176
Tertio prīcipaliṫ arguit̄̄ ſic.
Si rari-
tas et denſitas eſt poſſibilis: vel per ipſam rarefa-
ctionem acquireretur ſubſtantia: vel quantitas ſed
neutrum iſtorū eſt dicendum: igitur non primum / q2
rarefactio non ponitur motus ad ſubſtantiã: quia
tunc eſſet generatio: nec ſecundem quia tunc ſequi-
tur penetratio dimenſionum naturaliter quod eſt ī
poſſibile. Sequela ꝓbatur: et poſito aliquid pu-
ta pedale rarefiat per totum vniformiter per vnam
horam quouſ ſit bipedale et arguitur ſic in quo-
libet inſtanti intrinſeco talis rarefactionis illḋ pe
dale habet per totum aliam et aliam quantitatem
per te et quelibet pars eius rarefit: et non corrumpi-
tur quantitas prehabita. igitur manet cum illa eã
penetrando. Conſequentia non eſt dubia: et maior
arguitur. quia in quolibet inſtanti intrinſeco illud
eſt magis rarum ꝙ̄ in inſtanti precedenti: igitur in
quolibet tali eſt maior quantitas acquiſita ꝙ̄ in p̄-
cendenti. et ſic in quolibet habet aliam et aliam quan
titatem / fuit probandum. Sed iam probatur mi-
nor: quia quantitatis precedens non habet contra-
rium. igitur non corrumpitur: nam ſi corrumpere-
tur maxime eſſet a contratio: aut a deſitione ſubie-
cti aut ab abſentia conſeruantis ſed nullo iſtorum
modorum poteſt corrumpi: cum non poſſit a contra
rio: nec a deſitione ſubiecti nec ab abſentia conſer-
uantis. cum nec habet contrarium nec ſubiectuꝫ de
ſinat nec ab aliquo dependet in ↄ̨ſeruando ꝙ̄ a ſub
iecto 11marſiliꝰ Nec valet dicere vt innuit Marſilus quan
titas ſequens non manet cuꝫ precedente ymmo cor
rumpitur maiori adueniente quantitate: quia (vt ī
quit) quantitas maior minori contrariatur: tū pri
mo quia quantitates contrariari eſt ↄ̨tra oēm mo
dum opinãdi phõphoꝝ: et ſignanter phī oppoſituꝫ
aſſerentis: Tum ſecundo quia tunc pars contraria
tur toti. Nam per eum omnis quantitatis pedalis cõ
trariatur ſemipedali: mõ ſemipedalis quantitas ē
pars pedalis quãtitatis: Tum tertio / quia ſequere
tur in quacun rarefactione infinitas quantitates to
tales corrūpi: et infinitas tales generari: ſꝫ hoc eſt
falſum / igr̄ et illud ex quo ſequit̄̄. falſitas ↄ̨ñtis ꝓba
tur / quia nulla virtus finita poteſt infinita totalia
gignere aut corrumpre: Sequela tamen ꝓbatur /
q2 in quolibet inſtanti per eum eſt noua qualitas ī
toto: et ſunt infinita inſtantia in quãtulocū tꝑe ra
refactonis: ergo ſunt īfinite quantitates noue to-
tales / et ꝑ ↄ̨ñs īfinite corrupte: cū in quolibet inſtan
ti ītrīſeco incipiat eſſe aliqua quantitas per primū
eſſe et eãdē quãtitas in eodē deſinat eſſe per vltimū
eē et hec eſt eadem ymaginatio oīno ſic ymaginatio
burlei de intenſione formarū. 22Dicitur. Et ideo dices aliter
et bene cum doctore ſubtili ꝑ rarefactionē nec ac
q̇rit̄̄ ſubſtantia: nec quantitas: ſed rarefactio ē mu
tatio localis adhūc ſenſū ꝑ rarefactionē acq̇rit̄̄
locꝰ maior̄ antea et ꝑ ↄ̨dēſationē deꝑdit̄̄ locꝰ: Ita
cū aliq̇d rarefit ꝑtes eiꝰ magis diſtant ꝙ̄ antea ꝑ
tes in̄ mediate: qm̄ īmediate ſꝑ īmediate manēt
33Scotus.
