1duorum cornuum ſurculi naſcuntur, qui è
trunco naſci deberent, atque eo modo ima
ginem multorum ordinum præbent. In vni
uerſum tria habent cornua generaliter ran
giferus, duo à lateribus pręlonga, atque in me
dio vnum, exiguumque: omnia verò ramoſa.
Cæterùm cur paria ſint pleriſque animali
bus, vnum autem orici aſino Indico, & tau
ris Æthiopicis, ex diſſectione cauſa peten
da eſt: nam cùm in omnibus ſit dextrum
& ſiniſtrum, par eſt etiam bina eſſe tan
tùm cornua, vt foliorum numero in plan
tis ratio reſpondeat: bina autem tantùm, ob
pondus. Sed vbi in vnum coeunt cerebri
partes, vnum præſtitit eſſe cornu, non duo,
ob robur. Omnia igitur animalia vno tan
tùm cornu prædita, illud durum habent,
ſolidum atque magnum. Commune autem
videtur animalibus plura, quàm duo cor
nua habentibus, vt fœmina cornibus ca
reat. Quamobrem creditum eſt à Plinio,
dentium materiam in cornua non tranſire,
cùm fœmellæ etiam dentibus ſuperioris
mandibulæ anterioribus carentes cornua
non habeant. Ratio eſt duplex, à fine ſci
licet & efficiente, cauſa deducta. Cùm
enim matres fœtus in aluo gerunt, leuitate
& agilitate opus habent, vnde cornua præ
grandia, & ramoſa illis eſſent impedimen
to. Eſt etiam genus illorum animalium ti
midum, vt fœminæ ſint timidiſſimæ, qua
mobrem illis cornua nulli eſſent vſui. Deeſt
etiam calor, qui materiam cornuum gigne
re poſſit, & genitam extrudere ſimul at
que extendere: ob id velut hominibus barba,
ita ceruis cornua, vt ad ſolum ornatum fa
cta videantur, & neutrum abſit fœmini
no ſexui illorum. Quæ ratio etiam in pe
cudibus ob eruanda eſt: cornuti enim ma
res, fœminæ abſque cornibus ſunt. In iugis
tamen montium frigidiſſimarum regionum
alicubi, quoniam ob frigus aëris calor na
turalis confirmatur, etiam fœminæ cornua
habent. Pugnant arietes cornibus, vt in his
animalibus cornua ſint armorum vmbræ &
imagines, non arma. Veròm dices: Quid er
go illis eſt ad ſalutem, cornua non ſint? Aut
igitur ouium nulla eſt ſpecies, vel oues pro
pter homines, non propter ſe factæ viden
tur. Sed ouis originem habet è Sarmatia, ibi
Snas vocatur. Greges ſunt velociſſimarum
ferarum, lana cinerei coloris, carne adeò
ſuaui, vt reges Parthorum Scytharumve
( nam vtraque regio nunc Tartariæ nomine
intelligitur ) venati eas non dedignentur.
Par eſt autem ex ea ratione ortum habuiſ
ſe, & factas cicures, quòd lana veſtiantur
aduerſus frigora, vt reliquæ feræ aliarum
regionum pellibus precioſioribus. Sed cur
lana cinerei coloris ſit, non videtur res du
bitatione digna: ſiquidem in regionibus
frigidis animalia pleraque albo ſunt colore,
vt in Cyllene rupe Coſphy aues penitùs al
bæ, & in Sipylo circa paludem Tantali a
quilas candidas vidit Pauſanias. Eſt autem
Sipylus mons in minore Aſia iuxta Phry
giam maiorem, Cyllene autem in Arcadia.
Idem vidiſſe ſe memorat apros & vrſas can
didas in Thracia natas, & ceruos Romæ
candidos, & lepores in Libia natos. Aquilas
candidas Cycneas vocare ſolebant, quòd
eſſent exquiſitiſſimæ candidæ, & cycnis ſi
millimæ. Sed cur in frigidis regionibus can
dida fiant animalia, cauſa obſcura non eſt.
Canities enim à mucore fit, mucor à ſitu, ſi
tus à caloris imbecillitate, caloris imbecil
litas ab aëris immodica frigiditate, in cute
propriè, quæ & aëri exponitur perpetuò, &
paruum calorem continet ex ſe. Fit & quan
doque, licet rarò, ob calorem externum, ex
halante innato calore: ob id in calidis regio
nibus, vt Libya, lepores albos fuiſſe non ab
ſurdum. In montium Germaniæ iugis &
lépores albos, & capreas, & ceruos candi
dos non ſolùm non mirum, ſed rationi con
ſentaneum. Quanquam Pauſanias affirmet,
vidi eſſe quidem ceruos Romæ candidos, vnde
autem aduecti ſint, neſcire. Romæ talium
copia & aliorum olim fuerat, cùm impera
rent, orbi. Subiit recordatio, ob id car
minum T. Calphurnij Siculi in Buco
lico:
——vidi genus omne ferarum
Hîc, niueos lépores, & non ſine cornibus apros.
