Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

List of thumbnails

< >
111
111
112
112
113
113
114
114
115
115
116
116
117
117
118
118
119
119
120
120
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N20F21" level="3" n="3" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N20F2E" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <pb chead="De motu rarefactionis et condenſationis." file="0176" n="176"/>
                <p xml:id="N211C6">
                  <s xml:id="N211C7" xml:space="preserve">Tertio prīcipaliṫ arguit̄̄ ſic. </s>
                  <s xml:id="N211CA" xml:space="preserve">Si rari-
                    <lb/>
                  tas et denſitas eſt poſſibilis: vel per ipſam rarefa-
                    <lb/>
                  ctionem acquireretur ſubſtantia: vel quantitas ſed
                    <lb/>
                  neutrum iſtorū eſt dicendum: igitur non primum / q2
                    <lb/>
                  rarefactio non ponitur motus ad ſubſtantiã: quia
                    <lb/>
                  tunc eſſet generatio: nec ſecundem quia tunc ſequi-
                    <lb/>
                  tur penetratio dimenſionum naturaliter quod eſt ī­
                    <lb/>
                  poſſibile. </s>
                  <s xml:id="N211DB" xml:space="preserve">Sequela ꝓbatur: et poſito  aliquid pu-
                    <lb/>
                  ta pedale rarefiat per totum vniformiter per vnam
                    <lb/>
                  horam quouſ ſit bipedale et arguitur ſic in quo-
                    <lb/>
                  libet inſtanti intrinſeco talis rarefactionis illḋ pe­
                    <lb/>
                  dale habet per totum aliam et aliam quantitatem
                    <lb/>
                  per te et quelibet pars eius rarefit: et non corrumpi-
                    <lb/>
                  tur quantitas prehabita. </s>
                  <s xml:id="N211EA" xml:space="preserve">igitur manet cum illa eã
                    <lb/>
                  penetrando. </s>
                  <s xml:id="N211EF" xml:space="preserve">Conſequentia non eſt dubia: et maior
                    <lb/>
                  arguitur. </s>
                  <s xml:id="N211F4" xml:space="preserve">quia in quolibet inſtanti intrinſeco illud
                    <lb/>
                  eſt magis rarum ꝙ̄ in inſtanti precedenti: igitur in
                    <lb/>
                  quolibet tali eſt maior quantitas acquiſita ꝙ̄ in p̄-
                    <lb/>
                  cendenti. </s>
                  <s xml:id="N211FD" xml:space="preserve">et ſic in quolibet habet aliam et aliam quan­
                    <lb/>
                  titatem /  fuit probandum. </s>
                  <s xml:id="N21202" xml:space="preserve">Sed iam probatur mi-
                    <lb/>
                  nor: quia quantitatis precedens non habet contra-
                    <lb/>
                  rium. </s>
                  <s xml:id="N21209" xml:space="preserve">igitur non corrumpitur: nam ſi corrumpere-
                    <lb/>
                  tur maxime eſſet a contratio: aut a deſitione ſubie-
                    <lb/>
                  cti aut ab abſentia conſeruantis ſed nullo iſtorum
                    <lb/>
                  modorum poteſt corrumpi: cum non poſſit a contra­
                    <lb/>
                  rio: nec a deſitione ſubiecti nec ab abſentia conſer-
                    <lb/>
                  uantis. </s>
                  <s xml:id="N21216" xml:space="preserve">cum nec habet contrarium nec ſubiectuꝫ de­
                    <lb/>
                  ſinat nec ab aliquo dependet in ↄ̨ſeruando ꝙ̄ a ſub­
                    <lb/>
                  iecto
                    <note position="left" xlink:href="note-0176-01a" xlink:label="note-0176-01" xml:id="N2127B" xml:space="preserve">marſiliꝰ</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N21222" xml:space="preserve">Nec valet dicere vt innuit Marſilus  quan­
                    <lb/>
                  titas ſequens non manet cuꝫ precedente ymmo cor­
                    <lb/>
