1dextrum crus flectebat: vtque ſenſim aſcen
deret, illud eleuabat: baculum quo rege
batur vbi excidiſſet, promuſcide acceptum
porrexit ſeſſori, quem adeò diligebat, vt
ab illo admonitus quòd abſconditurus eſſet
ſe in cœnaculo maiore, cùm quiſpiam di
ceret, Seſſorem tuum quærito, ad illum re
cta iuit, inuenitque inuento mirum in modum
blandiabatur. Vbi Archiepiſcopus Mediola
nenſis adeſſet, monitus illum inclinatis ante
rioribus cruribus & capite ſalutauit. Vbi ille
diceret, Effare aliquid, mugiuit.
deret, illud eleuabat: baculum quo rege
batur vbi excidiſſet, promuſcide acceptum
porrexit ſeſſori, quem adeò diligebat, vt
ab illo admonitus quòd abſconditurus eſſet
ſe in cœnaculo maiore, cùm quiſpiam di
ceret, Seſſorem tuum quærito, ad illum re
cta iuit, inuenitque inuento mirum in modum
blandiabatur. Vbi Archiepiſcopus Mediola
nenſis adeſſet, monitus illum inclinatis ante
rioribus cruribus & capite ſalutauit. Vbi ille
diceret, Effare aliquid, mugiuit.
Elephantis
forma.
forma.
Sed præſtat formam ad amuſſim deſcri
bere. Primùm quidem illius altitudo tanta
erat, vt homo erectis manibus non attin
geret dorſum, & erat ( vt dixi) iuuencu
lus. Craſſities duorum boum. Sed adultis
& maximis ( nam & in his velut equis
aliiſque animalibus non exiguum diſcri
men ſecundum regiones & ſtirpes) pro vi
gintiquinque quandoque bobus corporis
moles eſt. Altitudo maximis vſque ad de
cem cubitos, quod facilè eſt etiam con
iectari ex dentium magnitudine: huic
enim cùm tantus eſſet, dentes cubitum
cum dimidio non excedebant, cùm ta
men viderim ego non ſemel, qui fermè
ſex cubitos, vel incurui æquarent: qui ſi
recti fuiſſent, longiores plane fuiſſent ſep
tem cubitis. Narrat enim Ludouicus Ver
tomanus vidiſſe duos, qui pondus 325. libra
rum æquabant. Poteſt vnuſquiſque ſecum
reputare, quanta debuerit eſſe animalis il
lius magnitudo. Sed ad ordinem reuertor.
Longitudo elephantis minimè altitudini
reſpondet: eſt enim multò altior, quàm
pro longitudinis ratione. Crura habet tere
tia, ac ad columnarum modum, atque in his
iuncturas. Coxæ rectæ deſcendunt, nec in
anteriorem partem, vt bobus exporrigun
tur: hocque ideò contingit, quòd iuncturæ
genuum ſunt æquales, atque adeò æquales,
vt niſi flectere crura videas, iunctura ca
rere credas. Inde natam exiſtimo opinio
nem, quòd iuncturis careant, quàm ſuſpi
cionem auxit illius inceſſus: nam diſtentis
cruribus, ac ſi iuncturis omninò careat,
ambulat. Sunt autem illius crura anteriora
poſterioribus longiora. Porrò inceſſus ille
cruribus diſtentis, maximi roboris argumen
tum eſt, & cauſa velocioris inceſſus: nam
difficiliùs mouetur quod à longiore ſpacio:
vt in haſtis, quæ difficiliùs mouentur ex
imo quàm ex medio, & æqualis angulus
tantò maius ſpacium intercipit, quantò cru
ris ſuprema pars à genu ipſo longius diſtite
rit. Pedes rotundi in quinque digitos diuiſi,
ſed diuiſio ea obſcura eſt. Sunt autem pla
ni & abſque munimento vllo, vnde exco
gitata ratio ſecandi pedes ſecuribus à Ro
manis: ſunt enim lati, vt orbes plum
bei, quibus ad veſcendum vtimur. Maſ
culus maximum habet membrum genitale,
quòd fermè vſque ad terram attingit, licet
alij hoc negent. Fœminæ duæ mammæ tan
tùm, atque adeò paruæ, vt ſub armis lati
tent. Cauda vt ſuis pro ratione, ſed fer
mè abſque pilis vllis, & prælonga, adeò
vt à terra imum eius ne palmo diſtet. Cu
tis quoque imò corium duriſſimum, & ſi
militer abſque pilis: rariſſimus enim eſt, vt
vnus aut alter hincinde colligatur. Cancellis
verò totam contexta videtur. Piloſus eſt
dorſi ſuprema parte: quæ etiam aliqualiter
iuxta renes in gibbam aſcendit: & auribus
ipſis, quæ prægrandes ſunt, ac quaſi duo
rum palmorum, abſque forma aurium, ſed
quaſi quadratæ ſunt: his in duobus locis
frequens pilus eſt, ac vt cæteris animali
bus. Color toti corpori vnus, ſcilicet fuſ
cus cinereo immiſtus, ita vt non alter ab
altero diſtingui queat. Collum breue. Ca
put vix à collo diſtinguitur. Oculi val
de parui, ſed tamen acutè cernit. E ſu
prema parte frontis naſus exporrigitur, non
vt in aliis animalibus iunctus capiti, ſed
diſiunctus, qui vſque ad terram exporrigi
tur, vt tanta ſit fermè eius longitudo, quan
ta animalis altitudo: proboſcidem vocant,
aliqui etiam promuſcidem, plerique ma
num. Hanc ( vt dixi ) narium loco eſſe ne
mo dubitat, poſtquàm diuiſa eſt, vt naris,
& ea reſpirat elephas, atque odorat. Imum
eius quale porci naſus, color, rotunditas, di
uiſo. Sed ſubſtantia proboſcidis multùm à
naſi ſubſtantia differt: vſus verò multiplex.
