Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
171
171
172
172
173
173
174
174
175
175
176
176
177
177
178
178
179
179
180
180
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="caption">
              <s id="s.008120">
                <pb pagenum="530" xlink:href="016/01/179.jpg"/>
              ſit roboris, & fortitudinis. </s>
              <s id="s.008121">Dentes igitur
                <lb/>
              illos antè finxit, vſque eſſent robuſtiſſimi &
                <lb/>
              commodi, non iam mandibulæ inferiori,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1128"/>
                <lb/>
              imò nec ſuperiori, ſed temporibus inſeruit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008122">Nam mandibula inferior ſola edendo mo­
                <lb/>
              uetur, dentes ſuperiores nunquam: quam­
                <lb/>
              vis plurimi hoc nec in ſeipſis animaduer­
                <lb/>
              tant. </s>
              <s id="s.008123">Si igitur dentes in inferiori mandibu­
                <lb/>
              la fuiſſent inſiti, robur ob illius paruitatem
                <lb/>
              habere non potuiſſent, & periculum luxa­
                <lb/>
              tionis in magno niſu attuliſſent, & come­
                <lb/>
              dendo mirum in modum fatigaſſent, &
                <lb/>
              tardaſſent elephantem. </s>
              <s id="s.008124">At quia materia den­
                <lb/>
              tium opus erat ad tam prægrandes dentes
                <lb/>
              fingendos, ſuſtulit dentes omnes anterio­
                <lb/>
              res tam ſuperiores, quàm inferiores, vt ex
                <lb/>
              his illos conficeret. </s>
              <s id="s.008125">At dentibus illis impe­
                <lb/>
              diebatur, ne os in terram exporrigere poſ­
                <lb/>
              ſet, ſimul ac breuitate colli: & quia denti­
                <lb/>
              bus anterioribus careret, ob id neque ci­
                <lb/>
              bum ex terra, neque potum è fontibus
                <lb/>
              haurire poterat: his omnibus longa ipſa
                <lb/>
              proboſcide, & inani, & admodum manus
                <lb/>
              comprehendente omnia, tum firmiſſimo
                <lb/>
              corio & neruis, tum vinculis & cartila­
                <lb/>
              ginibus ſucurrit, effecitque ob id vt con­
                <lb/>
              traheretur ad libitum, vel extenderetur, vel
                <lb/>
              circumuolueretur vndequaque: vnde illa &
                <lb/>
              cauda muſcas, & crabrones elidit. </s>
              <s id="s.008126">Sed cùm
                <lb/>
              ibi maior copia ſit harum infelicitatum,
                <lb/>
              quam vt cauda, vel proboſcide poſſit omnes
                <lb/>
              excutere ſimul
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              propter loca
                <expan abbr="quædã">quædam</expan>
              , quæ
                <lb/>
              neque cauda, neque proboſcis commodè po­
                <lb/>
              teſt attingere, his incommodis duobus mo­
                <lb/>
              dis natura ſecurrit: primùm cute, cancella­
                <lb/>
              ta, qua illa comprehenſas collideret: ſecun­
                <lb/>
              dum, vt cutis eſſet duriſſima, atque craſſiſ­
                <lb/>
              ma, quod etiam ad arcendas iniurias aëris,
                <lb/>
              & ad ſecuritatem tum leonum, tum aliarum
                <lb/>
              grandiorum ferarum fuit non ſolùm vtiliſ­
                <lb/>
              ſimum, ſed etiam neceſſarium. </s>
              <s id="s.008127">Quo fa­
                <lb/>
              ctum eſt, vt tanta & tam dura cute non
                <lb/>
              fuerit commodum edere pilos: nam mate­
                <lb/>
              ria pilorum in cutem tranſlata duriorem
                <lb/>
              illam efficit, & minus etiam erant pili ob
                <lb/>
