1
ipſe auctor aſſeueraret. Simul etiam docet Ariſtoteles a id quod gignitur, ita affectum eſſe, quem
admodum ea quæ cęteris motibus aguntur, vt partim .ſ. ſit in termino à quo, partim in termino
ad quem. neque enim in termino à quo ſolùm: quia ſecundum ſubſtantiam quieſceret, non au
tem gigneretur: nec itidem in termino ad quem: nanque iam genitum eſſet; non in neutro; quia
ſimul eſſet & non eſſet; eſſet quidem, quatenus in termino à quo non foret qui quidem eſt in
generatione priuatio, nec re vera eſt; non eſſet autem, quandò non foret in termino ad quem qui
certè eſt aliquid. Idem quoque iudicium, conuerſa terminorum ratione de interitu fieri poſſet,
vt intelligenti patet. Quamobrem vnum illud reſtat, vt partim ſit in termino à quo, partim in
termino ad quem; atque ita diuiduum erit id quod gignitur, quatenus huiuſmodi, & idcirco
tempori obnoxium. Poſtremò intercedit auctoritas Ariſtotelis aientis, b formam eſſe finem
generationis. At finis ab eo cuius eſt finis, ita diſtinguitur vt indiuiduum à diuiduo. Fac ergo tu
generationem puncto temporis obiri; idem foret, àc forma: idemque. eueniret àc ſi fingeremus
lineam idem eſſe àc punctum. Sic ergo forma non ſepararetur à generatione: quare neque eius
eſſet finis. præterquam quod debuiſſet dicere Ariſtoteles formam eſſe finem affectionis, non au
tem generationis. Vbi tu potes obſeruate, vt te hoc obiter moneam; generationem apud Ari
ſtotelem non eſſe motum cum affectione coniunctum: quia ſi forma eius finis eſſet, à forma cir
cunſcripta eſſet adhuc generatio; ac tertium foret ſignificatum generationis, quod eſt ipſa affe
ctio. Nam finis ab eo cuius eſt finis, ſaltem ratione ſeparatur. Sic verò generatio non foret
actus generabilis, quatenus generabile, ſed eius quod affici poſſet, quatenus huiuſmodi.
ipſe auctor aſſeueraret. Simul etiam docet Ariſtoteles a id quod gignitur, ita affectum eſſe, quem
admodum ea quæ cęteris motibus aguntur, vt partim .ſ. ſit in termino à quo, partim in termino
ad quem. neque enim in termino à quo ſolùm: quia ſecundum ſubſtantiam quieſceret, non au
tem gigneretur: nec itidem in termino ad quem: nanque iam genitum eſſet; non in neutro; quia
ſimul eſſet & non eſſet; eſſet quidem, quatenus in termino à quo non foret qui quidem eſt in
generatione priuatio, nec re vera eſt; non eſſet autem, quandò non foret in termino ad quem qui
certè eſt aliquid. Idem quoque iudicium, conuerſa terminorum ratione de interitu fieri poſſet,
vt intelligenti patet. Quamobrem vnum illud reſtat, vt partim ſit in termino à quo, partim in
termino ad quem; atque ita diuiduum erit id quod gignitur, quatenus huiuſmodi, & idcirco
tempori obnoxium. Poſtremò intercedit auctoritas Ariſtotelis aientis, b formam eſſe finem
generationis. At finis ab eo cuius eſt finis, ita diſtinguitur vt indiuiduum à diuiduo. Fac ergo tu
generationem puncto temporis obiri; idem foret, àc forma: idemque. eueniret àc ſi fingeremus
lineam idem eſſe àc punctum. Sic ergo forma non ſepararetur à generatione: quare neque eius
eſſet finis. præterquam quod debuiſſet dicere Ariſtoteles formam eſſe finem affectionis, non au
tem generationis. Vbi tu potes obſeruate, vt te hoc obiter moneam; generationem apud Ari
ſtotelem non eſſe motum cum affectione coniunctum: quia ſi forma eius finis eſſet, à forma cir
cunſcripta eſſet adhuc generatio; ac tertium foret ſignificatum generationis, quod eſt ipſa affe
ctio. Nam finis ab eo cuius eſt finis, ſaltem ratione ſeparatur. Sic verò generatio non foret
actus generabilis, quatenus generabile, ſed eius quod affici poſſet, quatenus huiuſmodi.
b 6. Phyſ
F
c 5. Phyſ.
T. 9.
T. 9.
G
d 7. Phyſ.
T. 34.
T. 34.
e 4. Phyſ.
H
f 6. Phyſ.
