Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008039">
                <pb pagenum="528" xlink:href="016/01/177.jpg"/>
              cubitorum promuſcidis imo alligare, cùm
                <lb/>
              quo hoſtes occideret. </s>
              <s id="s.008040">Solet enim ſola vo­
                <lb/>
              ce rectoris monitus noſcere, quos ferire
                <lb/>
              debeat, & à quibus debeat abſtinere.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008041">Tantum verò etiam corpori ineſt robo­
                <lb/>
              ris, vt duo ex his iuncti nauem maximam
                <lb/>
              onuſtam in terram trahant. </s>
              <s id="s.008042">Olim quoque
                <lb/>
              & nunc Indi ſolent duabus catenis ferreis
                <lb/>
              circumligatis ſub ventre duas addere cli­
                <lb/>
              tellas alteram hincinde, illiſque ligneum
                <lb/>
              ſuperimponere caſtellum, in quibus ſeni
                <lb/>
              homines erecti, & quandoque etiam vſ­
                <lb/>
              que ad quatuordecim, pugnantes omni
                <lb/>
              telorum genere, ſtant. </s>
              <s id="s.008043">Sed nunc ob tor­
                <lb/>
              menta bellica euiluit id pugnæ genus, tum
                <lb/>
              maximè quòd elephantes ignem formi­
                <lb/>
              dant: ideoque aduerſus illos Indi faces
                <lb/>
              ferre ſolent, à quibus adeò terrentur, vt
                <lb/>
              longè plus mali fugiendo ſuis, quàm ho­
                <lb/>
              ſtibus pugnando inferant. </s>
              <s id="s.008044">Fœminæ ira­
                <lb/>
              cundiores ſunt, ac ſæuiores, robuſtioreſ­
                <lb/>
              que maſculis, licet corpore minores. </s>
              <s id="s.008045">Et,
                <lb/>
              quòd mirum eſt, cùm tam tardè ad iu­
                <lb/>
              uentutem perueniant, à duodecimo tamen
                <lb/>
              anno geſtare fœtum, cùm celerrimè: à de­
                <lb/>
              cimoquinto, cùm tardiſſimè incipiunt: fe­
                <lb/>
              runt autem toto biennio. </s>
              <s id="s.008046">Similiter maſculus
                <lb/>
              quinto anno Venere vti incipit, coitque ve­
                <lb/>
              re, nec niſi ſingulo triennio redit ad Ve­
                <lb/>
              nerem: & quàm ſemel grauidam relique­
                <lb/>
              rit, inire ampliùs non ſuſtinet. </s>
              <s id="s.008047">Catulus
                <lb/>
              ipſe cùm naſcitur trimeſtrem vitulum æ­
                <lb/>
              quat: cumque ambulat adeò gradatim pro­
                <lb/>
              greditur, vt mula edocta, aut aſturco vi­
                <lb/>
              deatur. </s>
              <s id="s.008048">Grandiores autem adeò molliter in­
                <lb/>
              cedunt, vt velut nauigantibus per mare,
                <lb/>
              his qui non aſſueti inſederint, aut in li­
                <lb/>
              gneis caſtellis vehuntur, nausea commo­
                <lb/>
              ueatur propter corporis magnitudinem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008049">Licet leniter incedat: homo greſſu conci­
                <lb/>
              tato vix eum aſſequi poteſt. </s>
              <s id="s.008050">Cibum maxi­
                <lb/>
              mum capiunt & potum, ſupra quàm cre­
                <lb/>
              di poteſt. </s>
              <s id="s.008051">Regionibus frigidioribus alunt
                <lb/>
              eos frumento cocto & melle, vt cœli in­
                <lb/>
              iuriam ſuſtinere poſſint: in propriis autem
                <lb/>
              regionibus, herbis & ramis tum fructibus
                <lb/>
              veſcuntur: vnde arbores ob id proſter­
                <lb/>
              nunt: habitant locis paluſtribus, atque
                <lb/>
              limoſis, regionibuſque calidis. </s>
              <s id="s.008052">Sunt cupidi
                <lb/>
              gloriæ: & quæ diſcunt die, ſolent nocte
                <lb/>
              meditari. </s>
              <s id="s.008053">Ferunt aprorum vocem formare,
