Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
< >
page |< < (126) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="126" file="0178" n="178" rhead="THEORIÆ."/>
            nam ſi figura non mutetur, adhuc concipi poterit, impenetra-
              <lb/>
            bilitatis vi amiſſus motus, ut amitteretur in compreſſione;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ad ſupplendam vim, quæ exeritur ab elaſticis in recuperan-
              <lb/>
            da figura, non eſt, quod concipi poſſit, ubi figura recupe-
              <lb/>
            rari non debet. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro unde corpora mollia ſint, vel elaſtica,
              <lb/>
            hic non quæro; </s>
            <s xml:space="preserve">id pertinet ad tertiam partem, quanquam id
              <lb/>
            ipſum innui ſuperius num. </s>
            <s xml:space="preserve">199; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed leges, quæ in eorum colli-
              <lb/>
            ſionibus obſervari debent, & </s>
            <s xml:space="preserve">ex ſuperiore theoremate fluunt,
              <lb/>
            expono. </s>
            <s xml:space="preserve">Ut autem ſimplicior evadat res, conſiderabo globos,
              <lb/>
            atque hos ipſos circumquaque circa centrum, in eadem ſaltem
              <lb/>
            ab ipſo centro diſtantia, homogeneos, qui primo quidem con-
              <lb/>
            currant directe; </s>
            <s xml:space="preserve">nam deinde ad obliquas etiam colliſiones facie-
              <lb/>
            mus gradum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">267. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro ubi globus in globum agit, & </s>
            <s xml:space="preserve">ambo paribus a
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0178-01" xlink:href="note-0178-01a" xml:space="preserve">Præparatio pro
                <lb/>
              colliſionibus
                <lb/>
              globorum, pla-
                <lb/>
              norum, circu-
                <lb/>
              lorum.</note>
            centro diſtantiis homogenei ſunt, facile conſtat, vim mutuam,
              <lb/>
            quæ eſt ſumma omnium virium, qua ſingula alterius puncta
              <lb/>
            agunt in ſingula puncta alterius, habituram ſemper directionem,
              <lb/>
            quæ jungit centra; </s>
            <s xml:space="preserve">nam in ea recta jacent centra ipſorum
              <lb/>
            globorum, quæ in eo homogeneitatis caſu facile conſtat, eſſe
              <lb/>
            centra itidem gravitatis globorum ipſorum; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">in eadem jacet
              <lb/>
            centrum commune gravitatis utriuſque, ad quod viribus illis
              <lb/>
            mutuis, quas alter globus exercet in alterum, debent ad ſe in-
              <lb/>
            vicem accedere, vel a ſe invicem recedere; </s>
            <s xml:space="preserve">unde fit, ut motus,
              <lb/>
            quos acquirunt globorum centra ex actione mutua alterius in
              <lb/>
            alterum, debeant eſſe in directione, quæ jungit centra. </s>
            <s xml:space="preserve">Id
              <lb/>
            autem generaliter extendi poteſt etiam ad caſum, in quo con-
              <lb/>
            cipiatur, maſſam immenſam terminatam ſuperficie plana, ſive
              <lb/>
            quoddam immenſum planum agere in globum finitum, vel in
              <lb/>
            punctum unicum, ac vice verſa: </s>
            <s xml:space="preserve">nam alterius globi radio in
              <lb/>
            infinitum aucto ſuperficies in planum deſinit; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">radio alterius
              <lb/>
            in infinitum imminuto, globus abit in punctum. </s>
            <s xml:space="preserve">Quin etiam
              <lb/>
            ſi maſſa quævis teres, ſive circa axem quendam rotunda, & </s>
            <s xml:space="preserve">in
              <lb/>
            quovis plano perpendiculari axi homogenea, vel etiam circulus
              <lb/>
            ſimplex, agat, vel concipiatur agens in globum, vel punctum
              <lb/>
            in ipſo axe conſtitutum; </s>
            <s xml:space="preserve">res eodem redit.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">268. </s>
            <s xml:space="preserve">Præcurrat jam globus mollis cum velocitate minore,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0178-02" xlink:href="note-0178-02a" xml:space="preserve">Fo
                <gap/>
              mulæ pro
                <lb/>
              corpore molli
                <lb/>
              incurrente in
                <lb/>
              molle lentius
                <lb/>
              progrediens in
                <lb/>
              eandem pla-
                <lb/>
              gam.</note>
            quem alius itidem mollis conſequatur cum majore ita, ut cen-
              <lb/>
            tra ferantur in eadem recta, quæ illa conjungit, & </s>
            <s xml:space="preserve">hic de-
              <lb/>
            mum incurrat in illum, quæ dicitur colliſio directa. </s>
            <s xml:space="preserve">Is in-
              <lb/>
            curſus mihi quidem non fiet per immediatum contactum, ſed
              <lb/>
            antequam ad contactum deveniant, vi mutua repulſiva com-
              <lb/>
            primentur partes poſteriores præcedentis, & </s>
            <s xml:space="preserve">anteriores ſequen-
              <lb/>
            tis, quæ compreſſio fiet ſemper major, donec ad æquales ce-
              <lb/>
            leritates devenerint; </s>
            <s xml:space="preserve">tum enim acceſſus ulterior deſinet, adeo-
              <lb/>
            que & </s>
            <s xml:space="preserve">ulterior compreſſio; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">quoniam corpora ſunt mollia,
              <lb/>
            nullam aliam exercent vim mutuam poſt ejuſmodi compreſſio-
              <lb/>
            nem, ſed cum æquali illa velocitate pergunt moveri porro.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc æqualitas velocitatis, ad quam reducuntur ii duo </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>