Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="caption">
              <s id="s.008156">
                <pb pagenum="531" xlink:href="016/01/180.jpg"/>
              etiam ſui ſignificatum cornu gerit palmi
                <lb/>
              longitudine paulò maius, duriſſimum, fir­
                <lb/>
              miſſimum rectum atque præacutum, ſed
                <lb/>
              quod verſus frontem torqueatur, quodque
                <lb/>
              pugnaturus exacuit. </s>
              <s id="s.008157">Sunt & quidam ex his,
                <lb/>
              qui aliud exiguum etiam cornu habeant
                <lb/>
              in tergore. </s>
              <s id="s.008158">Referunt anno ſalutis milleſi­
                <lb/>
              mo, quingenteſimodecimotertio, delatum
                <lb/>
              vnum ad Luſitaniæ Regem calendis Maij,
                <lb/>
              quem Rex biennio pòſt ſpectaculi cauſa
                <lb/>
              Vlyſiponæ cùm elephanto commiſit, vicit­
                <lb/>
              que Rhinoceros. </s>
              <s id="s.008159">Adeò nihil natura voluit
                <lb/>
              omninò ab incommodis eſſe tutum: nam
                <lb/>
              elephantem hic ſolus exagitat, dicunt qui­
                <lb/>
              dam & ſerpentem: ſed ſocietas elephantem
                <lb/>
              tutum ab vtroque reddit, nec periculo ſub­
                <lb/>
              iacet, niſi cum cauſa aliqua à grege ſuo
                <lb/>
              diſiungitur. </s>
              <s id="s.008160">Rhinocerotem Pauſanias vidit,
                <lb/>
              agnouit & Plinius, non tamen Ariſtote­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1130"/>
                <lb/>
              les. </s>
              <s id="s.008161">Conſtat hunc longè alium eſſe à Mo­
                <lb/>
              nocerote, cum quo ſolùm nominis ſimi­
                <lb/>
              litudine colludit. </s>
              <s id="s.008162">Eſt autem Monoceros
                <lb/>
              animal rarum, equi magnitudine, pilo
                <lb/>
              muſtelæ ſimillimo, capite ceruino, in quo
                <lb/>
              cornu creſcit vnicum, cubitorum trium lon­
                <lb/>
              gitudine, media in fronte atque rectum, in
                <lb/>
              imo autem amplum, tendens in aciem. </s>
              <s id="s.008163">Col­
                <lb/>
              lum breue, iuba rariſſima, & in alteram
                <lb/>
              tantùm partem tendente, crura velut ca­
                <lb/>
              preolo tenuia poſteriorum exterior pars
                <lb/>
              multo pilo villoſa, vngulæ bifidæ: in vni­
                <lb/>
              uerſum ſi quis aduertat cerui naturæ non
                <lb/>
              eſt abſimilis præter cornu illud: ferum eſt
                <lb/>
              valdè. </s>
              <s id="s.008164">Naſcitur in Æthiopia inter ſolitudi­
                <lb/>
              nes, ſqualentemque terram, atque inter ſer­
                <lb/>
              pentes, mirumque in modum venenis cornu
                <lb/>
              eius aduerſari creditur. </s>
              <s id="s.008165">Exiſtimo hoc eſſe
                <lb/>
              animal, quod ab Ariſtotele oryx appel­
                <lb/>
              latur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1131"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008166">
                <margin.target id="marg1128"/>
              Mandibula
                <lb/>
              inferior
                <expan abbr="edẽ-do">eden­
                  <lb/>
                do</expan>
              ſolum
                <lb/>
              mouetur ſu­
                <lb/>
              perior ſemper
                <lb/>
              quieſcit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008167">
                <margin.target id="marg1129"/>
              Rhincceres.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008168">
                <margin.target id="marg1130"/>
              Monoceros.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008169">
                <margin.target id="marg1131"/>
              Magnim
                <lb/>
              animal.At contraria aëris qualitate penitus ſub
                <lb/>
              Boreali polo animal naſcitur, ceruo ſimile,
                <lb/>
              cruribus anterioribus longioribus, carneam
                <lb/>
              habens appendicem, breuem tamen, cuius
                <lb/>
              vngula ſi collo
                <expan abbr="appẽdatur">appendatur</expan>
