Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="159"/>
                <arrow.to.target n="marg1191"/>
                <lb/>
              8. Phyſ. toto illo loco quo probatur inter duos motus oppoſitos, quicunque illi ſint, intercede­
                <lb/>
              re quietem, ſicut planè inſtantia diuerſa, ergo & tempus. </s>
              <s>Huic etiam opinioni, vt iam grauiſ­
                <lb/>
              ſimorum philoſophorum auctoritate res agatur; ſubſcripſiſſe conſtat Theophraſtum, Alexan­
                <lb/>
              drum
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              qui omnem progreſſum in ſpeciem perfectam generationem eſſe ſtatuerit, & poſt ipſos
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1192"/>
                <lb/>
              Simplicium, à quibus etiam tantum perſuaſus eſt Calaber,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              vt exiſtimauerit formam quoque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1193"/>
                <lb/>
              ſubſtantię tempore contrahi generationis progreſſum, ſic exponens. </s>
              <s>Nam primùm generans af­
                <lb/>
              ficiebat materiam ſecundum qualitatem, neque enim voluit à cæteris ipſe diſcedere qui omnes
                <lb/>
              de pręuiis affectionibus vno ore mentionem faciunt; atque vt primum huiuſmodi affectio habi­
                <lb/>
              litans abſoluta eſſet, incipere antiquam formam corrumpi,
                <expan abbr="nouamq́">nouamque</expan>
              . </s>
              <s>ſimul produci. </s>
              <s>ita vt toto
                <lb/>
              illo tempore quod conſequitur finem eius affectionis, ſit interitus formæ veteris, generatio verò
                <lb/>
              ſuccedentis. </s>
              <s>Quoniam verò ſubſtantiæ formis aliquid eſt contrarium; inde effici vt introductio
                <lb/>
              formę
                <expan abbr="generãdæ">generandæ</expan>
              momento fieri non poſſet. </s>
              <s>
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              reſiſtentia
                <expan abbr="cõtrariis">contrariis</expan>
              inhæreat, reſiſtentiæ verò
                <lb/>
              ſucceſsio comitetur. </s>
              <s>Secundum parteis igitur ſubſtantiæ forma introducitur, atque ita fit omnis
                <lb/>
              tranſmutatio omniſque generatio in quodam tempore perficitur. </s>
              <s>Voluit hic vir, vt videtur ni­
                <lb/>
              mium gratificari Auerroi apud
                <expan abbr="quẽ">quem</expan>
              formæ elementorum diuiduæ ſunt, & plus
                <expan abbr="minuſq́">minuſque</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="accipiũt">accipiunt</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>At mihi neque ſenſus, neque ratio rem ita eſſe dictant. </s>
              <s>Dum enim ipſe putat abſolui affectio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1194"/>
                <lb/>
              nem priuſquam generatio cœperit, ſequitur vt ipſe velit, qualitatis ortum ortui ſubſtantiæ præ­
                <lb/>
              cedere, affectionis
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              abſolutio terminus eſt; terminus autem eſt ipſa qualitas. </s>
              <s>Atqui cùm ſenſus,
                <lb/>
              tum ratio, tum etiam Ariſtoteles hoc falſum eſſe perſuadent, ſiquidem ignis tum ſimpliciter ca­
                <lb/>
              lidus ſit, vbi genitus & perfectus fuerit. </s>
              <s>nam tum maximè calefacit; & operatur ſecundum na­
                <lb/>
              turam quæ eſt ipſa forma. </s>
              <s>Prætereà ſicuti accidens, vt ſit, ſubſtantiam flagitat, nam ſequitur
                <lb/>
              ipſam, ſic & forma accidentis ſubſtantiæ formam conſequitur. </s>
              <s>Vt enim ſe habet accidens ad
                <lb/>
              ſubſtantiam: ſic
                <expan abbr="quoq;">quoque</expan>
              accidentis forma ad formam ſubſtantiæ ſe habeat neceſſe eſt, ſunt etenim
                <lb/>
              vtraque per ſuam formam. </s>
              <s>Sed accidens eſt per ſubſtantiam, aut ex ſubſtantia pendet. </s>
              <s>Et for­
                <lb/>
              mæ igitur accidentis forma ſubſtantię ſupponitur. </s>
              <s>Inſuper docet Ariſtoteles perfectam eſſe qua­
                <lb/>
              litatem, vt primum res eſt, anteà verò ſummè calidum non eſſe. </s>
              <s>Proptereà confirmabat
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              eſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1195"/>
                <lb/>
              tunc elementum in ſuo loco ſimpliciter, cùm iam genitum foret, vt ſimul tempore ad ſummum;
                <lb/>
              ſed natura non ſimul & ſubſtantia completa ſit, & accidentia quæ conſequuntur ſubſtantiam:
                <lb/>
              nullo autem modo accidens ſubſtantiæ præcedat. </s>
              <s>Deinde facit hic auctor formam ſubſtantiæ
                <lb/>
              diuiduam, de elementorum formis ſeparatim poſteà dicetur,
                <expan abbr="nũc">nunc</expan>
              de forma generaliter agemus.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1196"/>
                <lb/>
              Nil autem magis Ariſtoteli diſplicere videtur, quàm quòd forma ſit diuidua. </s>
              <s>Nam ſi forma
                <lb/>
              diuidua, vnde vnitatis ratio petetur in naturalibus? </s>
              <s>Accipit item Ariſtoteles formam eſſe finem
                <lb/>
              generationis: at ratio finis, quatenus ipſe finis eſt, eſt eſſe indiuiduum. </s>
              <s>Nec quiſquam huic
                <lb/>
              ſententiæ refragabitur qui Ariſtotelicas rationes aduertat 6. Phyſ. ſcriptas. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Adde quòd ſi for­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1197"/>
                <lb/>
