Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 168
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 168
[out of range]
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008199
">
<
pb
pagenum
="
532
"
xlink:href
="
016/01/181.jpg
"/>
piendum, data fuêre: dum enim in arena
<
lb
/>
reliquum corpus latitat, cornua vt ceſpitum
<
lb
/>
germina prominent, itaque non ad defenſio
<
lb
/>
nem & pugnam, ſed ( vt dixi ) ad fallen
<
lb
/>
dum. </
s
>
<
s
id
="
s.008200
">Eadem ratio in his quæ inſecta di
<
lb
/>
cuntur cornuum fuit, aut alia omnia præ
<
lb
/>
terquàm pugnæ, niſi quibuſdam ſcarabeo
<
lb
/>
rum generibus: certum eſt & illis, & aliis,
<
lb
/>
ſi qua ſunt, quæ cornibus pugnent, nam
<
lb
/>
ſcarabei mobilia habent, ea quæ pro ar
<
lb
/>
mis illis ſunt, tantùm duo eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.008201
">Referunt
<
lb
/>
etiam quædam eſſe animalia pluribus prædi
<
lb
/>
ta generibus cornuum atque diuerſis, quæ
<
lb
/>
etiam à diuerſis animalium generibus pro
<
lb
/>
creata eſſe exiſtimandum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.008202
">Sed vt ad prio
<
lb
/>
rem diuiſionem reuertar, cornua ceruis ra
<
lb
/>
moſa ſunt, & tarandis in eodem genere
<
lb
/>
Scythicis. </
s
>
<
s
id
="
s.008203
">Capreoli ramoſa habent etiam,
<
lb
/>
& ( vt dixi ) hæc multorum cornuum loco
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1137
"/>
<
lb
/>
ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008204
">Quæcunque igitur ramoſa habent
<
lb
/>
cornua, eadem multa quaſi habent: hoc
<
lb
/>
enim naturæ intentum. </
s
>
<
s
id
="
s.008205
">Atque hæc eadem
<
lb
/>
ſolida habet neceſſariò & dura: eadem timi
<
lb
/>
da ſunt, & ſtulta, & velocia pedibus. </
s
>
<
s
id
="
s.008206
">De
<
lb
/>
monſtrandum eſt igitur hoc. </
s
>
<
s
id
="
s.008207
">In omnibus
<
lb
/>
autem demonſtrationibus aſſumere debe
<
lb
/>
mus tria ſuppoſita. </
s
>
<
s
id
="
s.008208
">Primùm quidem, quòd
<
lb
/>
natura omnia membra diuiſionis impleuit,
<
lb
/>
quoad licuit, aliter inſipiens fuiſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.008209
">Nam
<
lb
/>
cùm decretum eſſet ornare mundum, non
<
lb
/>
melius id facere poterat, quàm ſi omne
<
lb
/>
genus animalium quod ſub prima diuiſione
<
lb
/>
continetur fabricaret, non ſecus ac ſi hor
<
lb
/>
tum inſtruat, atque illum floribus omnis
<
lb
/>
generis exornet. </
s
>
<
s
id
="
s.008210
">Secundum eſt, naturam
<
lb
/>
animalium, quæ non adeò munita ſit, vt
<
lb
/>
ſtare poſſit, neceſſariò deficere: nec ob id
<
lb
/>
talium animalium ſpeciem vllam ſupereſſe:
<
lb
/>
omnibus igitur ſpeciebus tantum eſt, quan
<
lb
/>
tum ad earum tutelam ſufficiat. </
s
>
<
s
id
="
s.008211
">Tertium,
<
lb
/>
animalia ſui ipſius gratia, atque vniuerſi or
<
lb
/>
natus cauſa, non aliorum, genita fuiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.008212
">Id
<
lb
/>
igitur ſupponentes, cùm decretum eſſet
<
lb
/>
animalia cornibus quaſi arboribus munita
<
lb
/>
facere, & primum diuiſionis membrum
<
lb
/>
abſoluere, neceſſe fuit primùm non plura
<
lb
/>
duobus eſſe, ſed ramoſa: ramoſa autem
<
lb
/>
dura, & ſolida, ne frangerentur: cùm
<
lb
/>
enim non viuant, nam venis & neruis
<
lb
/>
oportuiſſet eſſe prædita, atque adeò mol
<
lb
/>
lia, at mollia pugnæ apta non fuiſſent,