tas et denſitas eſt poſſibilis: vel per ipſam rarefa-
ctionem acquireretur ſubſtantia: vel quantitas ſed
neutrum iſtorū eſt dicendum: igitur non primum / q2
rarefactio non ponitur motus ad ſubſtantiã: quia
tunc eſſet generatio: nec ſecundem quia tunc ſequi-
tur penetratio dimenſionum naturaliter quod eſt ī
poſſibile. Sequela ꝓbatur: et poſito aliquid pu-
ta pedale rarefiat per totum vniformiter per vnam
horam quouſ ſit bipedale et arguitur ſic in quo-
libet inſtanti intrinſeco talis rarefactionis illḋ pe
dale habet per totum aliam et aliam quantitatem
per te et quelibet pars eius rarefit: et non corrumpi-
tur quantitas prehabita. igitur manet cum illa eã
penetrando. Conſequentia non eſt dubia: et maior
arguitur. quia in quolibet inſtanti intrinſeco illud
eſt magis rarum ꝙ̄ in inſtanti precedenti: igitur in
quolibet tali eſt maior quantitas acquiſita ꝙ̄ in p̄-
cendenti. et ſic in quolibet habet aliam et aliam quan
titatem / fuit probandum. Sed iam probatur mi-
nor: quia quantitatis precedens non habet contra-
rium. igitur non corrumpitur: nam ſi corrumpere-
tur maxime eſſet a contratio: aut a deſitione ſubie-
cti aut ab abſentia conſeruantis ſed nullo iſtorum
modorum poteſt corrumpi: cum non poſſit a contra
rio: nec a deſitione ſubiecti nec ab abſentia conſer-
uantis. cum nec habet contrarium nec ſubiectuꝫ de
ſinat nec ab aliquo dependet in ↄ̨ſeruando ꝙ̄ a ſub
iecto 11marſiliꝰ Nec valet dicere vt innuit Marſilus quan
titas ſequens non manet cuꝫ precedente ymmo cor
rumpitur maiori adueniente quantitate: quia (vt ī
quit) quantitas maior minori contrariatur: tū pri
mo quia quantitates contrariari eſt ↄ̨tra oēm mo
dum opinãdi phõphoꝝ: et ſignanter phī oppoſituꝫ
aſſerentis: Tum ſecundo quia tunc pars contraria
tur toti. Nam per eum omnis quantitatis pedalis cõ
trariatur ſemipedali: mõ ſemipedalis quantitas ē
pars pedalis quãtitatis: Tum tertio / quia ſequere
tur in quacun rarefactione infinitas quantitates to
tales corrūpi: et infinitas tales generari: ſꝫ hoc eſt
falſum / igr̄ et illud ex quo ſequit̄̄. falſitas ↄ̨ñtis ꝓba
tur / quia nulla virtus finita poteſt infinita totalia
gignere aut corrumpre: Sequela tamen ꝓbatur /
q2 in quolibet inſtanti per eum eſt noua qualitas ī
toto: et ſunt infinita inſtantia in quãtulocū tꝑe ra
refactonis: ergo ſunt īfinite quantitates noue to-
tales / et ꝑ ↄ̨ñs īfinite corrupte: cū in quolibet inſtan
ti ītrīſeco incipiat eſſe aliqua quantitas per primū
eſſe et eãdē quãtitas in eodē deſinat eſſe per vltimū
eē et hec eſt eadem ymaginatio oīno ſic ymaginatio