T. 41. 43.
T. 41. 43.
g 6. Phyſ.
T. 50.
T. 50.
h 8. Phyſ.
nigr. T. 12.
13.
nigr. T. 12.
13.
A
a 6. Phyſ.
b 5. Met.
T. 5.
6. Phyſ.
T. 5.
6. Phyſ.
B
Expenduntur dicta ſectatorum Auerrois de ſucceſſione quę fit in ſubſtantia.
Cap. XIII.
Cap. XIII.
VRGENT hæc acrius ſectatores Auerrois. Nam ſic mutationis ſpecies non erunt quattuor;
verùm tres ſolummodò, ſiquidem acquiſitio formæ ſit affectio, quæ quidem eſt motus ad
quale; in ſubſtantia verò per ſe nihil aliud eſſet, quàm mutatum eſſe, nec motus etiam communi
ter acceptus attingeret ſubſtantiam, & malè Ariſtoteles 3. Phyſ. in definiendo motu ſub eo quo
que generationem comprehendiſſet. eſſet enim ſic motus per accidens, quippe quæ ex alio mo
tu exiſteret, & ab Ariſtotele prætermitteretur, quemadmodum prætermittuntur omnes alię mu
tationes quæ ſunt per accidens, vt ad ea quæ ſunt ad aliquid. Prætereà, quoniam Auerroës non
ſemel prędicat in eadem categoria viam eſſe ad terminum ad quem, & terminum ipſum; ab eoque.
ſolùm differre motum; quia terminus ſignificet perfectionem, via verò ſit res imperfecta. Sed
ſi mutatio ad ſubſtantiam fuerit affectio: cùm hæc ſit ad quale, fiet, vt motus, eiuſque. terminus
ad diuerſa prædicamenta referantur. Conabatur Ludouicus Buccaferrea, vir ætate ſua clariſsi
mus, & cuius adeò celebris fama fuit, vt eius ſcripta hoc tempore à pleriſque vſurpentur; euertere
huiuſmodi argumentum ea ratione. Cùm enim, inquit ipſe, forma ſubſtantiæ puncto tempo
ris accedat, reipſa terminus à mutatione non ſeparatur: ob eamque. rem generatio non fit in tem
pore, quandò propter illud quod ineſt in forma indiuiduum, nil aliud ſit, quàm res ipſa genita
cum primùm eſt: poſtquam .ſ. de illa verè pronuntiari poteſt, eſſe, & quoniam anteà non erat,
exempli cauſſa ignis, pòſt verò eſt. Verumenimuero hæc mutatio materia fundatur, vel quòd
materies in generatione mutetur, licet non ſecundum ſubſtantiam, at quoniam terminatur ſub
ſtantia: nos mutationem accipimus, tanquam diuerſam ab ipſa re quæ facta eſt: vel etiam, quo
niam ante hoc temporis punctum non erat, poſt ipſum eſt. Certè dum mutatur materia, ſic mu
tatur; quoniam afficitur & alteratur: hic autem motus ille eſt, eaque. mutatio, quæ reipſa diſtin
guitur à forma. At quia talem accidentium mutationem conſequitur eſſe aliud ſecundum ſub
ſtantiam, licet in inſtanti ſit aliud; idcirco vos materiam cogitatione cum plectimur antequam
ſit illud ad quod fuerat tranſitura. quaſi verò fingamus actum generabilem in eo quod propriè al
teratur, ſine concepto: & decipiamur; quoniam id quod obſeruamus eſſe factum, ſicut in aliis
mutationibus, & categoriis fiebat prius, ita quoque fieri credamus in ortu & ſubſtantia; vel etiam
quia quod in vno eſt temporis puncto re, ſolumque. ratione diſtincto, nos mente diſtinguimus,
quaſi ſint puncta diuerſa: & ita fingimus progreſſum naturæ à priore ad poſterius qui quidem
naturæ non eſt, ſed vnius mentis quæ diſtinguit. Atque hæc eſt germana eius viri ſententia, qua
conſtituta ſit, reſpondetur ad obiectionem. Cùm enim opponitur. Non eiuſdem prędicamen
ti fore viam & terminum: inficiatur ipſe: eſt enim, inquit, & via ad ſubſtantiam in prædicamen
to ſubſtantiæ: & illa eſt, quæ ſola mente concipitur à ſuo termino diſtincta. Falſoque. illud aſ
ſumptum. Affectionem, ſine alterationem eſſe viam in ſubſtantiam, ſiquidem in materia po
teſtas & progreſſas duplex ſit, & ſecundum qualitatem cuius beneficio materia ſit qualis, & ter
minatur quali, & ſecundum ſubſtantiam; atque ille qui eſt ſecundum ſubſtantiam, comitatur al
teri, qui eſt ſecundum quale: verumtamen ab eo differt; quoniam re ipſa progreſſus in
verùm tres ſolummodò, ſiquidem acquiſitio formæ ſit affectio, quæ quidem eſt motus ad
quale; in ſubſtantia verò per ſe nihil aliud eſſet, quàm mutatum eſſe, nec motus etiam communi
ter acceptus attingeret ſubſtantiam, & malè Ariſtoteles 3. Phyſ. in definiendo motu ſub eo quo
que generationem comprehendiſſet. eſſet enim ſic motus per accidens, quippe quæ ex alio mo
tu exiſteret, & ab Ariſtotele prætermitteretur, quemadmodum prætermittuntur omnes alię mu
tationes quæ ſunt per accidens, vt ad ea quæ ſunt ad aliquid. Prætereà, quoniam Auerroës non
ſemel prędicat in eadem categoria viam eſſe ad terminum ad quem, & terminum ipſum; ab eoque.
