Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
< >
page |< < (124) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="124" file="0176" n="176" rhead="THEORIÆ"/>
            ctum non jacentia, & </s>
            <s xml:space="preserve">ducatur recta per prima duo, quæ per
              <lb/>
            tertium non tranſibit, adeoque per ipſam duci poterit planum,
              <lb/>
            quod non tranſeat per tertium, tum ultra omnem punctorum
              <lb/>
            congeriem planum ipſi parallelum. </s>
            <s xml:space="preserve">Ad id ſecundum nihil ac-
              <lb/>
            ceſſiſſet illo tempore, quo a primo loci puncto deveniſſet ad
              <lb/>
            fecundum, & </s>
            <s xml:space="preserve">eo tempore, quo iviſſet a ſecundo ad tertium.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">acceſſiſſet per intervallum æquale diſtantiæ a priore plano, adeo,
              <lb/>
            que acceſſus iterum proportionales temporibus non fuiſſent-
              <lb/>
            Demum motus erit æquabilis. </s>
            <s xml:space="preserve">Si enim ultra omnia puncta
              <lb/>
            concipiatur planum perpendiculare rectæ, per quam movetur
              <lb/>
            ipſum centrum commune gravitatis, jacens ad eam partem, in
              <lb/>
            quam id progreditur, acceſſus ad ipſum planum erit totus in-
              <lb/>
            teger motus ejuſdem centri; </s>
            <s xml:space="preserve">adeoque cum ii acceſſus debeant
              <lb/>
            eſſe proportionales temporibus; </s>
            <s xml:space="preserve">erunt ipſis temporibus propor-
              <lb/>
            tionales motus integri; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">idcirco non tantum rectilineus, ſed
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">uniformis erit motus; </s>
            <s xml:space="preserve">unde jam evidentiſſime patet theore-
              <lb/>
            ma totum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">264. </s>
            <s xml:space="preserve">Ex eodem fonte, ex quo profluxit hoc generale theore-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0176-01" xlink:href="note-0176-01a" xml:space="preserve">Corollarium de
                <lb/>
              quantitate mo-
                <lb/>
              tus in eandem
                <lb/>
              plagam conſer-
                <lb/>
              vata in Mun-
                <lb/>
              do.</note>
            ma, ſponte fluit hoc aliud ut conſectarium: </s>
            <s xml:space="preserve">quantitas motus
              <lb/>
            in Mundo conſervatur ſemper eadem, ſi ea computetur ſecundum
              <lb/>
            directionem quancunque ita, ut motus ſecundum directionem op-
              <lb/>
            poſitam conſideretur ut negativus, ejuſmodi motuum contrariorum
              <lb/>
            ſumma ſubtracta a ſumma directorum. </s>
            <s xml:space="preserve">Si enim conſideretur ei-
              <lb/>
            dem directioni perpendiculare planum ultra omnia materiæ pun-
              <lb/>
            cta, quantitas motus in ea directione eſt ſumma omnium ac-
              <lb/>
            ceſſuum, demptis omnibus receſſibus, quæ ſumma tempuſculis
              <lb/>
            æqualibus manet eadem, cum mutuæ vires inducant acceſſus,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">receſſus ſe mutuo deſtruentes; </s>
            <s xml:space="preserve">nec ejuſmodi conſervationi ob-
              <lb/>
            funt liberi motus ab anima noſtra producti, cum nec ipſa vires
              <lb/>
            ullas poſſit exerere, niſi quæ agant in partes oppoſitas æqualiter
              <lb/>
            juxta num. </s>
            <s xml:space="preserve">74.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">265. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro ex illo Newtoniano theoremate ſtatim jam pro-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0176-02" xlink:href="note-0176-02a" xml:space="preserve">Æ qualitas a-
                <lb/>
              ctionis & re-
                <lb/>
              actionis in maſ
                <lb/>
                <gap/>
              s inde orta.</note>
            ſluit lex actionis, & </s>
            <s xml:space="preserve">reactionis æqualium pro maſſis omni-
              <lb/>
            bus. </s>
            <s xml:space="preserve">Nimirum ſi duæ maſſæ quæcunque in ſe invicem agant
              <lb/>
            viribus quibuſcunque mutuis, & </s>
            <s xml:space="preserve">inter ſingula punctorum bi-
              <lb/>
            naria æqualibus; </s>
            <s xml:space="preserve">binæ illæ maſſæ acquirent ab actionibus mu-
              <lb/>
            tuis ſummas motuum æquales in partes contrarias, & </s>
            <s xml:space="preserve">celerita-
              <lb/>
            tes acquiſitæ ab earum centris gravitatis in partes oppoſitas,
              <lb/>
            componendæ cum antecedentibus ipſarum celeritatibus, erunt
              <lb/>
            in ratione reciproca maſſarum. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam centrum commune gra-
              <lb/>
            vitatis omnium a mutuis actionibus nihil turbabitur per hoc
              <lb/>
            theorema, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſive ejuſmodi vires agant, ſive non agant, ſed ſo-
              <lb/>
            lius inertiæ effectus habeantur; </s>
            <s xml:space="preserve">ſemper ab eodem communi gra-
              <lb/>
            vitatis centro diſtabunt ea bina gravitatis centra hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde
              <lb/>
            in directum ad diſtantias reciproce proportionales maſſis ipſis per
              <lb/>
            num. </s>
            <s xml:space="preserve">253. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ſi præter priores motus ex vi inertiæ unifor-
              <lb/>
            mes, ob actionem mutuam adhuc magis ad hoc commune centrum
              <lb/>
            accedet alterum ex iis, vel ab eo recedet; </s>
            <s xml:space="preserve">accedet & </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>