burlei de intenſione formarū. 22Dicitur. Et ideo dices aliter
et bene cum doctore ſubtili ꝑ rarefactionē nec ac
q̇rit̄̄ ſubſtantia: nec quantitas: ſed rarefactio ē mu
tatio localis adhūc ſenſū ꝑ rarefactionē acq̇rit̄̄
locꝰ maior̄ antea et ꝑ ↄ̨dēſationē deꝑdit̄̄ locꝰ: Ita
cū aliq̇d rarefit ꝑtes eiꝰ magis diſtant ꝙ̄ antea ꝑ
tes in̄ mediate: qm̄ īmediate ſꝑ īmediate manēt
Cõtra
Q2 ſi ī rarcfactiõe dūtaxat acq̇
reret̄̄ maior locꝰ ſeq̇ret̄̄ in oī rarefactione oīa natu-
ralia rarefieri vel penetrationē dimenſionū eē: ſed
vtrū iſtoꝝ naturaliter eſt impoſſibile. igr̄ rarefa-
ctio ēt iſto mõ eſt naturaliter īpoſſibilis. Seq̄la ꝓ-
bat̄̄ et ponat̄̄ vnū pedale rarefieri q̊uſ ſit bipedale:
et acq̇rat locū pedalē loco p̄habito: in q̊ locu pedali
erat pedale aeris qḋ pedale aeris vocet̄̄ a. et arguit̄̄
vel a. manet adhuc cū corpore rarefacto in eodē lo-
cõ vel non: ſi ſic habeo intentū vcꝫ cū aliq̇d rare-
fit ē penetratio dimenſionū. Si nõ manet ſed expel
lebat̄̄ ad aliū locū pedalē / tunc ſeq̇tur / corpus exi-
ſtens in iſto alio loco pedali pellebat̄̄ ad aliū locū:
et exiſtens in illo ad aliū locū et cū nõ ſit ꝓceſſus ī in
finitū in illis pedalibꝰ antea ꝙ̄ deueniat̄̄ ad celū ſe-
quitur / etiã celū pellebat̄̄. et in tali mutatione lo-
cali ſꝑ fiebat rarefactio: cum motus ſit cauſa rare-
factiõis: igr̄ data vna rarefactione oīa alia rarefi-
unt. vel ſaltē mutant̄̄ localiter / quod fuit ꝓbandum
nõ em̄ maius incõueniens eſt oīa rarefiãt ꝙ̄ om
nia mutant locū: cū vnū rarefit 44hētiſber.
phūs .4,
metheo. Nec oportet dicere /
cū aliq̇d rarefit aliq̇d denſat̄̄ et eo cõtra vt inquit
hentiſber in illo ſophiſmate neceſſe eſt aliq̇d ↄ̨dēſa
ri cū aliq̇d rarefit q2 cū rarefactio et condenſatio ſi
fiant a diuerſis cauſis et cõtrariis puta condenſa-
tio a frigiditate et rarefactio a caliditate / vt patet
ex quarto metheororū vel ab aliis cauſis ↄ̨trariis:
volo / in loco vbi fit rarefactio nulla penitꝰ ſit fri-
giditas aut aliqua cauſa condenſans quo poſito
nulla fiet condenſatio propter deffectum cauſe con
denſantis et tunc fiet rarefactio: igitur rarefactio
poſſiblis eſt ſint condenſatione. Nec valet dice-
re ̄uis non ſit cauſa ſufficiens condenſationis
in loco vbi fit rarefactio nichilominus alibi eſt ta-
lis cauſa et ibi ordine nature fiet cõdenſatio: q2 tunc
ſequeretur / oportet omnia corpora intermedia ī
ter locum rarefactionis et condenſationis mutari /
quod tamen eſt falſum: Sequela patet / q2 alias ī lo
co rarefactionis daretur penetratio dimenſionum
et in loco condenſationis daretur vacuum / vt patet
inſpicienti.
reret̄̄ maior locꝰ ſeq̇ret̄̄ in oī rarefactione oīa natu-
ralia rarefieri vel penetrationē dimenſionū eē: ſed
vtrū iſtoꝝ naturaliter eſt impoſſibile. igr̄ rarefa-
ctio ēt iſto mõ eſt naturaliter īpoſſibilis. Seq̄la ꝓ-
bat̄̄ et ponat̄̄ vnū pedale rarefieri q̊uſ ſit bipedale:
et acq̇rat locū pedalē loco p̄habito: in q̊ locu pedali
erat pedale aeris qḋ pedale aeris vocet̄̄ a. et arguit̄̄
vel a. manet adhuc cū corpore rarefacto in eodē lo-
cõ vel non: ſi ſic habeo intentū vcꝫ cū aliq̇d rare-
fit ē penetratio dimenſionū. Si nõ manet ſed expel
lebat̄̄ ad aliū locū pedalē / tunc ſeq̇tur / corpus exi-
ſtens in iſto alio loco pedali pellebat̄̄ ad aliū locū:
et exiſtens in illo ad aliū locū et cū nõ ſit ꝓceſſus ī in
finitū in illis pedalibꝰ antea ꝙ̄ deueniat̄̄ ad celū ſe-
quitur / etiã celū pellebat̄̄. et in tali mutatione lo-
cali ſꝑ fiebat rarefactio: cum motus ſit cauſa rare-
factiõis: igr̄ data vna rarefactione oīa alia rarefi-
unt. vel ſaltē mutant̄̄ localiter / quod fuit ꝓbandum
nõ em̄ maius incõueniens eſt oīa rarefiãt ꝙ̄ om
nia mutant locū: cū vnū rarefit 44hētiſber.
phūs .4,
metheo. Nec oportet dicere /
cū aliq̇d rarefit aliq̇d denſat̄̄ et eo cõtra vt inquit
hentiſber in illo ſophiſmate neceſſe eſt aliq̇d ↄ̨dēſa
ri cū aliq̇d rarefit q2 cū rarefactio et condenſatio ſi
fiant a diuerſis cauſis et cõtrariis puta condenſa-
tio a frigiditate et rarefactio a caliditate / vt patet
ex quarto metheororū vel ab aliis cauſis ↄ̨trariis:
volo / in loco vbi fit rarefactio nulla penitꝰ ſit fri-
giditas aut aliqua cauſa condenſans quo poſito
nulla fiet condenſatio propter deffectum cauſe con
denſantis et tunc fiet rarefactio: igitur rarefactio
poſſiblis eſt ſint condenſatione. Nec valet dice-
re ̄uis non ſit cauſa ſufficiens condenſationis
in loco vbi fit rarefactio nichilominus alibi eſt ta-
lis cauſa et ibi ordine nature fiet cõdenſatio: q2 tunc
ſequeretur / oportet omnia corpora intermedia ī
ter locum rarefactionis et condenſationis mutari /
quod tamen eſt falſum: Sequela patet / q2 alias ī lo
co rarefactionis daretur penetratio dimenſionum
et in loco condenſationis daretur vacuum / vt patet
inſpicienti.
Quarto arguitur ſic
Si rarefactio et
condenſatio eſſent poſſibiles ſequeretur / rarū vni
formiter difforme vĺ difformiter difforme cuiꝰ vtra
medietas eſt vniformis correſponderet gradui
medio: ſed couſequens eſt falſum / ergo et añs. Seq̄-
la patet et falſitas conſequentis arguitur: et capio
vnum pedale cuius vna medietas ſit rara vt octo et
alia vt quatuor. et arguitur ſic. Si raritas illius pe
dalis correſponderet ſuo gradui medio ſequeretur /
illud pedale poſſet ad vniformitatem reduci: ita
continuo correſpoudret tali gradui medio me-
dietate intenſiore continuo tantum perdente ̄tum
alia acquirit. ſed conſequens eſt falſum. igitur et an
tecedens: falſitas conſequentis probatur et volo /
medietas rara vt octo perdat vnum gradum rari-
tatis: et tãtum acquirat medietas minus rara quo
poſito ſic argumentor tale pedale rarefit et tamen
tantū acquirit raritatis medietas minus rara quã
tū deperdit medietas magis rara. igitur nõ poteſt
reduci ad vniformitatē ipſo cõtinuo manente eque
raro. Conſequentia patet cum maiore et arguitur
minor: q2 quando medietas rarior que eſt vt octo
perdit vnum gradum raritatis: ipſa efficitur in ſex
quiſeptimo minus rara et ſic perdit vnam octauaꝫ
ſui que eſt vna ſexdecima pedalis: et medietas mi-
nus rara acquirit vnum gradum raritatis et habe
bat quatuor: ergo efficitur in ſexquiquarto rarior.
et ſic efficitur in ſexquiquarto maior: et per conſe-
quens acquiſiuit vnam quartam ſui: et illa quarta
eſt vna octaua pedalis: igitur maiorem quantita-
tem acquiſiuit totale pedale ꝙ̄ deperdit, cnm acqui
ſiuit octauam et deperdit ſexdecimam dumtaxat)
nec acquiſiuit materiam aliquam, nec deperdit.
igitur ipſum pedale efficitur rarius ꝙ̄ antea: et per
conſequens non poteſt illo modo ad vniformita-
tē reduci ipſo ↄ̨tinuo manente eq̄ raro: et eq̄ denſo.
¶ Dices forte ↄ̨cedēdo / nõ eſt poſſibile tale rarum
condenſatio eſſent poſſibiles ſequeretur / rarū vni
formiter difforme vĺ difformiter difforme cuiꝰ vtra
medietas eſt vniformis correſponderet gradui
medio: ſed couſequens eſt falſum / ergo et añs. Seq̄-
la patet et falſitas conſequentis arguitur: et capio
vnum pedale cuius vna medietas ſit rara vt octo et
alia vt quatuor. et arguitur ſic. Si raritas illius pe
dalis correſponderet ſuo gradui medio ſequeretur /
illud pedale poſſet ad vniformitatem reduci: ita
continuo correſpoudret tali gradui medio me-
dietate intenſiore continuo tantum perdente ̄tum
alia acquirit. ſed conſequens eſt falſum. igitur et an
tecedens: falſitas conſequentis probatur et volo /
medietas rara vt octo perdat vnum gradum rari-
tatis: et tãtum acquirat medietas minus rara quo
poſito ſic argumentor tale pedale rarefit et tamen
tantū acquirit raritatis medietas minus rara quã
tū deperdit medietas magis rara. igitur nõ poteſt
reduci ad vniformitatē ipſo cõtinuo manente eque
raro. Conſequentia patet cum maiore et arguitur
minor: q2 quando medietas rarior que eſt vt octo
perdit vnum gradum raritatis: ipſa efficitur in ſex
quiſeptimo minus rara et ſic perdit vnam octauaꝫ
ſui que eſt vna ſexdecima pedalis: et medietas mi-
nus rara acquirit vnum gradum raritatis et habe
bat quatuor: ergo efficitur in ſexquiquarto rarior.
et ſic efficitur in ſexquiquarto maior: et per conſe-
quens acquiſiuit vnam quartam ſui: et illa quarta
eſt vna octaua pedalis: igitur maiorem quantita-
tem acquiſiuit totale pedale ꝙ̄ deperdit, cnm acqui
ſiuit octauam et deperdit ſexdecimam dumtaxat)
nec acquiſiuit materiam aliquam, nec deperdit.
igitur ipſum pedale efficitur rarius ꝙ̄ antea: et per
conſequens non poteſt illo modo ad vniformita-
tē reduci ipſo ↄ̨tinuo manente eq̄ raro: et eq̄ denſo.
¶ Dices forte ↄ̨cedēdo / nõ eſt poſſibile tale rarum