Manticoram ſyluis etiam quibus editur Alcem
Vidimus, & tauros quibus ex ceruice leuata.
Deformis ſcapulis torus eminet, at quibus hirtæ
Iactantur per colla iubæ, quibus aſpera mento
Barba iacet, tremuliſque rigent palearia ſetis.
Nec ſolùm nobis ſylueſtria cernere monſtra
Contigit æquoreos ego cùm certantibus vrſis
Spectaui vitulos, & equorum nomine dignum,
Sed deforme pecus, quòd in illo naſcitur amni,
Qui ſata riparum venientibus irrigat vndis.
trunco naſci deberent, atque eo modo ima
ginem multorum ordinum præbent. In vni
uerſum tria habent cornua generaliter ran
giferus, duo à lateribus pręlonga, atque in me
dio vnum, exiguumque: omnia verò ramoſa.
Cæterùm cur paria ſint pleriſque animali
bus, vnum autem orici aſino Indico, & tau
ris Æthiopicis, ex diſſectione cauſa peten
da eſt: nam cùm in omnibus ſit dextrum
& ſiniſtrum, par eſt etiam bina eſſe tan
tùm cornua, vt foliorum numero in plan
tis ratio reſpondeat: bina autem tantùm, ob
pondus. Sed vbi in vnum coeunt cerebri
partes, vnum præſtitit eſſe cornu, non duo,
ob robur. Omnia igitur animalia vno tan
tùm cornu prædita, illud durum habent,
ſolidum atque magnum. Commune autem
videtur animalibus plura, quàm duo cor
nua habentibus, vt fœmina cornibus ca
reat. Quamobrem creditum eſt à Plinio,
dentium materiam in cornua non tranſire,
cùm fœmellæ etiam dentibus ſuperioris
mandibulæ anterioribus carentes cornua
non habeant. Ratio eſt duplex, à fine ſci
licet & efficiente, cauſa deducta. Cùm
enim matres fœtus in aluo gerunt, leuitate
& agilitate opus habent, vnde cornua præ
grandia, & ramoſa illis eſſent impedimen
to. Eſt etiam genus illorum animalium ti
midum, vt fœminæ ſint timidiſſimæ, qua
mobrem illis cornua nulli eſſent vſui. Deeſt
etiam calor, qui materiam cornuum gigne
re poſſit, & genitam extrudere ſimul at
que extendere: ob id velut hominibus barba,
ita ceruis cornua, vt ad ſolum ornatum fa
cta videantur, & neutrum abſit fœmini
no ſexui illorum. Quæ ratio etiam in pe
cudibus ob eruanda eſt: cornuti enim ma
res, fœminæ abſque cornibus ſunt. In iugis
tamen montium frigidiſſimarum regionum
alicubi, quoniam ob frigus aëris calor na
turalis confirmatur, etiam fœminæ cornua
habent. Pugnant arietes cornibus, vt in his
animalibus cornua ſint armorum vmbræ &
imagines, non arma. Veròm dices: Quid er
go illis eſt ad ſalutem, cornua non ſint? Aut
igitur ouium nulla eſt ſpecies, vel oues pro
pter homines, non propter ſe factæ viden
tur. Sed ouis originem habet è Sarmatia, ibi
Snas vocatur. Greges ſunt velociſſimarum
ferarum, lana cinerei coloris, carne adeò
ſuaui, vt reges Parthorum Scytharumve
( nam vtraque regio nunc Tartariæ nomine
intelligitur ) venati eas non dedignentur.
Par eſt autem ex ea ratione ortum habuiſ
ſe, & factas cicures, quòd lana veſtiantur
aduerſus frigora, vt reliquæ feræ aliarum
regionum pellibus precioſioribus. Sed cur
lana cinerei coloris ſit, non videtur res du
bitatione digna: ſiquidem in regionibus
frigidis animalia pleraque albo ſunt colore,
vt in Cyllene rupe Coſphy aues penitùs al
bæ, & in Sipylo circa paludem Tantali a
quilas candidas vidit Pauſanias. Eſt autem
Sipylus mons in minore Aſia iuxta Phry
giam maiorem, Cyllene autem in Arcadia.
