orbem circumuoluitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007736">Sed ædepol ad hominis ſalutem natum: ſicci­
                <lb/>
              tate ac temperie ſua iuuat iecur, renes, veſi­
                <lb/>
              cam, ventriculum, pulmones. </s>
              <s id="s.007737">Huic tanquam
                <lb/>
              è regione ouis opponitur vellere molliſſimo.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1101"/>
                <lb/>
              Pabula ſterilia ſubtilitatem lanæ augent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007738">Vnde Virgilius:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Si tibi lanicium curæ, primùm aſpera ſylua,
                <lb/>
              Lappæque,
                <expan abbr="tribuliq;">tribulique</expan>
              abſint, fuge pabula læta.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007739">
                <margin.target id="marg1099"/>
              Hiſtrix.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007740">
                <margin.target id="marg1100"/>
              Erinaceus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007741">
                <margin.target id="marg1101"/>
              Ouium vtili
                <lb/>
              tas, lib. 3.
                <lb/>
              Georg.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007742">Ideóque Anglica lana nunc vt olim Mile­
                <lb/>
              ſia celebratur. </s>
              <s id="s.007743">Quare iterum ille:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              ——Eam circùm Mileſia vellera nymphæ Carpebant.——
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007744">Ergo nunc Britannia inclyta vellere eſt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1102"/>
                <lb/>
              Nec mirum, cùm nullum animal venenatum
                <lb/>
              mittat, imò nec infeſtum præter vulpem
                <lb/>
              olim & lupum: nunc verò exterminatis
                <lb/>
              etiam lupis, tutò pecus vagatur. </s>
              <s id="s.007745">Rore cœ­
                <lb/>
              li ſitim ſedant greges, ab omni alio potu
                <lb/>
              arcentur, quòd aquæ ibi ouibus ſint exitia­
                <lb/>
              les: quia tamen in pabulo humido vermes
                <lb/>
              multi abundant. </s>
              <s id="s.007746">Cornicum adeò multitudo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1103"/>
                <lb/>
              creuit vt ob frugum damna nuper publico
                <lb/>
              conſilio illas perdentibus propoſita præmia
                <lb/>
              ſint: vbi enim pabulum, ibi animalia ſunt,
                <lb/>
              quæ eo veſcuntur, atque immodicè, tunc
                <lb/>
              multiplicantur cùm vbique abundauerit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007747">Caret tamen ( vt dixi ) ſerpentibus, tribus
                <lb/>
              ex cauſis, nam pauci poſſunt generari ob
                <lb/>
              frigus immenſum: quia verò optimè coli­
                <lb/>
              tur, qui geniti ſunt exterminantur. </s>
              <s id="s.007748">Cùm au­
                <lb/>
              tem ſemel illis vacua fuerit, non potuerunt
                <lb/>
              aliunde aduenire, prohibente mari cùm in­
                <lb/>
              ſula ſit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007749">
                <margin.target id="marg1102"/>
              Britanniæ
                <lb/>
              laus, & mi­
                <lb/>
              ra.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007750">
                <margin.target id="marg1103"/>
              Cornicum
                <lb/>
              multitudo in
                <lb/>
              Britannia
                <lb/>
              cur ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007751">Cur Britan­
                <lb/>
              nia ſerpenti­
                <lb/>
              bus caveat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007752">Lucij piſcis
                <lb/>
              mirum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007753">Eadem in lupis fermè ratio eſt. </s>
              <s id="s.007754">Mirum
                <lb/>
              eſt illud, quòd à tot audiui viris, vt impu­
                <lb/>
              dentius fuerit tot teſtibus mendacium non
                <lb/>
              credere, quàm veritatem aduerſus eorum
                <lb/>
              auctoritatem tueri: lupum piſcem fluuiati­
                <lb/>
              lem, quem lucium Itali vocant, ſciſſo ventre
                <lb/>
              oſtendendi lactis cauſa, inde conſuto, atque
                <lb/>
              inter tinchas in viuariis repoſito ſanari hu­
                <lb/>
              more earum, dum ſe illis lupus ventre affri­
                <lb/>
              cat. </s>
              <s id="s.007755">Hoc tamen cauſam habet manifeſtam,
                <lb/>
              cùm viſcera non ſint oblæſa, & humor ipſe
                <lb/>
              glutinoſus ſit, aërque ad corruptionem mi­
                <lb/>
              nimè paratus. </s>
              <s id="s.007756">Nec ſcio an in Italia experien­
                <lb/>
              ti hoc ſit ſucceſſurum. </s>
              <s id="s.007757">Quid demum? </s>
              <s id="s.007758">nonne
                <lb/>
              illud, vt ad ouium hiſtoriam redeam, mirabi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1104"/>
                <lb/>
              lius euenit ob regiones, quòd in calidis re­
                <lb/>
              gionibus veruecum caudæ adeò in immen­
                <lb/>
              ſum creſcunt, vt Ioannes Leo vidiſſe ſe refe­
                <lb/>
              rat in Arſioë Ægypti ciuitate vnam
                <expan abbr="librarũ">librarum</expan>
                <lb/>
              80. quaſdam ad 150. creuiſſe referunt. </s>
              <s id="s.007759">Ad 15.
                <lb/>
              aut 20. creuiſſe, vulgare eſt. </s>
              <s id="s.007760">Ego
                <expan abbr="vnã">vnam</expan>
              vidi li­
                <lb/>
              brarum circiter trium, vt æſtimatione aſſe­
                <lb/>
              qui, non experientia potui. </s>
              <s id="s.007761">Sed propriis in
                <lb/>
              regionibus caudæ noſtros arietes plerunque
                <lb/>
              ſuperant incredibili magnitudine. </s>
              <s id="s.007762">Contin­
                <lb/>
              git hoc quia humidiſſimum eſt hoc animal
                <lb/>
              & inter quadrupedia frigidum. </s>
              <s id="s.007763">Cúmque cæ­
                <lb/>
              tera oſſa extendi nequeant, ne pinguedine
                <lb/>
              propria obruatur animal, totum humorem
                <lb/>
              in caudam tranſmittit, fitque carne, & pin­
                <lb/>
              guedine immenſa, extenſis etiam oſſibus, ac
                <lb/>
              neruis non parum, quæ humida natura ve­
                <lb/>
              lut & piſces ſemper incremento apta ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007764">Sed nónne illud etiam dignum admiratio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1105"/>
                <lb/>
              ne, quòd veruecibus quibuſdam quatuor
                <lb/>
              ſint cornua, & tamen tales Mediolani ha­
                <lb/>
              bemus: in Scotia res vulgaris eſt, vt apud
                <lb/>
              Sarmatas cum ſenis aut octo: rarus cum
                <lb/>
              quinque ſepteniſve quod impar ſit numerus:
                <lb/>
              quandoque etiam cum vno, ſed non in me­
                <lb/>
              dio. </s>
              <s id="s.007765">
                <expan abbr="Atq;">Atque</expan>
              hæc minore miraculo quàm refe­
                <lb/>
              rat Ariſtoteles, viſam capram in cruce cor­
                <lb/>
              nu habentem. </s>
              <s id="s.007766">Accidit hoc errore procul.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007767">dubio naturæ, & materiæ ad cornua gene­
                <lb/>
              randa aptæ multitudine defectuve: at in his
                <lb/>
              quòd caput eſſe imbecille, maluit natura
                <lb/>
              diuidere onus, quàm moleſtè grauare verue­
                <lb/>
              cem. </s>
              <s id="s.007768">Contingit quandoque naſci arietem
                <lb/>
              cum vnico cornu in media fronte, vt in villa
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1106"/>
                <lb/>
              Periclis dum ipſe rebus Athenienſium præ­
                <lb/>
              eſſet. </s>
              <s id="s.007769">Aruſpices pronunciarunt futuram om­
                <lb/>
              nium rerum confuſionem, & diminutionem
                <lb/>
              potentiæ vrbis. </s>
              <s id="s.007770">Atque id meritò: nam duo
                <lb/>
              natura diſtincta in vnum coierant, diminu­
                <lb/>
              to numero armorum: idque in eius villa con­
                <lb/>
              tigerat, qui vrbi præeſſet. </s>
              <s id="s.007771">Contigit autem
                <lb/>
              hoc ad vnguem: primùm quidem grauiſſi­
                <lb/>
              mo ballo Peloponnenſi, quòd fames, inde
                <lb/>
              peſtis ſæuiſſima ſubſequutæ ſunt, demum
                <lb/>
              etiam ſeruitus. </s>
              <s id="s.007772">Sed Anaxagoras rem callidè
                <lb/>
              texit, ſuaſu credo Periclis, qui ei erat diſ­
                <lb/>
              cipulus, dicens hoc ideo factum, quòd cere­
                <lb/>
              bri ventres in vnum coiſſent. </s>
              <s id="s.007773">Diſſecto verò
                <lb/>
              animali ita eſſe oſtendit. </s>
              <s id="s.007774">Sed ſi ob hoc ſo­
                <lb/>
              lum id contigit, decuit ſuo tempore naſci
                <lb/>
              cornu, non cùm aries natus eſt. </s>
              <s id="s.007775">Deinde ni­
                <lb/>
              hil prohibet errorum naturæ proprias eſſe
                <lb/>
              cauſas, & futuri præſagia. </s>
              <s id="s.007776">Itaque omnium
                <lb/>
              vt aliarum rerum, ſic & Philoſophiæ al­
                <lb/>
              terna viciſſitudo, ac perniciem ſcilicet hu­
                <lb/>
              mani generis ac ſalutem. </s>
              <s id="s.007777">Quamobrem mi­
                <lb/>
              nus demiror Neronem quandoque Roma
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1107"/>
                <lb/>
              expuliſſe Philoſophos, vt in Neronis enco­
                <lb/>
              mio diximus: quorundam enim ob auaritiam
                <lb/>
              non magis eſt ſalutaris quàm pernicioſa ſa­
                <lb/>
              pientia. </s>
              <s id="s.007778">Nihilque aliud eſt Philoſophia in
                <lb/>
              animo prauo, quàm in latronis manibus
                <lb/>
              gladius. </s>
              <s id="s.007779">Quid boni enim affert Philoſophus,
                <lb/>
              docens principes, populóſque, mundum
                <lb/>
              æternum eſſe, mortalem animum, proui-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>