              comitiales ſanare
                <lb/>
              ſi quid aliud poſſe creditur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008170">
                <expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan>
              dum hoc
                <lb/>
              morbo laborat animal ipſum
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              nam comi­
                <lb/>
              tiali morbo laborat
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              non priùs excitatur,
                <lb/>
              quam vngulam poſterioris pedis auri intu­
                <lb/>
              lerit: tunc enim protinus excitatur à mor­
                <lb/>
              bo. </s>
              <s id="s.008171">Timidum eſt & imbecille ſupra quàm
                <lb/>
              credi poſſit, & ex quocunque minimo vul­
                <lb/>
              nere moritur. </s>
              <s id="s.008172">Eſt enim cordis frigidiſſimi,
                <lb/>
              ac cerebri non ſolùm frigidi, ſed pituita re­
                <lb/>
              dundantis. </s>
              <s id="s.008173">Habet autem cornua peculiari
                <lb/>
              quadam forma prædita, & nulli fermè ani­
                <lb/>
              mali ſimilia: nam craſſa ab imo, vbi aſcen­
                <lb/>
              dunt latiora palmo ſunt. </s>
              <s id="s.008174">Onagrum quidem
                <lb/>
              vocant, quòd longas habeat aures, vngu­
                <lb/>
              lam etiam nonnunquam ſolidam, tametſi ra­
                <lb/>
              rò, velociſſimum ſanè eſt, vt quod ducenta
                <lb/>
              millia paſſuum vigintiquatuor horarum
                <lb/>
              ſpatio ſuperet. </s>
              <s id="s.008175">Hoc autem toto ſpatio ſine
                <lb/>
              cibo, & potu viuit, zethicum manſueſcit
                <lb/>
              auidum. </s>
              <s id="s.008176">Abundat apud Dacos, finitimaſque
                <lb/>
              regiones, vulgarique nomine Magnum vo­
                <lb/>
              cant animal. Cæterùm ab alce plurimùm
                <lb/>
              differt. </s>
              <s id="s.008177">Alces enim, vt Cæſar eum deſcrip­
                <lb/>
              ſit, capro ſimilis eſt, & maculoſa pelle, &
                <lb/>
              crura ſine iunctura habet. </s>
              <s id="s.008178">Huius verò iun­
                <lb/>
              cturas videmus, & pellem ceruo ſimi­
                <lb/>
              lem. </s>
              <s id="s.008179">Sed de alce inferiùs dicemus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008180">Animal aliud mittit Æthiopia, parte an­
                <arrow.to.target n="marg1132"/>
                <lb/>
              teriore vulpi perſimile, cauda & poſteriore
                <lb/>
              cercopitheco, pedibus anterioribus huma­
                <lb/>
              nis, auribus veſpertilionis, quod crumenam
                <lb/>
              habet ſub ventre, qua catulos vndequaque
                <lb/>
              gerit, nec dimittit, niſi dum lactare vult.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1133"/>
                <lb/>
              Mittit & India occidentalis Chiurcam è mu­
                <lb/>
              ſtelino genere, quæ eodem modo filios ſe­
                <lb/>
              cum fert. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008181">
                <margin.target id="marg1132"/>
              Animal mon­
                <lb/>
              ſtroſum. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008182">
                <margin.target id="marg1133"/>
              Chiura.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008183">In eadem Æthiopia aliud eſt genus bouis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1134"/>
                <lb/>
              pilo ſubnigro, ſed cornibus ceruinis. </s>
              <s id="s.008184">Sed ſi
                <lb/>
              velim omnium boum genera referre, opus
                <lb/>
              erit prolixiore oratione, quàm huic libro
                <lb/>
              conueniat. </s>
              <s id="s.008185">Nam Hiſpanos duos nuper Bo­
                <lb/>
              hemiæ regina ſecum duxit, quorum alteri
                <lb/>
              cornua binorum cubitorum erant. </s>
              <s id="s.008186">Sunt bo­
                <lb/>
              maſi ex eodem, quorum ( vt dixi ) hiſtoria
                <lb/>
              ab Ariſtotele recitatur. </s>