              id neceſſarij: qui tamen ſi adfuiſſent, ma­
                <lb/>
              gnum incommodum attuliſſent in aquis, &
                <lb/>
              paludibus verſanti. </s>
              <s id="s.008128">Vnde ſic ſemel excuſſo
                <lb/>
              tergore, totus nitet, & celerrimè ſicceſcit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008129">At cùm lingua ſit ob dentes, elephas autem
                <lb/>
              dentibus anterioribus careat, lingua parua
                <lb/>
              & intus recondita opus fuit, quoniam den­
                <lb/>
              tibus molaribus inſeruire debuit. </s>
              <s id="s.008130">Simul ſi
                <lb/>
              magna fuſſet impedimentum afferret ne
                <lb/>
              proboſcis cibum, vſque ad dentes molares
                <lb/>
              porrigeret. </s>
              <s id="s.008131">Sed quia opus erat ad vitæ lon­
                <lb/>
              gitudinem, vt optimè cibos manderet, qui
                <lb/>
              cùm ab anterioribus dentibus, quibus caret
                <lb/>
              diſſecari non poſſent, molares adeò robu­
                <lb/>
              ſtos, & tam commodè fabricauit, vt que­
                <lb/>
              madmodum teſtatur Ariſtoteles, cibum om­
                <lb/>
              nem confeſtim redigat in farinam. </s>
              <s id="s.008132">Simul
                <lb/>
              etiam conſuluit, vt diu geſtaretur catulus
                <lb/>
              in vtero, tum propter vitæ longitudinem,
                <lb/>
              tum etiam ipſius vitæ longitudo cauſa fuit,
                <lb/>
              vt quamvis biennio fœmina in vtero ferat,
                <lb/>
              multos tamen poſſit generare. </s>
              <s id="s.008133">Neque enim
                <lb/>
              vllum animal quod parum in ventre ma­
                <lb/>
              tris geſtetur, longæ vitæ eſſe poteſt. </s>
              <s id="s.008134">Ocu­
                <lb/>
              lorum paruitas fuit, vt cum non recondi
                <lb/>
              poſſent, tutioies forent ab ictibus. </s>
              <s id="s.008135">Recondi
                <lb/>
              non poterant, quia à lateribus poſiti non
                <lb/>
              vidiſſent ea, quæ antè occurrerent: neceſſa­
                <lb/>
              rium fuit autem eſſe à lateribus, ne ob ni­
                <lb/>
              xum dentium & proboſcidis propinquita­
                <lb/>
              tem læderentur, atque ita animal ante ſe­
                <lb/>
              nium cæcum efficeretur, tum maximè quia
                <lb/>
              longiſſimæ vitæ futurum erat. </s>
              <s id="s.008136">Cumque ob
                <lb/>
              robur, ac dentes caput magnum efficere
                <lb/>
              cogeretur, informe, vt ita dicam, & ſine ro­
                <lb/>
              tunditate efficit: qualiſcunque enim additio
                <lb/>
              ad ornamentum facta capiti, ipſum in im­
                <lb/>
              menſum auxiſſet: ob id valde deforme ca­
                <lb/>
              put habent elephantes. </s>
              <s id="s.008137">Diximus de illius vi­
                <lb/>
              tæ longitudine ac ſecuritate, quæ etiam
                <lb/>
              cum ſummo robore coniuncta ſunt. </s>
              <s id="s.008138">Sapien­
                <lb/>
              tia verò ex temperamento procedit, vitæ
                <lb/>
              diuturnitate augetur & confirmatur. </s>
              <s id="s.008139">Vnde
                <lb/>
              ſenes ſapientiores, & qui ex eis naſcuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008140">Et nullum animal breuis vitæ valde ſapiens
                <lb/>
              eſſe poteſt. </s>
              <s id="s.008141">Vnde ſapientiſſima animalia
                <lb/>
              ſunt, camelus elephas & homo. </s>
              <s id="s.008142">Sed & ea­
                <lb/>
              dem omnibus aliis longitudine præſtant. </s>