              ma diuidua foret, aut à generatione ipſa non ſepararetur; aut genita diuidi poſſent. </s>
              <s>In quocun­
                <lb/>
              que enim motu duo ſunt & quod generatur quod à motu ſola ratione diſtinguitur, vt ſuprà vi­
                <lb/>
              ſum eſt, & quod genitum eſt. </s>
              <s>At forma non eſt id quod generatur, hoc enim quatenus genera­
                <lb/>
              tur, tendit ad formam, neque eſt forma. </s>
              <s>Ergo forma reſpondet ei quod genitum eſt. </s>
              <s>Id verò
                <lb/>
              eſt indiuiduum, & idcirco vltimum non eſſe & primum eſſe rei ponuntur à philoſopho,
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              quæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1198"/>
                <lb/>
              ſunt indiuidua neceſſariò ne, aut
                <expan abbr="cõtraria">contraria</expan>
              ſimul
                <expan abbr="exiſtãt">exiſtant</expan>
              , aut materia ſit olim omni forma priuata.
                <lb/>
              </s>
              <s>Huc accedit quòd legimus apud eundem auctorem,
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              materiam vltimam idem eſſe cum forma,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1199"/>
                <lb/>
              ſed cùm forma præſente in vltima materia res iam ſit, non autem amplius fiat, forma prorſus in­
                <lb/>
              diuidua ſit oportet. </s>
              <s>Eſſe verò tum rem; cum forma ſit in vltima materia, monſtrant ea quæ de
                <lb/>
              poteſtate vltima & forma 9. primæ philoſophię libro decreuit Ariſtoteles. </s>
              <s>Idem
                <expan abbr="quoq;">quoque</expan>
              formam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1200"/>
                <lb/>
              indiuiduam non ſemel eſſe teſtatur,
                <emph type="sup"/>
              g
                <emph.end type="sup"/>
              quod interim accipias velim de forma quatenus forma eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1201"/>
                <lb/>
              & pręcipuè de forma ſubſtantiæ. </s>
              <s>Itaque propter formam quæque res non ſanè fieri, ſed eſſe
                <lb/>
              dicitur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1181"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1182"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1183"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1184"/>
              a 8. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1185"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1186"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1187"/>
              b 6. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1188"/>
              c 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 56.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1189"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1190"/>
              d 14. Met.
                <lb/>
              c. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1191"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1192"/>
              a 5. Met.
                <lb/>
              c. </s>
              <s>de nat.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1193"/>
              b
                <expan abbr="q.">que</expan>
              de in­
                <lb/>
              cremento.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1194"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1195"/>
              c 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 32.
                <lb/>
                <lb/>
              4. de Cęlo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1196"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1197"/>
              d T. 24.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1198"/>
              e 3. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1199"/>
              f 8. Met.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1200"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1201"/>
              g 5. Met.
                <lb/>
              T. 5.
                <lb/>
                <lb/>
              7. Met. T.
                <lb/>
              28.</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Ex propria ſententia demonſtratur ſucceſſionem pertinere ad ortum. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XIIII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>TEMPVS eſt nunc, vt adſcribamus quæ ſit animi noſtri ſententia, de eo quòd ſucceſsio in
                <lb/>
              ortu quoque inſit. </s>
              <s>Hæc verò nonnullarum vocum explanationem poſtulat nimirum
                <foreign lang="grc">με­
                  <lb/>
                ταβολῆς</foreign>
              .i. </s>
              <s>mutationis,
                <foreign lang="grc">κινήσεως</foreign>
              , hoc eſt motus,
                <foreign lang="grc">γενέσεως</foreign>
              , ſiue generationis, neque enim ſin­
                <lb/>
              gularum vniuſmodi vſus eſt, & earum varietas miram perplexitatem parere poteſt. </s>
              <s>Exordiamur
                <lb/>
              à multitudine: hęc primùm communiſsimè ſumitur: etenim ſignificat
                <foreign lang="grc">ἀνο μετ̓ ἀνο</foreign>
              .i. </s>
              <s>vnum poſt
                <lb/>
              aliud, ſiue id è veſtigio ſit, ſiue etiam cum tempore, quæ propriè eſt
                <foreign lang="grc">μεταβασις</foreign>
              , & tranſitus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ea verò eſt vel inter contraria, vel contradicentia, vel oppoſita. </s>
              <s>Proinde partes eius tres enume­
                <lb/>
              rantur ex non ſubiecto in ſubiectum, quæ eſt generatio, è non ſubiecto in ſubiectum, quæ eſt illi
                <lb/>
              oppoſita corruptio, & è ſubiecto in ſubiectum qui propriè motus appellatur, & eſt inter </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>