Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 121]
[Figure 122]
[Figure 123]
[Figure 124]
[Figure 125]
[Figure 126]
[Figure 127]
[Figure 128]
[Figure 129]
[Figure 130]
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007946">
                <pb pagenum="526" xlink:href="016/01/175.jpg"/>
              videntur, & comedere, timorque illos exa­
                <lb/>
              gitat: vt enim cibi ſomnia gignunt pro
                <lb/>
              naturæ qualitate, odorati plerunque ignes,
                <lb/>
              dulces aquas, ſic pelles humores atque va­
                <lb/>
              pores mouent. </s>
              <s id="s.007947">Vngulæ quoque geſtatæ tin­
                <lb/>
              nitui & vertigini conferunt. </s>
              <s id="s.007948">Recentes ſeu
                <lb/>
              odore, ſeu aſpectu, canes ac feles terrent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007949">Dentibus magica vis ineſſe creditur: adeps
                <lb/>
              vulnera quæcunque efficaciter ſanat. </s>
              <s id="s.007950">San­
                <lb/>
              guinem melli & aquæ miſtum bibunt in
                <lb/>
              nuptiis, incertum pro nectare an amuleto.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007951">Fides ex eorum inteſtinis aſperiorem in ly­
                <lb/>
              ris ſonum edunt. </s>
              <s id="s.007952">Ipſum autem animal adeò
                <lb/>
              eſt vorax, vt cùm cadauera depaſcatur, ple­
                <lb/>
              num iam ventre toto, inter duas arbores,
                <lb/>
              quæ parum inuicem diſtent aluo compreſ­
                <lb/>
              ſa emittat quod ederit, inde ad ſaginam re­
                <lb/>
              uertatur. </s>
              <s id="s.007953">Sic Lithuani hominum ſunt vo­
                <lb/>
              raciſſimi. </s>
              <s id="s.007954">Aut igitur potentia pellis talis
                <lb/>
              eſt, ad actum autem calore hominis dedu­
                <lb/>
              citur: aut refrigerato ventriculo id con­
                <lb/>
              tingit: ventriculus enim calore plurimo, at­
                <lb/>
              que exiguo abundans vix ſatiatur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007955">
                <margin.target id="marg1123"/>
              Roſomacha.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007956">Sed & reuertar ad canes, nullum animal eſt
                <lb/>
                <expan abbr="">tam</expan>
              docile docetur venari, explorare, & ferre.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007957">Vt eſſe ingenioſum, ſiccum eſſe oportuit: In­
                <lb/>
              genioſiores ſunt, qui caput rotundum ha­
                <lb/>
              bent, & naſum admodum depreſſum. </s>
              <s id="s.007958">Do­
                <lb/>
              centur vertere veru, vt in caupona Leonis
                <lb/>
              Papiæ: nam ibi plures inſtructos videas. </s>
              <s id="s.007959">Na­
                <lb/>
              tura illi odoratum acerrimum dedit: eò ma­
                <lb/>
              gni venationibus apti, parui in lectis &
                <lb/>
              obſcuro dominis ſuis blandiuntur. </s>
              <s id="s.007960">Vbi feles
                <lb/>
              ſepultus ſit, vel ſi illius pellem ſiccam inue­
                <lb/>
              nerint, reuoluunt ſe: delectantur enim
                <lb/>
              odore mortuæ, quàm viuam oderunt. </s>
              <s id="s.007961">Pu­
                <lb/>
              treſcentem tamen refugiunt: odor enim
                <lb/>
              ſiccæ carnis cùm putruerit, illis grauis eſt,
                <lb/>
              hominibus autem omnis. </s>
              <s id="s.007962">Iracundum ani­
                <lb/>
              mal eſt, & non ſecus ad homines rixis
                <lb/>
              aſſuetum. </s>
              <s id="s.007963">Accurrit enim ſpontè ad
                <expan abbr="pugnã-tes">pugnan­
                  <lb/>
                tes</expan>
              , fugientes atque clamantes inſequitur,
                <lb/>
              & vrget, quamvis omninò incognitos. </s>
              <s id="s.007964">No­
                <lb/>