              <s id="s.008143">De
                <lb/>
              ſapientia loquor, quæ ex habitu acquiritur,
                <lb/>
              non quæ ingenita eſt, qua etiam inſecta
                <lb/>
              prædita ſunt. </s>
              <s id="s.008144">Ex ſapientia verò probitas
                <lb/>
              procedit: hoc enim demonſtratum eſt à no­
                <lb/>
              bis in libris de Sapientia. </s>
              <s id="s.008145">Sed & ab eiſdem
                <lb/>
              cauſis, vt dixi, ex quibus vitæ longitudo &
                <lb/>
              ſapientia ipſa. </s>
              <s id="s.008146">Vt verò felix eſſet probi­
                <lb/>
              tate ac ſapientia conſultum eſt: ſimul etiam
                <lb/>
              vt eſſet gregale, quod etiam ad ſecuritatem
                <lb/>
              multum conducit. </s>
              <s id="s.008147">Soliuaga enim animalia
                <lb/>
              omnia ſunt infeliciſſima: omnis enim feli­
                <lb/>
              citas, quæ eſt præter contemplationem,
                <lb/>
              conſuetudine habetur, qua charos noſtros
                <lb/>
              tuemur & fouemus, & ab illis mutuò coli­
                <lb/>
              mur. </s>
              <s id="s.008148">Itaque iam manifeſtum eſt, cur ele­
                <lb/>
              phantem ſimul maximum, robuſtiſſimum,
                <lb/>
              longæuiſſimum, ſapientiſſimum, manſuetiſ­
                <lb/>
              ſimum, ſecuriſſimum, & feliciſſimum om­
                <lb/>
              nium belluarum natura crearit, quoniam
                <lb/>
              ſcilicet quinque ex his partes erant ſummæ
                <lb/>
              perfectionis ad imitationem illius ſummæ,
                <lb/>
              quæ in Deo eſt: reliqua duo ad illa quinque
                <lb/>
              neceſſaria erant. </s>
              <s id="s.008149">Ex quo patet, hominem
                <lb/>
              ipſum eſſe alterius generis ab omni bellua­
                <lb/>
              rum natura diſiunctum, immortaleque quip­
                <lb/>
              piam: nam vltimam perfectionem, quæ ex
                <lb/>
              mortali materia confici poterat, natura ele­
                <lb/>
              phanto largita eſt. </s>
              <s id="s.008150">Videtur autem hoc ani­
                <lb/>
              mal cum ſue aliquid habere ſimilitudinis,
                <lb/>
              cauda, proboſcide, cute, temperamento &
                <lb/>
              moribus: irritatum enim efferum eſt, aliàs
                <lb/>
              mite: & ſues ipſi gregatim incedunt, & loca
                <lb/>
              paluſtria diligunt, & oculos habent paruos.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008151">Cæterùm ſues biſidam habent vngulam, ele­
                <lb/>
              phantes
                <expan abbr="quinq;">quinque</expan>
              digitos haud diuiſos, ſed ſo­
                <lb/>
              lùm leuiter diſcretos. </s>
              <s id="s.008152">Carent & dentibus an­
                <lb/>
              terioribus
                <expan abbr="elephãtes">elephantes</expan>
              , ſues habent & fulmina
                <lb/>
              etiam in inferiore maxilla, non in ſuperio­
                <lb/>
              re, neque in temporibus. </s>
              <s id="s.008153">Gerit hoc animal
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1129"/>
                <lb/>
              inimicitias maximas cum Rhinocerote:
                <lb/>
              hic eſt Indicus taurus. </s>
              <s id="s.008154">Corpus habet ele­
                <lb/>
              phanti fermè magnitudine, cruribus bre­
                <lb/>
              uioribus, colore buxeo. </s>
              <s id="s.008155">totus teſtis qui­
                <lb/>
              buſdam in modum clypei armatus eſt à
                <lb/>
              natura. </s>
              <s id="s.008156">In maris extremo iuxta nominis </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>