              <s id="s.008187">Sunt boues in Ita­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1135"/>
                <lb/>
              lia nigri, cornibus nigris, atque ad opera
                <lb/>
              maximè gratis, Buffalos vocant incolæ, nam
                <lb/>
              non tota Italia habentur, ſed vltra Apen­
                <lb/>
              ninum tantùm. </s>
              <s id="s.008188">Agreſtes ſunt valde, adeò vt
                <lb/>
              annulo ferreo naribus indito ſolùm circum­
                <lb/>
              ducantur: rubro, varioque colore irritantur:
                <lb/>
              homineſque feriunt, adeò robuſti, vt duo­
                <lb/>
              rum boum pondera trahant. </s>
              <s id="s.008189">Ductilia ma­
                <lb/>
              gis, & ad opera accommodata cornua, ha­
                <lb/>
              bent bobus nigro præſertim adiuuante colo­
                <lb/>
              re: paruo ſunt pilo & cauda breui. </s>
              <s id="s.008190">Et caro
                <lb/>
              illorum cùm ſenuerint, vix edi poteſt: tan­
                <lb/>
              tùm à communi boum genere differre vi­
                <lb/>
              dentur. </s>
              <s id="s.008191">Sed quid ego tamdiu his immoror?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008192">præſtat potius, ſcire omnium animalium
                <lb/>
              cornua habentium differentias, vſumque ac
                <lb/>
              naturam, altiùs (vt decet) repetito principio.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008193">
                <expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan>
                <expan abbr="demonſtratũ">demonſtratum</expan>
              eſt antè, animalia quæ
                <lb/>
              herbis
                <expan abbr="veſcebãtur">veſcebantur</expan>
              , dentes habere obtuſos,
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              præacutos, atque ea cauſa, tum natura ipſa,
                <lb/>
              quæ à carnium eſu abhorret, inepta, defen­
                <lb/>
              ſioni, quæ dentibus fit: ob id igitur armata
                <lb/>
              partim cornibus, partim vnguibus craſſiori­
                <lb/>
              bus. </s>
              <s id="s.008194">At de vnguibus iam dictum eſt: reli­
                <lb/>
              quum eſt igitur, vt oſtendamus, animalia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1136"/>
                <lb/>
              quæ cornibus prædita ſunt, alia ſolidis, alia
                <lb/>
              inanibus eſſe munita. </s>
              <s id="s.008195">Quæcunque autem
                <lb/>
              inanibus cornibus armata ſunt, duo habent,
                <lb/>
              vt boues: quæ autem ſolidis, alia quidem
                <lb/>
              vno, vt Monoceros Rhinoceroſque: alia
                <lb/>
              duobus, vt capræ, damæque: alia pluribus,
                <lb/>
              vt cerui, & quæ ex eorum ſunt genere, vt
                <lb/>
              capreoli: nam hæc ramoſa, cùm habeant cor­
                <lb/>
              nua, plurium loco ſunt. </s>
              <s id="s.008196">Hoc autem primò
                <lb/>
              demonſtrandum. </s>
              <s id="s.008197">Nam cùm plura cornua gi­
                <lb/>
              gnere natura propoſuiſſet, ſi toto capite ſpar­
                <lb/>
              gerentur omnia, primum præter duo omnia
                <lb/>
              inutilia fuiſſent ad defenſionem: deinde non
                <lb/>
              fuiſſent proxima auribus, aures autem natu­
                <lb/>
              ra ſiccæ, reliqui ſenſus à cornuum materia
                <lb/>
              impedimentum recepiſſent: ob id nullum
                <lb/>
              animal plura cornua toto capite ſparſa ha­
                <lb/>
              bet, præter verneces quoſdam, de qui­
                <lb/>
              bus iam diximus. </s>
              <s id="s.008198">Referunt tamen ran­
                <lb/>
              giferos tria habere cornua, ceraſtas au­
                <lb/>
              tem cornua ſeptem, Plinius dicit quadrige­
                <lb/>
              mina: cochleis certè quatuor ſunt, ſed duo
                <lb/>
              prælonga, duo breuia, & quæ omnia
                <lb/>
              contrahantur. </s>
              <s id="s.008199">Sunt & plura duobus inſe­
                <lb/>
              ctorum quibuſdam generibus: ſed co­
                <lb/>
              chleis ad prætentandum, ceraſtæ ad deci-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>