<
lb
/>
flecti non poterant: ob id igitur dura ne
<
lb
/>
ceſſariò fuerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008213
">Molle enim omne inep
<
lb
/>
tum nixibus, niſi ſit flexile: flexile au
<
lb
/>
tem humidum & viuens, vt rami arbo
<
lb
/>
rum. </
s
>
<
s
id
="
s.008214
">Vnde ligna aut ſicca ſunt, cùm non
<
lb
/>
viuunt, aut flexilia quæcunque ſunt dura.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008215
">Cornua igitur & dura, & ſicca neceſſa
<
lb
/>
riò fuerunt & ſolida: nam ex inani, ne
<
lb
/>
que ſolidum quicquam naſci poteſt, nec
<
lb
/>
inane quod firmum ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.008216
">Cornua igitur ra
<
lb
/>
moſa, ſolida ſunt, & ſicca, & dura. </
s
>
<
s
id
="
s.008217
">Qua
<
lb
/>
propter cùm ex cerebro talis materia ef
<
lb
/>
fundatur, & ex ſanguine generetur, ſan
<
lb
/>
guinem & cerebrum ſiccum habebunt, &
<
lb
/>
multo elemento terreo abundans. </
s
>
<
s
id
="
s.008218
">Tale au
<
lb
/>
tem omne crudum eſſe demonſtrauimus:
<
lb
/>
ob id igitur ſtulta omnia talia ſunt, & ti
<
lb
/>
mida: hi enim affectus ſunt melancholiæ,
<
lb
/>
ſeu in cerebro, ſeu in ſanguine abundan
<
lb
/>
tis. </
s
>
<
s
id
="
s.008219
">Cùm igitur ſtulta, ac timida ſint, per
<
lb
/>
nicia eſſe oportuit, vt ſeruarentur: nam (vt
<
lb
/>
diximus) quæ ſeruari non poſſunt, ſpeciem
<
lb
/>
non conſtituunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008220
">Fiunt, & velocia, conſuetu
<
lb
/>
dine & metu. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008221
">
<
margin.target
id
="
marg1134
"/>
Boues Ae
<
lb
/>
thiopici.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008222
">
<
margin.target
id
="
marg1135
"/>
Buffali.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008223
">
<
margin.target
id
="
marg1136
"/>
Cur quædam
<
lb
/>
animalia
<
lb
/>
vnum, quæ
<
lb
/>
dam duos &
<
lb
/>
quædam plu
<
lb
/>
ra habeant
<
lb
/>
cornua, & de
<
lb
/>
illorum na
<
lb
/>
tura.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008224
">
<
margin.target
id
="
marg1137
"/>
Animalia
<
lb
/>
omnia
<
expan
abbr
="
habẽ-tia
">haben
<
lb
/>
tia</
expan
>
cornua,
<
lb
/>
ramoſa, dura
<
lb
/>
ac ſolida ha
<
lb
/>
bent, & ſunt
<
lb
/>
ſtulta ac ti
<
lb
/>
mida.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008225
">Quæcunque verò duobus tantùm corni
<
lb
/>
bus, atque his ſolidis armantur, & ipſa ſtul
<
lb
/>
ta ſunt, & timida, & cornua habent dura
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1138
"/>
<
lb
/>
ſiccaque. </
s
>
<
s
id
="
s.008226
">Sed non adeò timida, neque adeò
<
lb
/>
ſtulta pernicia ſunt & hæc, ob cauſas di
<
lb
/>
ctas. </
s
>
<
s
id
="
s.008227
">Sunt autem in hoc genere multa, ca
<
lb
/>
præ, damæ, capricorni, ſeu ibices colore
<
lb
/>
cinereo, in iugis montium viuentes, qui
<
lb
/>
niſi locis frigidiſſimis viuant, obcæcantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008228
">Horum cornua quandoque octodecim ha
<
lb
/>
bent internodia, ſingulis ( vt creditur ) no
<
lb
/>
dis annum deſinantibus. </
s
>
<
s
id
="
s.008229
">Cornuum verò ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1139
"/>
<
lb
/>
gnitudo quandoque pondus librarum 14. ſu
<
lb
/>
perat: vnde vaſa ad bibendum fiunt grati
<
lb
/>
vſus. </
s
>
<
s
id
="
s.008230
">Vidimus Sicini & in villa B. Mauri
<
lb
/>
tij, ſeu apud Seduſios & Antuertes: niger
<
lb
/>
rima autem ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008231
">Damæ verò leues & ca
<
lb
/>
pris ſimiles in Germania latiora habent cor
<
lb
/>
nua, quoniam ſicca & debilia animalia, te
<
lb
/>
nuiora redduntur à frigore: latum verò im
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1140
"/>
<
lb
/>
becille, vt teres robuſtum. </
s
>
<
s
id
="
s.008232
">Hæc igitur in ru
<
lb
/>
pibus degunt, quia neque grauantur corni
<
lb
/>
bus in capite, neque ad leuitatem & firmi
<
lb
/>
tatem quicquam deeſt, cùm ſint ſicciſſima.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008233
">Capræ autem dociliores ſunt ramoſa geren
<
lb
/>
tibus cornua, adeò vt viderim capram edo
<
lb
/>
ctam ſcandere ſeptem tubulos ligneos vno
<
lb
/>
ſuper alterum impoſito, donec ac laquearia
<
lb
/>
ſcanderet. </
s
>
<
s
id
="
s.008234
">Ferrandus enim Turca olim, nunc
<
lb
/>
Chriſtianus factus, tubulum offerebat li
<
lb
/>
gneum erectum pugni, nec ampliùs latitu
<
lb
/>
dine, illa primùm pedem vnum, deinde alte
<
lb
/>
rum ex anterioribus imponebat, pòſt poſte
<
lb
/>
riores ordine eodem: vbi conſcendiſſet, of
<
lb
/>
ferebat Ferrandus tubulum alium,
<
expan
abbr
="
ſupponẽs
">ſupponens</
expan
>
<
lb
/>
pedi: inde illa ſenſim alterum ex anteriori
<
lb
/>
bus imponebat, atque poſteriores eodem
<
lb
/>
modo, donec ſenſim etiam tubulus tubulo
<
lb
/>
ſuperſtaret. </
s
>
<
s
id
="
s.008235
">Illo verò continente tubulos vſ
<
lb
/>
que ad ſeptimum, eodem modo capra aſcen
<
lb
/>
debat, donec ſub laquearibus fermè dorſo
<
lb
/>
conſiſteret. </
s
>
<
s
id
="
s.008236
">Itaque non tam indocile vide
<
lb
/>
tur hoc animal, vt doceri omninò nequeat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008237
">Quin imò eadem ſuper lateres ordine diſ
<
lb
/>
poſitos tranſire didicerat, imitatrix ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1141
"/>
<
lb
/>
giſtri ſui, qui funambulus erat. </
s
>
<
s
id
="
s.008238
">Oderunt ca
<
lb
/>
præ proprietate naturæ hominis ſaliuam,
<
lb
/>
nec quicquam edunt quod ab homine priùs
<
lb
/>
deguſtatum fuerit, contraria lacertatum na
<
lb
/>
tura, quæ auidè lambunt eam. </
s
>
<
s
id
="
s.008239
">Sed vt capra
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1142
"/>
<
lb
/>
inter habentia cornua ſolida docilior eſt, ita
<
lb
/>
rangiferi inter habentia plura, ramoſaque.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008240
">Cicurant eos in Laponia captos: naſcuntur
<
lb
/>
enim ibi, & eſſedis iunguntur, ſuperantque
<
lb
/>
equorum loco 150. millia paſſuum in die:
<
lb
/>
ſunt enim corpore robuſtiore, cornibus au
<
lb
/>
tem tenuioribus quàm cerui. </
s
>
<
s
id
="
s.008241
">Et forſan duo
<
lb
/>
tantùm cornua habent ſecundum naturam:
<
lb
/>
plura autem, vt in veruecibus
<
expan
abbr
="
dictũ
">dictum</
expan
>
eſt, caſu:
<
lb
/>
vel cùm ramoſa ſint, & ramis frequentiori
<
lb
/>
bus fulta, quàm cerui, creditum eſt fruſtra
<
lb
/>
plures ordines habere cornuum. </
s
>
<
s
id
="
s.008242
">Aut velut in
<
lb
/>
plantis quæ germinant vberius, vt poma ac
<
lb
/>
auellana, rami è pede & ſurculi prodeunt, qui
<
lb
/>
è ſtolonibus naſci conſueuere: ita è radice </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>