Nam tota neruea eſt & coriacea, adeò vt
eam colligat, atque remittat quomodo li
bet: breuem enim quandoque adeò facit, vt
vix cubitum ſuperet, atque tunc latiſſima
eſt: quandoque verò ita extendit, vt angu
ſta deſcendat ad terram, non craſſior fermè
humano brachio: eſt tamen mollioris ſub
ſtantiæ, quàm reliqua cutis. Atque ideò
Romani præſcindere eam aggrediebantur.
Circumuoluit eam vndique, atque maxi
ma cum celeritate: ſi libet, ea haurit po
tum, cibum quoque capit, & in os mit
tit: nam promuſcide non edit, ſed ore: nec
ore edere, aut bibere poteſt abſque promuſ
cide. Os itaque latitat ſub capite, ſimile
ori ſuis: ſed dentibus omnibus tam ſupe
rioribus, quàm inferioribus caret: nudaſ
que habet gingiuas, nec vllos habet alios
dentes, quàm molares quibus edit, & duos
illos prælongos qui altrinſecus prominent, è
mandibula nati ſuperiore, & verſus terram
deſcendentes, proboſcidemque in medio
habentes. Atque hi ita deſcendunt, vt ca
ua dentis pars anterior ſit: quæ animal reſ
picit, gibba. Ideoque acies ipſa ſurſum
reſpicit, vt ſi caput eleuet, facilè in ſinu
dentium poſſit trabem, aut tranſuerſum ho
minem ſuſtinere. Porrò proboſcidi tantum
roboris ineſt, vt arbores quas viginti homi
nes euertere nequeunt, proboſcide circum
data vno, vel altero ictu proſternant. Vidi
mus nos capite illum, quæ cupit euertere,
prementem: iuuatur & dentibus illis pro
minentibus. Linguam adeò paruam ha
bet, vt vix conſpici queat. Vocem dupli
citer emittit: ex promuſcide velut tubæ
raucam, & ex ore velut hominis loquentis
ſimul, ac ſpirantis, vnde ſpirabundam eam
vocat Ariſtoteles. Palàm eſt autem hanc ad
affectus exprimendos, & maximè commiſe
rationem eſſe accommodatam: ob id nil
mirum equos non tam animal, quàm vo
cem vtranque maximè formidare. Cæte
rùm in bello ſolebant. Indi enſem duorum
bere. Primùm quidem illius altitudo tanta
erat, vt homo erectis manibus non attin
geret dorſum, & erat ( vt dixi) iuuencu
lus. Craſſities duorum boum. Sed adultis
& maximis ( nam & in his velut equis
aliiſque animalibus non exiguum diſcri
men ſecundum regiones & ſtirpes) pro vi
gintiquinque quandoque bobus corporis
moles eſt. Altitudo maximis vſque ad de
cem cubitos, quod facilè eſt etiam con
iectari ex dentium magnitudine: huic
enim cùm tantus eſſet, dentes cubitum
cum dimidio non excedebant, cùm ta
men viderim ego non ſemel, qui fermè
ſex cubitos, vel incurui æquarent: qui ſi
recti fuiſſent, longiores plane fuiſſent ſep
tem cubitis. Narrat enim Ludouicus Ver
tomanus vidiſſe duos, qui pondus 325. libra
rum æquabant. Poteſt vnuſquiſque ſecum
reputare, quanta debuerit eſſe animalis il
lius magnitudo. Sed ad ordinem reuertor.
