Buonamici, Francesco - De motu libri X

Scan	Original
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120

1
8. Phyſ. toto illo loco quo probatur inter duos motus oppoſitos, quicunque illi ſint, intercede
re quietem, ſicut planè inſtantia diuerſa, ergo & tempus. Huic etiam opinioni, vt iam grauiſ
ſimorum philoſophorum auctoritate res agatur; ſubſcripſiſſe conſtat Theophraſtum, Alexan
drum a qui omnem progreſſum in ſpeciem perfectam generationem eſſe ſtatuerit, & poſt ipſos

Simplicium, à quibus etiam tantum perſuaſus eſt Calaber, b vt exiſtimauerit formam quoque

ſubſtantię tempore contrahi generationis progreſſum, ſic exponens. Nam primùm generans af
ficiebat materiam ſecundum qualitatem, neque enim voluit à cæteris ipſe diſcedere qui omnes
de pręuiis affectionibus vno ore mentionem faciunt; atque vt primum huiuſmodi affectio habi
litans abſoluta eſſet, incipere antiquam formam corrumpi, nouamque. ſimul produci. ita vt toto
illo tempore quod conſequitur finem eius affectionis, ſit interitus formæ veteris, generatio verò
ſuccedentis. Quoniam verò ſubſtantiæ formis aliquid eſt contrarium; inde effici vt introductio
formę generandæ momento fieri non poſſet. ſiquidem reſiſtentia contrariis inhæreat, reſiſtentiæ verò
ſucceſsio comitetur. Secundum parteis igitur ſubſtantiæ forma introducitur, atque ita fit omnis
tranſmutatio omniſque generatio in quodam tempore perficitur. Voluit hic vir, vt videtur ni
mium gratificari Auerroi apud quem formæ elementorum diuiduæ ſunt, & plus minuſque. accipiunt.
At mihi neque ſenſus, neque ratio rem ita eſſe dictant. Dum enim ipſe putat abſolui affectio

nem priuſquam generatio cœperit, ſequitur vt ipſe velit, qualitatis ortum ortui ſubſtantiæ præ
cedere, affectionis enim abſolutio terminus eſt; terminus autem eſt ipſa qualitas. Atqui cùm ſenſus,
tum ratio, tum etiam Ariſtoteles hoc falſum eſſe perſuadent, ſiquidem ignis tum ſimpliciter ca
lidus ſit, vbi genitus & perfectus fuerit. nam tum maximè calefacit; & operatur ſecundum na
turam quæ eſt ipſa forma. Prætereà ſicuti accidens, vt ſit, ſubſtantiam flagitat, nam ſequitur
ipſam, ſic & forma accidentis ſubſtantiæ formam conſequitur. Vt enim ſe habet accidens ad
ſubſtantiam: ſic quoque accidentis forma ad formam ſubſtantiæ ſe habeat neceſſe eſt, ſunt etenim
vtraque per ſuam formam. Sed accidens eſt per ſubſtantiam, aut ex ſubſtantia pendet. Et for
mæ igitur accidentis forma ſubſtantię ſupponitur. Inſuper docet Ariſtoteles perfectam eſſe qua
litatem, vt primum res eſt, anteà verò ſummè calidum non eſſe. Proptereà confirmabat c eſſe

tunc elementum in ſuo loco ſimpliciter, cùm iam genitum foret, vt ſimul tempore ad ſummum;
ſed natura non ſimul & ſubſtantia completa ſit, & accidentia quæ conſequuntur ſubſtantiam:
nullo autem modo accidens ſubſtantiæ præcedat. Deinde facit hic auctor formam ſubſtantiæ
diuiduam, de elementorum formis ſeparatim poſteà dicetur, nunc de forma generaliter agemus.

Nil autem magis Ariſtoteli diſplicere videtur, quàm quòd forma ſit diuidua. Nam ſi forma
diuidua, vnde vnitatis ratio petetur in naturalibus? Accipit item Ariſtoteles formam eſſe finem
generationis: at ratio finis, quatenus ipſe finis eſt, eſt eſſe indiuiduum. Nec quiſquam huic
ſententiæ refragabitur qui Ariſtotelicas rationes aduertat 6. Phyſ. ſcriptas. d Adde quòd ſi for

ma diuidua foret, aut à generatione ipſa non ſepararetur; aut genita diuidi poſſent. In quocun
que enim motu duo ſunt & quod generatur quod à motu ſola ratione diſtinguitur, vt ſuprà vi
ſum eſt, & quod genitum eſt. At forma non eſt id quod generatur, hoc enim quatenus genera
tur, tendit ad formam, neque eſt forma. Ergo forma reſpondet ei quod genitum eſt. Id verò
eſt indiuiduum, & idcirco vltimum non eſſe & primum eſſe rei ponuntur à philoſopho, e quæ

ſunt indiuidua neceſſariò ne, aut contraria ſimul exiſtant, aut materia ſit olim omni forma priuata.
Huc accedit quòd legimus apud eundem auctorem, f materiam vltimam idem eſſe cum forma,

ſed cùm forma præſente in vltima materia res iam ſit, non autem amplius fiat, forma prorſus in
diuidua ſit oportet. Eſſe verò tum rem; cum forma ſit in vltima materia, monſtrant ea quæ de
poteſtate vltima & forma 9. primæ philoſophię libro decreuit Ariſtoteles. Idem quoque formam

indiuiduam non ſemel eſſe teſtatur, g quod interim accipias velim de forma quatenus forma eſt,

& pręcipuè de forma ſubſtantiæ. Itaque propter formam quæque res non ſanè fieri, ſed eſſe
dicitur.

a 8. Phyſ.

b 6. Phyſ.

c 1. Phyſ.
T. 56.

d 14. Met.
c. 4.

a 5. Met.
c. de nat.

b que de in
cremento.

c 8. Phyſ.
T. 32.

4. de Cęlo.

d T. 24.

e 3. Phyſ.

f 8. Met.
T. vlt.

g 5. Met.
T. 5.

7. Met. T.
28.

Ex propria ſententia demonſtratur ſucceſſionem pertinere ad ortum. Cap. XIIII.

TEMPVS eſt nunc, vt adſcribamus quæ ſit animi noſtri ſententia, de eo quòd ſucceſsio in
ortu quoque inſit. Hæc verò nonnullarum vocum explanationem poſtulat nimirum με
ταβολῆς .i. mutationis, κινήσεως, hoc eſt motus, γενέσεως, ſiue generationis, neque enim ſin
gularum vniuſmodi vſus eſt, & earum varietas miram perplexitatem parere poteſt. Exordiamur
à multitudine: hęc primùm communiſsimè ſumitur: etenim ſignificat ἀνο μετ̓ ἀνο .i. vnum poſt
aliud, ſiue id è veſtigio ſit, ſiue etiam cum tempore, quæ propriè eſt μεταβασις, & tranſitus.
Ea verò eſt vel inter contraria, vel contradicentia, vel oppoſita. Proinde partes eius tres enume
rantur ex non ſubiecto in ſubiectum, quæ eſt generatio, è non ſubiecto in ſubiectum, quæ eſt illi
oppoſita corruptio, & è ſubiecto in ſubiectum qui propriè motus appellatur, & eſt inter

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120

Scan	Original
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120

Scan	Original
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120