              larum ſtrepitu atque tubarum clangore, tum
                <lb/>
              aſinorum rudentium voce, aliiſque multis
                <lb/>
              magnis ſonis vlulant: hæc autem vox illis
                <lb/>
              fletus eſt, ob iræ impatientiam. </s>
              <s id="s.007965">Quàm etiam
                <lb/>
              ob cauſam lunam inſpicientes latrant &
                <lb/>
              vlulant, quòd ſe ab illa contemni exiſti­
                <lb/>
              ment, at que id ægrè ferant. </s>
              <s id="s.007966">Sic enim &
                <lb/>
              pueri, & mulieres, cùm vlciſci iniurias
                <lb/>
              nequeunt, plorant. </s>
              <s id="s.007967">Quum membrum
                <lb/>
              oſſeum ſit, ne ventrem vrina conſper­
                <lb/>
              gant, mingentes pedem eleuant. </s>
              <s id="s.007968">Indicio
                <lb/>
              eſt, quòd nec fœminæ, nec catuli id fa­
                <lb/>
              ciunt. </s>
              <s id="s.007969">Nam fœminis nullum eſt membrum,
                <lb/>
              catulis verò adeò molle, vt verſus terram
                <lb/>
              flecti poſſit, atque ſic meiendo haud ven­
                <lb/>
              trem conſpurcant. </s>
              <s id="s.007970">Sagacitate tanta ſunt,
                <lb/>
              vt ceruum laſſum in gregem fugientem ab
                <lb/>
              aliis ſeligant, vt fatigatum vexantes ſtimu­
                <lb/>
              lanteſque faciliùs aſſequantur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007971">Venantur fermè ſponte, docentur explo­
                <lb/>
              rare. </s>
              <s id="s.007972">Quidam odore aues explorant, quos ſa­
                <lb/>
              gaces dicunt, vulgus brachos: alij lepores &
                <lb/>
              ceruos, qui primùm retinent nomen. </s>
              <s id="s.007973">Sunt
                <lb/>
              & retiarij, qui intuitu terrent perdices, ac
                <lb/>
              coturnices, donec retibus capiantur. </s>
              <s id="s.007974">Com­
                <lb/>
              mune omnibus canibus eſt domum tueri,
                <lb/>
              oblatrare aduenis, & perſequi pauperes, &
                <lb/>
              qui laceris veſtibus ſunt. </s>
              <s id="s.007975">Inſtruuntur ſen­
                <lb/>
              ſim ad ferendum: primò proiecto pane,
                <lb/>
              ſed ſicut parêre imperanti, & ad ſe vocan­
                <lb/>
              ti cogatur: pòſt panis pyxidi clauo includi­
                <lb/>
              tur, vt cùm panem famelicus inuaſerit, py­
                <lb/>
              xidem forat vocatus, ne panem relinquat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007976">Senſim verò à clauo panis aufertur, vt tan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1124"/>
                <lb/>
              dem conſuetudine pyxidem clauo modicè
                <lb/>
              capto referat. </s>
              <s id="s.007977">Sic tandem ferrum reportat,
                <lb/>
              eademque ratione lapides, & quicquid eſt
                <lb/>
                <expan abbr="difficillimũ">difficillimum</expan>
              . </s>
              <s id="s.007978">Tandem aquis tabella immitti­
                <lb/>
              tur cum pane, inde clauus cum pane: eadem
                <lb/>
              induſtria panis clauo adiicitur muro infixo,
                <lb/>
              vt canis non ceſſet, donec clauum eruerit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007979">In omnibus fame opus eſt magiſtra, iuxta
                <lb/>
              Perſianum illud:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Venter negatas artifex ædi voces.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007980">
                <margin.target id="marg1124"/>
              Modus quo
                <lb/>
              canes docen­
                <lb/>
              tur ferre.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007981">Semeſtri ſpatio temporis ſic canem eru­
                <lb/>
              diui, vt nec puer docilior videri poſſet, aut
                <lb/>
              ad mandata promptior, cùm nutus ipſos
                <lb/>
              intelligerent. </s>
              <s id="s.007982">Et quamvis totum in docentis
                <lb/>
              induſtria ſit repoſitum, eliguntur tamen pi­
                <lb/>
              loſi, ac pilo minimè recto, ſed tenui atque
                <lb/>
              molli, tum prono: ingenioſiores hi viden­
                <lb/>
              tur, & patientiores laborum, ac magis obe­
                <lb/>
              dientes, qui & parum latrant, vt melitei
                <lb/>
              gratiores, nullius tamen vſus ob paruita­
                <lb/>
              tem. </s>
              <s id="s.007983">Certa non eſt canum magnitudo, nec
                <lb/>
              ingenium, nec color vnus, nec vox. </s>
              <s id="s.007984">Alij bo­
                <lb/>
              ues fermè æquant, magnitudine, alij muri­
                <lb/>
              bus non ſunt maiores, muti alij, alij clamoſi,
                <lb/>
              alij vlulant etiam. </s>
              <s id="s.007985">Rubei, candidi, ruffi, nigri,
                <lb/>
              varij, alij obeſi, alij curſores, alij macilenti,
                <lb/>
              rudes alij, ac quaſi ruſtici, alij manſueti, cru­
                <lb/>
              deles, alij feroces, timidi alij, & quidem
                <lb/>
              apti ad omnia, ſeu ſenſibus, ſeu ingenio va­
                <lb/>
              leant. </s>
              <s id="s.007986">Ita denique nihil moribus & va­
                <lb/>
              rietate hominum diſcrimina, adeò æmula­
                <lb/>
              tur vt canis. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007987">Verùm quidam præferunt elephantes, âlij
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1125"/>
                <lb/>
              cercopithecos canicos canibus, induſtria &
                <lb/>
              ſagacitate. </s>
              <s id="s.007988">Elephantem vidiſſe ſe refert Ar­
                <lb/>
              rianus, qui cùm in auribus bina haberet
                <lb/>
              cymbala, promuſcide alternatim ea tange­
                <lb/>
              bat ad rhythmum, ſaltabatque pro rhythmi
                <lb/>
              ratione, cæteris eum imitantibus, choream­
                <lb/>
              que ducentibus. </s>
              <s id="s.007989">Iidem tanguntur miſericor­
                <lb/>
              dia, & regem adorant, & iuramentum no­
                <lb/>
              runt & exigunt, & ſydera venerantur, & ſui
                <lb/>
              miſeret: agnoſcunt ſeſſorem, & vltionem
                <lb/>
              expetunt ab his, à quibus iniuſtè vexantur,
                <lb/>
              & nihil ad humanitatem deeſſe ei videtur,
                <lb/>
              præter ſermonem, quum multi etiam ho­
                <lb/>
              mines bruti & diſciplina, & moribus ipſis
                <lb/>
              elephantis magis videantur. </s>
              <s id="s.007990">Vidimus nos
                <lb/>
              elephantem reginæ Mariæ Bohemorum, fi­
                <lb/>
              liæ Caroli Quinti Cæſaris, iuuenculum, an­
                <lb/>
              num ſcilicet agentem decimum tertium:
                <lb/>
              nam florent circiter annum ſexageſimum,
                <lb/>
              viuunt ad ducentos certè: referunt pluri­
                <lb/>
              mi, ad trecentos, quod verum exiſtimo,
                <lb/>
              ſed rarò: velut in hominibus, quorum
                <lb/>
              etſi ſit plerunque longiſſima vita octogin­
                <lb/>
              ta annorum, viuunt tamen aliqui rariſ­
                <lb/>
              ſimo exemplo ad centum viginti, plures
                <lb/>
              tamen excedunt octoginta. </s>
              <s id="s.007991">Is igitur adeò
                <lb/>
              docilis erat, vt ſeſſorem ſuum planè non
                <lb/>
              ſecus, quàm homo alius intelligeret. </s>
              <s id="s.007992">Im­
                <lb/>
              perabat, admonebat, vno verbo opus tan­
                <lb/>
              tùm erat. </s>
              <s id="s.007993">Inter reliqua cùm aſcendere vellet, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>