ſolùm differre motum; quia terminus ſignificet perfectionem, via verò ſit res imperfecta. Sed
ſi mutatio ad ſubſtantiam fuerit affectio: cùm hæc ſit ad quale, fiet, vt motus, eiuſque. terminus
ad diuerſa prædicamenta referantur. Conabatur Ludouicus Buccaferrea, vir ætate ſua clariſsi
mus, & cuius adeò celebris fama fuit, vt eius ſcripta hoc tempore à pleriſque vſurpentur; euertere
huiuſmodi argumentum ea ratione. Cùm enim, inquit ipſe, forma ſubſtantiæ puncto tempo
ris accedat, reipſa terminus à mutatione non ſeparatur: ob eamque. rem generatio non fit in tem
pore, quandò propter illud quod ineſt in forma indiuiduum, nil aliud ſit, quàm res ipſa genita
cum primùm eſt: poſtquam .ſ. de illa verè pronuntiari poteſt, eſſe, & quoniam anteà non erat,
exempli cauſſa ignis, pòſt verò eſt. Verumenimuero hæc mutatio materia fundatur, vel quòd
materies in generatione mutetur, licet non ſecundum ſubſtantiam, at quoniam terminatur ſub
ſtantia: nos mutationem accipimus, tanquam diuerſam ab ipſa re quæ facta eſt: vel etiam, quo
niam ante hoc temporis punctum non erat, poſt ipſum eſt. Certè dum mutatur materia, ſic mu
tatur; quoniam afficitur & alteratur: hic autem motus ille eſt, eaque. mutatio, quæ reipſa diſtin
guitur à forma. At quia talem accidentium mutationem conſequitur eſſe aliud ſecundum ſub
ſtantiam, licet in inſtanti ſit aliud; idcirco vos materiam cogitatione cum plectimur antequam
ſit illud ad quod fuerat tranſitura. quaſi verò fingamus actum generabilem in eo quod propriè al
teratur, ſine concepto: & decipiamur; quoniam id quod obſeruamus eſſe factum, ſicut in aliis
mutationibus, & categoriis fiebat prius, ita quoque fieri credamus in ortu & ſubſtantia; vel etiam
quia quod in vno eſt temporis puncto re, ſolumque. ratione diſtincto, nos mente diſtinguimus,
quaſi ſint puncta diuerſa: & ita fingimus progreſſum naturæ à priore ad poſterius qui quidem
naturæ non eſt, ſed vnius mentis quæ diſtinguit. Atque hæc eſt germana eius viri ſententia, qua
conſtituta ſit, reſpondetur ad obiectionem. Cùm enim opponitur. Non eiuſdem prędicamen
ti fore viam & terminum: inficiatur ipſe: eſt enim, inquit, & via ad ſubſtantiam in prædicamen
to ſubſtantiæ: & illa eſt, quæ ſola mente concipitur à ſuo termino diſtincta. Falſoque. illud aſ
ſumptum. Affectionem, ſine alterationem eſſe viam in ſubſtantiam, ſiquidem in materia po
teſtas & progreſſas duplex ſit, & ſecundum qualitatem cuius beneficio materia ſit qualis, & ter
minatur quali, & ſecundum ſubſtantiam; atque ille qui eſt ſecundum ſubſtantiam, comitatur al
teri, qui eſt ſecundum quale: verumtamen ab eo differt; quoniam re ipſa progreſſus in