Longitudo elephantis minimè altitudini
reſpondet: eſt enim multò altior, quàm
pro longitudinis ratione. Crura habet tere
tia, ac ad columnarum modum, atque in his
iuncturas. Coxæ rectæ deſcendunt, nec in
anteriorem partem, vt bobus exporrigun
tur: hocque ideò contingit, quòd iuncturæ
genuum ſunt æquales, atque adeò æquales,
vt niſi flectere crura videas, iunctura ca
rere credas. Inde natam exiſtimo opinio
nem, quòd iuncturis careant, quàm ſuſpi
cionem auxit illius inceſſus: nam diſtentis
cruribus, ac ſi iuncturis omninò careat,
ambulat. Sunt autem illius crura anteriora
poſterioribus longiora. Porrò inceſſus ille
cruribus diſtentis, maximi roboris argumen
tum eſt, & cauſa velocioris inceſſus: nam
difficiliùs mouetur quod à longiore ſpacio:
vt in haſtis, quæ difficiliùs mouentur ex
imo quàm ex medio, & æqualis angulus
tantò maius ſpacium intercipit, quantò cru
ris ſuprema pars à genu ipſo longius diſtite
rit. Pedes rotundi in quinque digitos diuiſi,
ſed diuiſio ea obſcura eſt. Sunt autem pla
ni & abſque munimento vllo, vnde exco
gitata ratio ſecandi pedes ſecuribus à Ro
manis: ſunt enim lati, vt orbes plum
bei, quibus ad veſcendum vtimur. Maſ
culus maximum habet membrum genitale,
quòd fermè vſque ad terram attingit, licet
alij hoc negent. Fœminæ duæ mammæ tan
tùm, atque adeò paruæ, vt ſub armis lati
tent. Cauda vt ſuis pro ratione, ſed fer
mè abſque pilis vllis, & prælonga, adeò
vt à terra imum eius ne palmo diſtet. Cu
tis quoque imò corium duriſſimum, & ſi
militer abſque pilis: rariſſimus enim eſt, vt
vnus aut alter hincinde colligatur. Cancellis
verò totam contexta videtur. Piloſus eſt
dorſi ſuprema parte: quæ etiam aliqualiter
iuxta renes in gibbam aſcendit: & auribus
ipſis, quæ prægrandes ſunt, ac quaſi duo
rum palmorum, abſque forma aurium, ſed
quaſi quadratæ ſunt: his in duobus locis
frequens pilus eſt, ac vt cæteris animali
bus. Color toti corpori vnus, ſcilicet fuſ
cus cinereo immiſtus, ita vt non alter ab
altero diſtingui queat. Collum breue. Ca
put vix à collo diſtinguitur. Oculi val
de parui, ſed tamen acutè cernit. E ſu
prema parte frontis naſus exporrigitur, non
vt in aliis animalibus iunctus capiti, ſed
diſiunctus, qui vſque ad terram exporrigi
tur, vt tanta ſit fermè eius longitudo, quan
ta animalis altitudo: proboſcidem vocant,
aliqui etiam promuſcidem, plerique ma
num. Hanc ( vt dixi ) narium loco eſſe ne
mo dubitat, poſtquàm diuiſa eſt, vt naris,
& ea reſpirat elephas, atque odorat. Imum
eius quale porci naſus, color, rotunditas, di
uiſo. Sed ſubſtantia proboſcidis multùm à
naſi ſubſtantia differt: vſus verò multiplex.
Nam tota neruea eſt & coriacea, adeò vt
eam colligat, atque remittat quomodo li
bet: breuem enim quandoque adeò facit, vt
vix cubitum ſuperet, atque tunc latiſſima
eſt: quandoque verò ita extendit, vt angu
ſta deſcendat ad terram, non craſſior fermè
humano brachio: eſt tamen mollioris ſub
ſtantiæ, quàm reliqua cutis. Atque ideò
Romani præſcindere eam aggrediebantur.
Circumuoluit eam vndique, atque maxi
ma cum celeritate: ſi libet, ea haurit po
tum, cibum quoque capit, & in os mit
tit: nam promuſcide non edit, ſed ore: nec
ore edere, aut bibere poteſt abſque promuſ
cide. Os itaque latitat ſub capite, ſimile
ori ſuis: ſed dentibus omnibus tam ſupe
rioribus, quàm inferioribus caret: nudaſ
que habet gingiuas, nec vllos habet alios
dentes, quàm molares quibus edit, & duos
illos prælongos qui altrinſecus prominent, è
mandibula nati ſuperiore, & verſus terram
deſcendentes, proboſcidemque in medio
habentes. Atque hi ita deſcendunt, vt ca
ua dentis pars anterior ſit: quæ animal reſ
picit, gibba. Ideoque acies ipſa ſurſum
reſpicit, vt ſi caput eleuet, facilè in ſinu
dentium poſſit trabem, aut tranſuerſum ho
minem ſuſtinere. Porrò proboſcidi tantum
roboris ineſt, vt arbores quas viginti homi
nes euertere nequeunt, proboſcide circum
data vno, vel altero ictu proſternant. Vidi
mus nos capite illum, quæ cupit euertere,
prementem: iuuatur & dentibus illis pro
minentibus. Linguam adeò paruam ha
bet, vt vix conſpici queat. Vocem dupli
citer emittit: ex promuſcide velut tubæ
raucam, & ex ore velut hominis loquentis
ſimul, ac ſpirantis, vnde ſpirabundam eam
vocat Ariſtoteles. Palàm eſt autem hanc ad
affectus exprimendos, & maximè commiſe
rationem eſſe accommodatam: ob id nil
mirum equos non tam animal, quàm vo
cem vtranque maximè formidare. Cæte
rùm in bello ſolebant. Indi enſem duorum
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib