1videntur, & comedere, timorque illos exa
gitat: vt enim cibi ſomnia gignunt pro
naturæ qualitate, odorati plerunque ignes,
dulces aquas, ſic pelles humores atque va
pores mouent. Vngulæ quoque geſtatæ tin
nitui & vertigini conferunt. Recentes ſeu
odore, ſeu aſpectu, canes ac feles terrent.
Dentibus magica vis ineſſe creditur: adeps
vulnera quæcunque efficaciter ſanat. San
guinem melli & aquæ miſtum bibunt in
nuptiis, incertum pro nectare an amuleto.
Fides ex eorum inteſtinis aſperiorem in ly
ris ſonum edunt. Ipſum autem animal adeò
eſt vorax, vt cùm cadauera depaſcatur, ple
num iam ventre toto, inter duas arbores,
quæ parum inuicem diſtent aluo compreſ
ſa emittat quod ederit, inde ad ſaginam re
uertatur. Sic Lithuani hominum ſunt vo
raciſſimi. Aut igitur potentia pellis talis
eſt, ad actum autem calore hominis dedu
citur: aut refrigerato ventriculo id con
tingit: ventriculus enim calore plurimo, at
que exiguo abundans vix ſatiatur.
gitat: vt enim cibi ſomnia gignunt pro
naturæ qualitate, odorati plerunque ignes,
dulces aquas, ſic pelles humores atque va
pores mouent. Vngulæ quoque geſtatæ tin
nitui & vertigini conferunt. Recentes ſeu
odore, ſeu aſpectu, canes ac feles terrent.
Dentibus magica vis ineſſe creditur: adeps
vulnera quæcunque efficaciter ſanat. San
guinem melli & aquæ miſtum bibunt in
nuptiis, incertum pro nectare an amuleto.
Fides ex eorum inteſtinis aſperiorem in ly
ris ſonum edunt. Ipſum autem animal adeò
eſt vorax, vt cùm cadauera depaſcatur, ple
num iam ventre toto, inter duas arbores,
quæ parum inuicem diſtent aluo compreſ
ſa emittat quod ederit, inde ad ſaginam re
uertatur. Sic Lithuani hominum ſunt vo
raciſſimi. Aut igitur potentia pellis talis
eſt, ad actum autem calore hominis dedu
citur: aut refrigerato ventriculo id con
tingit: ventriculus enim calore plurimo, at
que exiguo abundans vix ſatiatur.
Roſomacha.
Sed & reuertar ad canes, nullum animal eſt
tam docile docetur venari, explorare, & ferre.
Vt eſſe ingenioſum, ſiccum eſſe oportuit: In
genioſiores ſunt, qui caput rotundum ha
bent, & naſum admodum depreſſum. Do
centur vertere veru, vt in caupona Leonis
Papiæ: nam ibi plures inſtructos videas. Na
tura illi odoratum acerrimum dedit: eò ma
gni venationibus apti, parui in lectis &
obſcuro dominis ſuis blandiuntur. Vbi feles
ſepultus ſit, vel ſi illius pellem ſiccam inue
nerint, reuoluunt ſe: delectantur enim
odore mortuæ, quàm viuam oderunt. Pu
treſcentem tamen refugiunt: odor enim
ſiccæ carnis cùm putruerit, illis grauis eſt,
hominibus autem omnis. Iracundum ani
mal eſt, & non ſecus ad homines rixis
aſſuetum. Accurrit enim ſpontè ad pugnan
tes, fugientes atque clamantes inſequitur,
& vrget, quamvis omninò incognitos. No
larum ſtrepitu atque tubarum clangore, tum
aſinorum rudentium voce, aliiſque multis
magnis ſonis vlulant: hæc autem vox illis
fletus eſt, ob iræ impatientiam. Quàm etiam
ob cauſam lunam inſpicientes latrant &
vlulant, quòd ſe ab illa contemni exiſti
ment, at que id ægrè ferant. Sic enim &
pueri, & mulieres, cùm vlciſci iniurias
nequeunt, plorant. Quum membrum
oſſeum ſit, ne ventrem vrina conſper
gant, mingentes pedem eleuant. Indicio
eſt, quòd nec fœminæ, nec catuli id fa
ciunt. Nam fœminis nullum eſt membrum,
catulis verò adeò molle, vt verſus terram
flecti poſſit, atque ſic meiendo haud ven
trem conſpurcant. Sagacitate tanta ſunt,
vt ceruum laſſum in gregem fugientem ab
aliis ſeligant, vt fatigatum vexantes ſtimu
lanteſque faciliùs aſſequantur.
tam docile docetur venari, explorare, & ferre.