                <lb/>
              vt ab equis formidantur. </s>
              <s id="s.008054">Sed hunc quem
                <lb/>
              hîc vidimus adeò non formidare equi vi­
                <lb/>
              debantur, vt mulæ alioquin timidiſſimæ ad
                <lb/>
              eum ſpontè accederent: quamobrem de ira­
                <lb/>
              tis elephantis & in pugna, ac de voce ip­
                <lb/>
              ſa eius, id intelligendum eſſe reor. </s>
              <s id="s.008055">Pro­
                <lb/>
              boſcidi
                <expan abbr="tantã">tantam</expan>
              facilitas tractandi, vt etiam
                <lb/>
              ſtipem colligat: vnde illud Auguſti ada­
                <lb/>
              gium, Tanquam ſtipem
                <expan abbr="elephãto">elephanto</expan>
              porrectu­
                <lb/>
              rus: conſtringit enim eam in imo vt libet,
                <lb/>
              parteſque alias extendit, alias contrahit,
                <lb/>
              vt non melius digitis homo quicquam ap­
                <lb/>
              prehendat. </s>
              <s id="s.008056">Precioſiſſima in illis ſunt, den­
                <lb/>
              tes hi qui prominent, & virga, apud In­
                <lb/>
              dos etiam, vt maximi veneat, neſcio in
                <lb/>
              quem vſum niſi ob Venerem, ideoque ex­
                <lb/>
              petita regibus. </s>
              <s id="s.008057">Dentes verò ipſi, quia ex
                <lb/>
              his ebur optimum conſtat, nam ex om­
                <lb/>
              nibus elephantorum oſſibus fit: ſed præci­
                <lb/>
              puum ex his dentibus, viliſſimum ex oſſi­
                <lb/>
              bus: medium eſt, quod ex dentibus mola­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1126"/>
                <lb/>
              ribus. </s>
              <s id="s.008058">Omne ebur tenax eſt, ſolidum &
                <expan abbr="cã-didum">can­
                  <lb/>
                didum</expan>
              , ideoque ad pectines nihil melius.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008059">Nobilitas illi tanta: vt inter gemmas & au­
                <lb/>
              rum ſedeat, quamvis copia viliorem effice­
                <lb/>
              re deberet. </s>
              <s id="s.008060">Seruatur oleo, vel aqua, aliter
                <lb/>
              ſiccatur: ſiccatum primò nitorem amittit,
                <lb/>
              inde exeditur, demum etiam frangitur. </s>
              <s id="s.008061">De­
                <lb/>
              fenditur igitur ab aëris iniuria vapore olei,
                <lb/>
              aut aquæ. </s>
              <s id="s.008062">Iuuenculis candidiores & mollio­
                <lb/>
              res, vt in omni animalium genere dentes:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1127"/>
                <lb/>
              ſenibus grandiores, duriores, ſicciores, ni­
                <lb/>
              griores: optimi ad opera quæque in adui­
                <lb/>
              tis. </s>
              <s id="s.008063">Incertum eſt an mutentur dentes hi:
                <lb/>
              ſed ſi mutantur, ſemel omninò tantùm
                <lb/>
              mutari neceſſe eſt: ob id nata diſputatio
                <lb/>
              inter Pauſaniam & Philoſtratum: Pauſa­
                <lb/>
              nias cornua, Philoſtratus dentes eſſe con­
                <lb/>
              tendit: diſputatio ſanè pulchra, ſed more
                <lb/>
              Græcorum, maximeque oratorum, inutilis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008064">Iuba & Pauſanias cornua eſſe aiunt. </s>
              <s id="s.008065">Pri­
                <lb/>
              mùm dicit Iuba, cornua nunquam mu­
                <lb/>
              tantur, vt in bobus, & capris: dentes mu­
                <lb/>
              tantur. </s>
              <s id="s.008066">Elephantorum dentes non mutan­
                <lb/>
              tur non igitur ſunt dentes, ſed potius cor­
                <lb/>
              nua. </s>
              <s id="s.008067">Pauſanias aſſumpto contrario idem
                <lb/>
              concludit, inquit enim: Cornua mutantur,
                <lb/>
              vt in ceruis: maiores dentes nunquam, ne­
                <lb/>
              que enim apris hi qui prominent mutantur:
                <lb/>
              at dentes elephantorum mutantur: non igitur
                <lb/>
              dentes elephantorum, dentes ſunt, ſed potius
                <lb/>
              cornua. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008068">
                <margin.target id="marg1126"/>
              Ebur quid
                <lb/>
              ſit, etiam
                <lb/>
              quot gene­
                <lb/>
              rum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008069">Ebur quomo­
                <lb/>
              do ſeruetur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008070">
                <margin.target id="marg1127"/>
              Pauſanie &
                <lb/>
              Philoſtrati
                <lb/>
              diſputatio de
                <lb/>
              dentibus ele­
                <lb/>
              phantorum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008071">Dentes quoque è mandibulis naſcuntur,
                <lb/>
              cornua ex temporibus: at elephantorum
                <lb/>
              dentes ex temporibus naſcuntur, non ex
                <lb/>
              mandibulis, hocque vidiſſe in elephanti
                <lb/>
              caluaria affirmat Pauſanias. </s>
              <s id="s.008072">Deinde dentes,
                <lb/>
              qui fulmina in apro vocantur, in mandibu­
                <lb/>
              la inferiore naſcuntur: at in elephanto pa­
                <lb/>
              làm eſt, ſi modò ex mandibula oriantur, ex
                <lb/>
              ſuperiore oriri. </s>
              <s id="s.008073">Elephas quoque exacuere il­
                <lb/>
              los ſolet, vt tauri cornua, quod in dentibus
                <lb/>
              inſuetum eſt. </s>
              <s id="s.008074">Denique elephantorum den­
                <lb/>
              tes igne molliuntur & diriguntur, quod
                <lb/>
              proprium eſt cornibus: nam dentes potius
                <lb/>
              vruntur ab igne, quàm molliantur. </s>
              <s id="s.008075">His
                <lb/>
              quinque rationibus tum Iuba, tum Pauſa­
                <lb/>
              nias vtuntur, ad demonſtrandum, elephanti
                <lb/>
              dentes, dentes non meritò appellari debe­
                <lb/>
              re, ſed cornua potius. </s>
              <s id="s.008076">Nos quoque duas ra­
                <lb/>
              tiones firmiores adiicimus. </s>
              <s id="s.008077">Primum, quòd
                <lb/>
              elephantorum dentes teretes ſunt, exacte­
                <lb/>
              que rotundi, abſque acie, quòd cornibus
                <lb/>
              proprium eſt. </s>
              <s id="s.008078">Nam dentes omnes mucrona­
                <lb/>
              ti ſunt, vt apri, & canum atque aliorum om­
                <lb/>
              nium. </s>
              <s id="s.008079">Elephas etiam dentibus ( vt dictum
                <lb/>
              eſt caret in anteriore parte, non ſolùm ſu­
                <lb/>
              periore mandibula, ſed inferiore etiam, quòd
                <lb/>
              proprium eſt ſolùm cornigeris animalibus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008080">
                <expan abbr="Elephãti">Elephanti</expan>
              igitur cornua illa erunt. </s>
              <s id="s.008081">Philoſtra­
                <lb/>
              tus autem tres adducit rationes, ad demon­
                <lb/>
              ſtrandum quòd hi dentes ſint, non cornua.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008082">Primam quòd cornibus iuxta annorum nu­
                <lb/>
              merum circuli quidam innaſcuntur in radi­
                <lb/>
              ce, vt in bobus, ac capris: dentibus nihil,
                <lb/>
              ſed ſunt vndique leues, nec annorum nu­
                <lb/>
              mero quicquam accedit præter magnitudi­
                <lb/>
              nem: at elephantorum dentes tales ſunt ſci­
                <lb/>
              licet leues & abſque circulis. </s>
              <s id="s.008083">Hi etiam ſolidi </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>