                  rumpitur maiori adueniente quantitate: quia (vt ī­
                    <lb/>
                  quit) quantitas maior minori contrariatur: tū pri­
                    <lb/>
                  mo quia quantitates contrariari eſt ↄ̨tra oēm mo­
                    <lb/>
                  dum opinãdi phõphoꝝ: et ſignanter phī oppoſituꝫ
                    <lb/>
                  aſſerentis: </s>
                  <s xml:id="N21231" xml:space="preserve">Tum ſecundo quia tunc pars contraria­
                    <lb/>
                  tur toti. </s>
                  <s xml:id="N21236" xml:space="preserve">Nam per eum omnis quantitatis pedalis cõ­
                    <lb/>
                  trariatur ſemipedali: mõ ſemipedalis quantitas ē
                    <lb/>
                  pars pedalis quãtitatis: </s>
                  <s xml:id="N2123D" xml:space="preserve">Tum tertio / quia ſequere­
                    <lb/>
                  tur in quacun rarefactione infinitas quantitates to­
                    <lb/>
                  tales corrūpi: et infinitas tales generari: ſꝫ hoc eſt
                    <lb/>
                  falſum / igr̄ et illud ex quo ſequit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N21246" xml:space="preserve">falſitas ↄ̨ñtis ꝓba­
                    <lb/>
                  tur / quia nulla virtus finita poteſt infinita totalia
                    <lb/>
                  gignere aut corrumpre: </s>
                  <s xml:id="N2124D" xml:space="preserve">Sequela tamen ꝓbatur /
                    <lb/>
                  q2 in quolibet inſtanti per eum eſt noua qualitas ī
                    <lb/>
                  toto: et ſunt infinita inſtantia in quãtulocū tꝑe ra­
                    <lb/>
                  refactonis: ergo ſunt īfinite quantitates noue to-
                    <lb/>
                  tales / et ꝑ ↄ̨ñs īfinite corrupte: cū in quolibet inſtan­
                    <lb/>
                  ti ītrīſeco incipiat eſſe aliqua quantitas per primū
                    <lb/>
                  eſſe et eãdē quãtitas in eodē deſinat eſſe per vltimū
                    <lb/>
                  eē et hec eſt eadem ymaginatio oīno ſic ymaginatio
                    <lb/>
                  burlei de intenſione formarū.
                    <note position="left" xlink:href="note-0176-02a" xlink:label="note-0176-02" xml:id="N21281" xml:space="preserve">Dicitur.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N21265" xml:space="preserve">Et ideo dices aliter
                    <lb/>
                  et bene cum doctore ſubtili  ꝑ rarefactionē nec ac­
                    <lb/>
                  q̇rit̄̄ ſubſtantia: nec quantitas: ſed rarefactio ē mu­
                    <lb/>
                  tatio localis adhūc ſenſū  ꝑ rarefactionē acq̇rit̄̄
                    <lb/>
                  locꝰ maior̄ antea et ꝑ ↄ̨dēſationē deꝑdit̄̄ locꝰ: </s>
                  <s xml:id="N21270" xml:space="preserve">Ita
                    <lb/>
                   cū aliq̇d rarefit ꝑtes eiꝰ magis diſtant ꝙ̄ antea ꝑ­
                    <lb/>
                  tes in̄ mediate: qm̄ īmediate ſꝑ īmediate manēt</s>
                </p>
                <note position="left" xml:id="N21287" xml:space="preserve">Scotus.</note>
                <p xml:id="N2128B">
                  <s xml:id="N2128C" xml:space="preserve">Cõtra </s>
                  <s xml:id="N2128F" xml:space="preserve">Q2 ſi ī rarcfactiõe dūtaxat acq̇­
                    <lb/>
                  reret̄̄ maior locꝰ ſeq̇ret̄̄ in oī rarefactione oīa natu-
                    <lb/>
                  ralia rarefieri vel penetrationē dimenſionū eē: ſed
                    <lb/>
                  vtrū iſtoꝝ naturaliter eſt impoſſibile. </s>
                  <s xml:id="N21298" xml:space="preserve">igr̄ rarefa-
                    <lb/>
                  ctio ēt iſto mõ eſt naturaliter īpoſſibilis. </s>
                  <s xml:id="N2129D" xml:space="preserve">Seq̄la ꝓ-
                    <lb/>
                  bat̄̄ et ponat̄̄ vnū pedale rarefieri q̊uſ ſit bipedale:
                    <lb/>
                  et acq̇rat locū pedalē loco p̄habito: in q̊ locu pedali
                    <lb/>
                  erat pedale aeris qḋ pedale aeris vocet̄̄ a. et arguit̄̄
                    <lb/>
                  vel a. manet adhuc cū corpore rarefacto in eodē lo-
                    <lb/>
                  cõ vel non: ſi ſic habeo intentū vcꝫ  cū aliq̇d rare-
                    <cb chead="De motu rarefactionis et condenſationis."/>
                  fit ē penetratio dimenſionū. </s>
                  <s xml:id="N212AD" xml:space="preserve">Si nõ manet ſed expel­
                    <lb/>
                  lebat̄̄ ad aliū locū pedalē / tunc ſeq̇tur /  corpus exi-
                    <lb/>
                  ſtens in iſto alio loco pedali pellebat̄̄ ad aliū locū:
                    <lb/>
                  et exiſtens in illo ad aliū locū et cū nõ ſit ꝓceſſus ī in­
                    <lb/>
                  finitū in illis pedalibꝰ antea ꝙ̄ deueniat̄̄ ad celū ſe-
                    <lb/>
                  quitur /  etiã celū pellebat̄̄. </s>
                  <s xml:id="N212BA" xml:space="preserve">et in tali mutatione lo-
                    <lb/>
                  cali ſꝑ fiebat rarefactio: cum motus ſit cauſa rare-
                    <lb/>
                  factiõis: igr̄ data vna rarefactione oīa alia rarefi-
                    <lb/>
                  unt. </s>
                  <s xml:id="N212C3" xml:space="preserve">vel ſaltē mutant̄̄ localiter / quod fuit ꝓbandum
                    <lb/>
                  nõ em̄ maius incõueniens eſt  oīa rarefiãt ꝙ̄  om­
                    <lb/>
                  nia mutant locū: cū vnū rarefit
                    <note position="right" xlink:href="note-0176-03a" xlink:label="note-0176-03" xml:id="N21304" xml:space="preserve">hētiſber.
                      <lb/>
                    phūs .4,
                      <lb/>
                    metheo.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N212CF" xml:space="preserve">Nec oportet dicere /
                    <lb/>
                   cū aliq̇d rarefit aliq̇d denſat̄̄ et eo cõtra vt inquit
                    <lb/>
                  hentiſber in illo ſophiſmate neceſſe eſt aliq̇d ↄ̨dēſa­
                    <lb/>
                  ri cū aliq̇d rarefit q2 cū rarefactio et condenſatio ſi
                    <lb/>
                  fiant a diuerſis cauſis et cõtrariis puta condenſa-
                    <lb/>
                  tio a frigiditate et rarefactio a caliditate / vt patet
                    <lb/>
                  ex quarto metheororū vel ab aliis cauſis ↄ̨trariis:
                    <lb/>
                  volo /  in loco vbi fit rarefactio nulla penitꝰ ſit fri-
                    <lb/>
                  giditas aut aliqua cauſa condenſans quo poſito
                    <lb/>
                  nulla fiet condenſatio propter deffectum cauſe con­
                    <lb/>
                  denſantis et tunc fiet rarefactio: igitur rarefactio
                    <lb/>
                  poſſiblis eſt ſint condenſatione. </s>
                  <s xml:id="N212E8" xml:space="preserve">Nec valet dice-
                    <lb/>
                  re  ̄uis non ſit cauſa ſufficiens condenſationis
                    <lb/>
                  in loco vbi fit rarefactio nichilominus alibi eſt ta-
                    <lb/>
                  lis cauſa et ibi ordine nature fiet cõdenſatio: q2 tunc
                    <lb/>
                  ſequeretur /  oportet omnia corpora intermedia ī­
                    <lb/>
                  ter locum rarefactionis et condenſationis mutari /
                    <lb/>
                  quod tamen eſt falſum: </s>
                  <s xml:id="N212F7" xml:space="preserve">Sequela patet / q2 alias ī lo­
                    <lb/>
                  co rarefactionis daretur penetratio dimenſionum
                    <lb/>
                  et in loco condenſationis daretur vacuum / vt patet
                    <lb/>
                  inſpicienti.</s>
                </p>
                <p xml:id="N2130E">
                  <s xml:id="N2130F" xml:space="preserve">Quarto arguitur ſic </s>
                  <s xml:id="N21312" xml:space="preserve">Si rarefactio et
                    <lb/>
                  condenſatio eſſent poſſibiles ſequeretur /  rarū vni­
                    <lb/>
                  formiter difforme vĺ difformiter difforme cuiꝰ vtra­
                    <lb/>
                   medietas eſt vniformis correſponderet gradui
                    <lb/>
                  medio: ſed couſequens eſt falſum / ergo et añs. </s>
                  <s xml:id="N2131D" xml:space="preserve">Seq̄-
                    <lb/>
                  la patet et falſitas conſequentis arguitur: et capio
                    <lb/>
                  vnum pedale cuius vna medietas ſit rara vt octo et
                    <lb/>
                  alia vt quatuor. </s>
                  <s xml:id="N21326" xml:space="preserve">et arguitur ſic. </s>
                  <s xml:id="N21329" xml:space="preserve">Si raritas illius pe­
                    <lb/>
                  dalis correſponderet ſuo gradui medio ſequeretur /
                    <lb/>
                   illud pedale poſſet ad vniformitatem reduci: ita
                    <lb/>
                   continuo correſpoudret tali gradui medio me-
                    <lb/>
                  dietate intenſiore continuo tantum perdente ̄tum
                    <lb/>
                  alia acquirit. </s>
                  <s xml:id="N21336" xml:space="preserve">ſed conſequens eſt falſum. </s>
                  <s xml:id="N21339" xml:space="preserve">igitur et an­
                    <lb/>
                  tecedens: falſitas conſequentis probatur et volo / 
                    <lb/>
                  medietas rara vt octo perdat vnum gradum rari-
                    <lb/>
                  tatis: et tãtum acquirat medietas minus rara quo
                    <lb/>
                  poſito ſic argumentor tale pedale rarefit et tamen
                    <lb/>
                  tantū acquirit raritatis medietas minus rara quã­
                    <lb/>
                  tū deperdit medietas magis rara. </s>
                  <s xml:id="N21348" xml:space="preserve">igitur nõ poteſt
                    <lb/>
                  reduci ad vniformitatē ipſo cõtinuo manente eque
                    <lb/>
                  raro. </s>
                  <s xml:id="N2134F" xml:space="preserve">Conſequentia patet cum maiore et arguitur
                    <lb/>
                  minor: q2 quando medietas rarior que eſt vt octo
                    <lb/>
                  perdit vnum gradum raritatis: ipſa efficitur in ſex­
                    <lb/>
                  quiſeptimo minus rara et ſic perdit vnam octauaꝫ
                    <lb/>
                  ſui que eſt vna ſexdecima pedalis: et medietas mi-
                    <lb/>
                  nus rara acquirit vnum gradum raritatis et habe­
                    <lb/>
                  bat quatuor: ergo efficitur in ſexquiquarto rarior.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N2135F" xml:space="preserve">et ſic efficitur in ſexquiquarto maior: et per conſe-
                    <lb/>
                  quens acquiſiuit vnam quartam ſui: et illa quarta
                    <lb/>
                  eſt vna octaua pedalis: igitur maiorem quantita-
                    <lb/>
                  tem acquiſiuit totale pedale ꝙ̄ deperdit, cnm acqui­
                    <lb/>
                  ſiuit octauam et deperdit ſexdecimam dumtaxat)
                    <lb/>
                  nec acquiſiuit materiam aliquam, nec deperdit.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N2136D" xml:space="preserve">igitur ipſum pedale efficitur rarius ꝙ̄ antea: et per
                    <lb/>
                  conſequens non poteſt illo modo ad vniformita-
                    <lb/>
                  tē reduci ipſo ↄ̨tinuo manente eq̄ raro: et eq̄ denſo.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N21375" xml:space="preserve">¶ Dices forte ↄ̨cedēdo /  nõ eſt poſſibile tale rarum </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>