Vt eſſe ingenioſum, ſiccum eſſe oportuit: In
genioſiores ſunt, qui caput rotundum ha
bent, & naſum admodum depreſſum. Do
centur vertere veru, vt in caupona Leonis
Papiæ: nam ibi plures inſtructos videas. Na
tura illi odoratum acerrimum dedit: eò ma
gni venationibus apti, parui in lectis &
obſcuro dominis ſuis blandiuntur. Vbi feles
ſepultus ſit, vel ſi illius pellem ſiccam inue
nerint, reuoluunt ſe: delectantur enim
odore mortuæ, quàm viuam oderunt. Pu
treſcentem tamen refugiunt: odor enim
ſiccæ carnis cùm putruerit, illis grauis eſt,
hominibus autem omnis. Iracundum ani
mal eſt, & non ſecus ad homines rixis
aſſuetum. Accurrit enim ſpontè ad pugnan
tes, fugientes atque clamantes inſequitur,
& vrget, quamvis omninò incognitos. No
larum ſtrepitu atque tubarum clangore, tum
aſinorum rudentium voce, aliiſque multis
magnis ſonis vlulant: hæc autem vox illis
fletus eſt, ob iræ impatientiam. Quàm etiam
ob cauſam lunam inſpicientes latrant &
vlulant, quòd ſe ab illa contemni exiſti
ment, at que id ægrè ferant. Sic enim &
pueri, & mulieres, cùm vlciſci iniurias
nequeunt, plorant. Quum membrum
oſſeum ſit, ne ventrem vrina conſper
gant, mingentes pedem eleuant. Indicio
eſt, quòd nec fœminæ, nec catuli id fa
ciunt. Nam fœminis nullum eſt membrum,
catulis verò adeò molle, vt verſus terram
flecti poſſit, atque ſic meiendo haud ven
trem conſpurcant. Sagacitate tanta ſunt,
vt ceruum laſſum in gregem fugientem ab
aliis ſeligant, vt fatigatum vexantes ſtimu
lanteſque faciliùs aſſequantur.
Venantur fermè ſponte, docentur explo
rare. Quidam odore aues explorant, quos ſa
gaces dicunt, vulgus brachos: alij lepores &
ceruos, qui primùm retinent nomen. Sunt
& retiarij, qui intuitu terrent perdices, ac
coturnices, donec retibus capiantur. Com
mune omnibus canibus eſt domum tueri,
oblatrare aduenis, & perſequi pauperes, &
qui laceris veſtibus ſunt. Inſtruuntur ſen
ſim ad ferendum: primò proiecto pane,
ſed ſicut parêre imperanti, & ad ſe vocan
ti cogatur: pòſt panis pyxidi clauo includi
tur, vt cùm panem famelicus inuaſerit, py
xidem forat vocatus, ne panem relinquat.
Senſim verò à clauo panis aufertur, vt tan
dem conſuetudine pyxidem clauo modicè
capto referat. Sic tandem ferrum reportat,
eademque ratione lapides, & quicquid eſt
difficillimum. Tandem aquis tabella immitti
tur cum pane, inde clauus cum pane: eadem
induſtria panis clauo adiicitur muro infixo,
vt canis non ceſſet, donec clauum eruerit.
In omnibus fame opus eſt magiſtra, iuxta
Perſianum illud:
Venter negatas artifex ædi voces.
rare. Quidam odore aues explorant, quos ſa
gaces dicunt, vulgus brachos: alij lepores &
ceruos, qui primùm retinent nomen. Sunt
& retiarij, qui intuitu terrent perdices, ac
coturnices, donec retibus capiantur. Com
mune omnibus canibus eſt domum tueri,
oblatrare aduenis, & perſequi pauperes, &
qui laceris veſtibus ſunt. Inſtruuntur ſen
ſim ad ferendum: primò proiecto pane,
ſed ſicut parêre imperanti, & ad ſe vocan
ti cogatur: pòſt panis pyxidi clauo includi
tur, vt cùm panem famelicus inuaſerit, py
xidem forat vocatus, ne panem relinquat.
Senſim verò à clauo panis aufertur, vt tan
dem conſuetudine pyxidem clauo modicè
capto referat. Sic tandem ferrum reportat,
eademque ratione lapides, & quicquid eſt
difficillimum. Tandem aquis tabella immitti
tur cum pane, inde clauus cum pane: eadem
induſtria panis clauo adiicitur muro infixo,
vt canis non ceſſet, donec clauum eruerit.
In omnibus fame opus eſt magiſtra, iuxta
Perſianum illud:
Venter negatas artifex ædi voces.
Modus quo
canes docen
tur ferre.
canes docen
tur ferre.
Semeſtri ſpatio temporis ſic canem eru
diui, vt nec puer docilior videri poſſet, aut
ad mandata promptior, cùm nutus ipſos
intelligerent. Et quamvis totum in docentis
induſtria ſit repoſitum, eliguntur tamen pi
loſi, ac pilo minimè recto, ſed tenui atque
molli, tum prono: ingenioſiores hi viden
tur, & patientiores laborum, ac magis obe
dientes, qui & parum latrant, vt melitei
gratiores, nullius tamen vſus ob paruita
tem. Certa non eſt canum magnitudo, nec
ingenium, nec color vnus, nec vox. Alij bo
ues fermè æquant, magnitudine, alij muri
bus non ſunt maiores, muti alij, alij clamoſi,
alij vlulant etiam. Rubei, candidi, ruffi, nigri,
varij, alij obeſi, alij curſores, alij macilenti,
rudes alij, ac quaſi ruſtici, alij manſueti, cru
deles, alij feroces, timidi alij, & quidem
apti ad omnia, ſeu ſenſibus, ſeu ingenio va
leant. Ita denique nihil moribus & va
rietate hominum diſcrimina, adeò æmula
tur vt canis.
diui, vt nec puer docilior videri poſſet, aut
ad mandata promptior, cùm nutus ipſos
intelligerent. Et quamvis totum in docentis
induſtria ſit repoſitum, eliguntur tamen pi
loſi, ac pilo minimè recto, ſed tenui atque
molli, tum prono: ingenioſiores hi viden
tur, & patientiores laborum, ac magis obe
dientes, qui & parum latrant, vt melitei
gratiores, nullius tamen vſus ob paruita
tem. Certa non eſt canum magnitudo, nec
ingenium, nec color vnus, nec vox. Alij bo
ues fermè æquant, magnitudine, alij muri
bus non ſunt maiores, muti alij, alij clamoſi,
alij vlulant etiam. Rubei, candidi, ruffi, nigri,
varij, alij obeſi, alij curſores, alij macilenti,
rudes alij, ac quaſi ruſtici, alij manſueti, cru
deles, alij feroces, timidi alij, & quidem
apti ad omnia, ſeu ſenſibus, ſeu ingenio va
leant. Ita denique nihil moribus & va
rietate hominum diſcrimina, adeò æmula
tur vt canis.
Verùm quidam præferunt elephantes, âlij
cercopithecos canicos canibus, induſtria &
ſagacitate. Elephantem vidiſſe ſe refert Ar
rianus, qui cùm in auribus bina haberet
cymbala, promuſcide alternatim ea tange
bat ad rhythmum, ſaltabatque pro rhythmi
ratione, cæteris eum imitantibus, choream
que ducentibus. Iidem tanguntur miſericor
dia, & regem adorant, & iuramentum no
runt & exigunt, & ſydera venerantur, & ſui
miſeret: agnoſcunt ſeſſorem, & vltionem
expetunt ab his, à quibus iniuſtè vexantur,
& nihil ad humanitatem deeſſe ei videtur,
præter ſermonem, quum multi etiam ho
mines bruti & diſciplina, & moribus ipſis
elephantis magis videantur. Vidimus nos
elephantem reginæ Mariæ Bohemorum, fi
liæ Caroli Quinti Cæſaris, iuuenculum, an
num ſcilicet agentem decimum tertium:
nam florent circiter annum ſexageſimum,
viuunt ad ducentos certè: referunt pluri
mi, ad trecentos, quod verum exiſtimo,
ſed rarò: velut in hominibus, quorum
etſi ſit plerunque longiſſima vita octogin
ta annorum, viuunt tamen aliqui rariſ
ſimo exemplo ad centum viginti, plures
tamen excedunt octoginta. Is igitur adeò
docilis erat, vt ſeſſorem ſuum planè non
ſecus, quàm homo alius intelligeret. Im
perabat, admonebat, vno verbo opus tan
tùm erat. Inter reliqua cùm aſcendere vellet,
cercopithecos canicos canibus, induſtria &
ſagacitate. Elephantem vidiſſe ſe refert Ar
rianus, qui cùm in auribus bina haberet
cymbala, promuſcide alternatim ea tange
bat ad rhythmum, ſaltabatque pro rhythmi
ratione, cæteris eum imitantibus, choream
que ducentibus. Iidem tanguntur miſericor
dia, & regem adorant, & iuramentum no
runt & exigunt, & ſydera venerantur, & ſui
miſeret: agnoſcunt ſeſſorem, & vltionem
expetunt ab his, à quibus iniuſtè vexantur,
& nihil ad humanitatem deeſſe ei videtur,
præter ſermonem, quum multi etiam ho
mines bruti & diſciplina, & moribus ipſis
elephantis magis videantur. Vidimus nos
elephantem reginæ Mariæ Bohemorum, fi
liæ Caroli Quinti Cæſaris, iuuenculum, an
num ſcilicet agentem decimum tertium:
nam florent circiter annum ſexageſimum,
viuunt ad ducentos certè: referunt pluri
mi, ad trecentos, quod verum exiſtimo,
ſed rarò: velut in hominibus, quorum
etſi ſit plerunque longiſſima vita octogin
ta annorum, viuunt tamen aliqui rariſ
ſimo exemplo ad centum viginti, plures
tamen excedunt octoginta. Is igitur adeò
docilis erat, vt ſeſſorem ſuum planè non
ſecus, quàm homo alius intelligeret. Im
perabat, admonebat, vno verbo opus tan
tùm erat. Inter reliqua cùm aſcendere vellet,
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib