Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007888">
                <pb pagenum="525" xlink:href="016/01/174.jpg"/>
              nactus eſt promuſcidem: & ſi licet dicere
                <lb/>
              dentes, illos adeò magnos, & adeò exte­
                <lb/>
              teriùs prominentes. </s>
              <s id="s.007889">Eadem dico de delphi­
                <lb/>
              ne. </s>
              <s id="s.007890">Sed iam aliò properat oratio: nec mo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1117"/>
                <lb/>
              ram pateretur, niſi hoc vnum occurreret
                <lb/>
              quod nuper dixi, ſcilicet, cur mulæ ſint
                <lb/>
              ſteriles. </s>
              <s id="s.007891">Fatigat hoc Ariſtotelem, cæte­
                <lb/>
              roſque philoſophos, nos minimè in hoc
                <lb/>
              quæſito laboramus. </s>
              <s id="s.007892">Declaratum enim ſu­
                <lb/>
              prà eſt, quæcunque generationem habent
                <lb/>
              imperfectam, eſſe ſterilia: at cùm ſemen
                <lb/>
              equi aſinique multum diſſideant, adeò vt
                <lb/>
              ſint in terminis extremis eorum quæ ſi­
                <lb/>
              mul ad generandum conuenire poſſunt,
                <lb/>
              liquet quæ generantur ex horum commi­
                <lb/>
              ſtione eſſe ſterilia. </s>
              <s id="s.007893">Minus autem his canes
                <lb/>
              Indicos, qui è tigride, & cane generantur:
                <lb/>
              minus etiam lyciſcas, è cane & lupo geni­
                <lb/>
              tas. </s>
              <s id="s.007894">Similiter & laconicos ex vulpe & ca­
                <lb/>
              ne: nam hi cùm parentum naturæ parum
                <lb/>
              diſſideant, prolifici ſunt, & in alteram
                <lb/>
              parentum ſpeciem tranſeunt continua ſuc­
                <lb/>
              ceſſione. </s>
              <s id="s.007895">Quod equidem fieri non poſſet,
                <lb/>
              ſi mulæ aliqua propria cauſa ſumpta, ex
                <lb/>
              parentum diſſimilitudine ſterileſcerent. </s>
              <s id="s.007896">Sed
                <lb/>
              eſt, vt dixi, cauſa hæc communis omnibus,
                <lb/>
              quæ generatione imperfecta procreantur,
                <lb/>
              ſeu ex putredine, ſeu multum diſſidente na­
                <lb/>
              tura ſeminis maris à ſanguine fœmellæ. </s>
              <s id="s.007897">Vn­
                <lb/>
              de ex hoc generalis cauſa ſterilitatis habe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1118"/>
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.007898">Cum enim ſemina maſculi fœminæque
                <lb/>
              intra limites temperamenti fuerint, genera­
                <lb/>
              tio fit, & quod naſcitur prolificum eſt. </s>
              <s id="s.007899">Si
                <lb/>
              verò ambo ſemina contrariis fuerint qua­
                <lb/>
              litatibus generabunt, ſed quod generabi­
                <lb/>
              tur, ſterile erit. </s>
              <s id="s.007900">Si verò ſimili laborent in­
                <lb/>
              temperie, nihil generabunt. </s>
              <s id="s.007901">Sunt & ſteriles,
                <lb/>
              in quibus virga non erigitur. </s>
              <s id="s.007902">Hic autem, ſi
                <lb/>
              natura contingat, parentibus ſenibus ſunt
                <lb/>
              geniti. </s>
              <s id="s.007903">In quibuſdam ſemen vitioſum eſt,
                <lb/>
              vt in his quibus auulſi ſunt teſtes. </s>
              <s id="s.007904">Permu­
                <lb/>
              tantur igitur hac commixtione ſpecies, ac
                <lb/>
              deſinunt eſſe. </s>
              <s id="s.007905">Forſan ex hoc genere erant
                <lb/>
              alces, quos fuiſſe Cæſaris ætate certum eſt:
                <lb/>
              at nunc an ſint, & quid ſint, incertum eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007906">Similiter & cameli Indici Pauſaniæ tempo­
                <lb/>
              ribus pardis colore, & varietate ex toto ſi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1119"/>
                <lb/>
              miles: at nunc, aut nulli ſunt, aut rari ad­
                <lb/>
              modum: inconſtans enim ( vt dixi) eſt cu­
                <lb/>
              iuſque imperfecti animalis generatio, natu­
                <lb/>
              raque. </s>
              <s id="s.007907">Sed iam tempus eſt, vt his relictis,
                <lb/>
              ad genus perfectiorum animalium ( hæc au­
                <lb/>
              tem digitos habent in pedibus, non vngu­
                <lb/>
              las) tranſeamus. </s>
              <s id="s.007908">Perfectiora verò nobis ini­
                <lb/>
              tium dabunt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007909">
                <margin.target id="marg1115"/>
              Camelus
                <lb/>
              magis omni­
                <lb/>
              bus aliis
                <lb/>
              animalibus
                <lb/>
              videtur ho­
                <lb/>
              minum cau­
                <lb/>
              ſa factus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007910">
                <margin.target id="marg1116"/>
              Cur anima­
                <lb/>
              lia nobiliora
                <lb/>
              formam ha­
                <lb/>
              beant pro­
                <lb/>
              priam aliis
                <lb/>
              omnibus
                <lb/>
              abſimilem.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007911">
                <margin.target id="marg1117"/>
              Mulæ cur
                <lb/>
              ſteriles.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007912">
                <margin.target id="marg1118"/>
              Sterilitatis
                <lb/>
              cauſa.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007913">
                <margin.target id="marg1119"/>
              Cameli In­
                <lb/>
              dici.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007914">Perfectiores autem in hoc genere canes
                <lb/>
              ſunt, atque hi è lupis olim ortum habue­
                <lb/>
              runt. </s>
              <s id="s.007915">Cùm verò efferantur, primò quidem
                <lb/>
              in agreſtes, inde in lupos, ſicut & lupi ci­
                <lb/>
              cures poſt multas generationes in canes
                <lb/>
              tranſeunt. </s>
              <s id="s.007916">Vnde lyciſca è lupo caneque nec
                <lb/>
              obſtat vocis varietas, quandoquidem in
                <lb/>
              occidentalis Indiæ Hiſpana inſula canes ex
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1120"/>
                <lb/>
              toto muti ſint, quantò magis vlulare poſ­
                <lb/>
              ſunt, cùm etiam aliqui canes domeſtici
                <lb/>
              vlulent, tametſi inter oſtenta habeatur. </s>
              <s id="s.007917">In­
                <lb/>
              dicio quoque eſt canes è luporum genere
                <lb/>
              eſſe, rabies, vtriſque communis morbus,
                <lb/>
              atque pernicioſiſſimus: ſed tamen in lupo
                <lb/>
              etiam grauior, ac prorſus immedicabilis,
                <lb/>
              adeò vt furens lupus ad ſexaginta animalia
                <lb/>
              diuerſi generis occiderit, in quibus homi­
                <lb/>
              nes erant plus quàm viginti: nec quiſquam
                <lb/>
              euaſit, qui ab eo læſus eſſet, neque animal
                <lb/>
              vllum, cùm etiam equus vix vngue, non
                <lb/>
              dentibus ſcalptus perierit: niſi vir quem
                <lb/>
              multis vulneribus confecerat. </s>
              <s id="s.007918">Cauſam fuiſ­
                <lb/>
              ſe credo, quòd illi multus effluxerit ſan­
                <lb/>
              guis. </s>
              <s id="s.007919">Eſt autem rabies morbus ex putredine
                <lb/>
              ſicca: ob id in fero animali, & ſponte ſua
                <lb/>
              iam ſicciore, ſæuior. </s>
              <s id="s.007920">Omnis tamen rabies,
                <lb/>
              vbi ad aquæ timorem peruenerint, inſana­
                <lb/>
              bilis eſt. </s>
              <s id="s.007921">Vnde Ouidius:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Nec formidatis vlla medetur aquis.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007922">
                <margin.target id="marg1120"/>
              Derabie</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007923">Miſcetur canis vulpi & tigridi commu­
                <lb/>
              nibus filiis, qui vtriuſque referunt formam.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007924">Nam cùm tempora geſtationis vteri conue­
                <lb/>
              nerint, miſceri poſſunt, vt in arboribus di­
                <lb/>
              ctum eſt, & cibus communis extiterit. </s>
              <s id="s.007925">Alo­
                <lb/>
              peca è cane ac vulpe, quem vidi, maſculus
                <lb/>
              erat & mutus, neſcio an tales ſint omnes.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007926">Hoc animal ingenioſiſſimum videtur natu­
                <lb/>
              ra homini conſultò copulaſſe, quòd ſemper
                <lb/>
              natura ſimilia ſimilibus nectere nitatur, &
                <lb/>
              morum ſimilitudo pariat, ac retineat amici­
                <lb/>
              tiam. </s>
              <s id="s.007927">Grauis enim eſſet canis homini, ni
                <lb/>
              adeò ſolers natura eſſet: amatur ob diligen­
                <lb/>
              tiam & ingenium, quibus placet. </s>
              <s id="s.007928">Ferociſ­
                <lb/>
              ſimi, & robuſtiſſimi maximique ſunt in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1121"/>
                <lb/>
              Corſica inſula, tum ob aërem, humido enim
                <lb/>
              creſcunt quæ natura ſunt ſicca tum ob
                <lb/>
              exercitationem & educationem. </s>
              <s id="s.007929">Caput ha­
                <lb/>
              bent maximum, corporis comparatione,
                <lb/>
              quod etiam magum eſt. </s>
              <s id="s.007930">Cibus, pugna, aër,
                <lb/>
              educatio, natura illos immutant, adeò vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1122"/>
                <lb/>
              ſpecie differre videantur. </s>
              <s id="s.007931">Docentur odiſſe
                <lb/>
              genera quædam hominum, vt quondam
                <lb/>
              Rhodi Turcas, Bezerillus Indos. </s>
              <s id="s.007932">Hic erat
                <lb/>
              canis, qui homines Indos ab Hiſpanis diſ­
                <lb/>
              cernebat, autore Gonzalo Fernando Ouie­
                <lb/>
              do. </s>
              <s id="s.007933">Humanis carnibus maximè efferantur, &
                <lb/>
              ſenſum ſupra naturam acuunt: vt ille doctus
                <lb/>
              eſſet, volentes ducere, nolentes lacerare,
                <lb/>
              proſtratis parcere. </s>
              <s id="s.007934">Quod illi in Dei volun­
                <lb/>
              tatem & indulgentiam transferunt, ego vel
                <lb/>
              cibo humanæ carnis tribuo, vel vſui, vel
                <lb/>
              potius dæmonum auxilio. </s>
              <s id="s.007935">Neque enim pla­
                <lb/>
              cere Deo tantam crudelitatem mihi perſua­
                <lb/>
              ſerim. </s>
              <s id="s.007936">Hic vocem pugnantium, retrahen­
                <lb/>
              tiumque intelligebat, doctus, & digito vel
                <lb/>
              nomine demonſtratos aggredi, lacerare,
                <lb/>
              trahere. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007937">
                <margin.target id="marg1121"/>
              Canes acer­
                <lb/>
              rimi.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007938">
                <margin.target id="marg1122"/>
              Canis mi­
                <lb/>
              rabilis ſen­
                <lb/>
              ſus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007939">Naſci animalia, hominum moribus ſimi­
                <lb/>
              lia, in ſingulis fermè regionibus, edocet in
                <lb/>
              Lithuania Roſomacha, ſeu Gulo animal
                <lb/>
              quantitate canis, facie felis, dorſo & cauda
                <lb/>
              vulpis: pedes & vngues aſperi, ac firmi,
                <lb/>
              tum dentes. </s>
              <s id="s.007940">Atque adeò vt canes qui lupos
                <lb/>
              non reformidant, ab eis abſtineant. </s>
              <s id="s.007941">Pellis
                <lb/>
              albicat fuſco admiſto, variaſque formas li­
                <lb/>
              neis quibuſdam deductis exprimit. </s>
              <s id="s.007942">Eiuſmodi
                <lb/>
              videre licet in his pannis, qui ex Aſia ad­
                <lb/>
              uehuntur, vocanturque Zambeloti. </s>
              <s id="s.007943">
                <expan abbr="Conſtãt">Conſtant</expan>
                <lb/>
              hi ( vt fertur) caprarum pilis, vndulato ope­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1123"/>
                <lb/>
              re. </s>
              <s id="s.007944">Tales figuras natura finxit in gulonum
                <lb/>
              pellibus, quæ vbi calorem conceperint, re­
                <lb/>
              tinent: ſtatim verò concipiunt: ob id tum
                <lb/>
              propter pulchritudinem, tum rarietatem
                <lb/>
              principum geſtamen eſt. </s>
              <s id="s.007945">Quamvis ſomnia
                <lb/>
              fera immittant. </s>
              <s id="s.007946">Nam & inſidias moliri </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>