Idem vidiſſe ſe memorat apros & vrſas can
didas in Thracia natas, & ceruos Romæ
candidos, & lepores in Libia natos. Aquilas
candidas Cycneas vocare ſolebant, quòd
eſſent exquiſitiſſimæ candidæ, & cycnis ſi
millimæ. Sed cur in frigidis regionibus can
dida fiant animalia, cauſa obſcura non eſt.
Canities enim à mucore fit, mucor à ſitu, ſi
tus à caloris imbecillitate, caloris imbecil
litas ab aëris immodica frigiditate, in cute
propriè, quæ & aëri exponitur perpetuò, &
paruum calorem continet ex ſe. Fit & quan
doque, licet rarò, ob calorem externum, ex
halante innato calore: ob id in calidis regio
nibus, vt Libya, lepores albos fuiſſe non ab
ſurdum. In montium Germaniæ iugis &
lépores albos, & capreas, & ceruos candi
dos non ſolùm non mirum, ſed rationi con
ſentaneum. Quanquam Pauſanias affirmet,
vidi eſſe quidem ceruos Romæ candidos, vnde
autem aduecti ſint, neſcire. Romæ talium
copia & aliorum olim fuerat, cùm impera
rent, orbi. Subiit recordatio, ob id car
minum T. Calphurnij Siculi in Buco
lico:
——vidi genus omne ferarum
Hîc, niueos lépores, & non ſine cornibus apros.
Manticoram ſyluis etiam quibus editur Alcem
Vidimus, & tauros quibus ex ceruice leuata.
Deformis ſcapulis torus eminet, at quibus hirtæ
Iactantur per colla iubæ, quibus aſpera mento
Barba iacet, tremuliſque rigent palearia ſetis.
Nec ſolùm nobis ſylueſtria cernere monſtra
Contigit æquoreos ego cùm certantibus vrſis
Spectaui vitulos, & equorum nomine dignum,
Sed deforme pecus, quòd in illo naſcitur amni,
Qui ſata riparum venientibus irrigat vndis.
Capricorni.
Damæ.
Capræ mi
rum.
rum.
Capræ odio
habent hu
manam ſa
liuam.
habent hu
manam ſa
liuam.
Rangiferi.
Cur ceruæ
ſœminæ cor
nibus ca
reant.
ſœminæ cor
nibus ca
reant.
Oues in
iugis mon
tium regio
num frigi
darum cor
nutæ.
Oues cur
facta.
iugis mon
tium regio
num frigi
darum cor
nutæ.
Oues cur
facta.
Animalia in
frigidis re
gionibus cur
albu.
frigidis re
gionibus cur
albu.
Nihil hîc fabuloſum deſcriptum eſt,
quamvis à Poëta, mira forma ac quaſi
incredibili: nam de equis Niloticis hiſto
riam notam eſſe ſcimus. Hi à quibuſdam
etiam marini dicuntur. Et dentes illorum
eburneis eſſe ſimiles docebimus: parte au
tem anteriore equos referunt, poſterio
re in piſcem deſinunt. Vitulos marinos
inferiùs deſcribemus. Tauri quibus iubæ
ſunt hirtæ Pæonij ſunt quibus toto corpo
re pilus eſt hirſutus, præcipuè tamen in
pectore, & mandibula: hoc Pauſanias
vidiſſe ſe refert. Quibus verò mento bar
ba prominet. Vri dicuntur. Hi ſunt tauri
Germaniæ robuſti, quibus ſub mento ve
lut hircis barba iacent. Habent enim re
giones quædam propria, vt Sardinia Mu
flum ſimillimum ceruo, imò ceruum, ſed
arietis cornibus, quem iure ſubulonem
etiam dicere poſſumus. Sed ſi differunt ſu
bulo mufloque, hac ratione differunt, quòd
ſubuloni longiora ſunt cornua, & ſoli
da, vt capræ: Mufloni autem breuio
ra, contorta, & ab initio inania, vt arieti.
Miſcentur enim ſpecies miris modis: vel
quamvis à Poëta, mira forma ac quaſi
incredibili: nam de equis Niloticis hiſto
riam notam eſſe ſcimus. Hi à quibuſdam
etiam marini dicuntur. Et dentes illorum
eburneis eſſe ſimiles docebimus: parte au
tem anteriore equos referunt, poſterio
re in piſcem deſinunt. Vitulos marinos
inferiùs deſcribemus. Tauri quibus iubæ
ſunt hirtæ Pæonij ſunt quibus toto corpo
re pilus eſt hirſutus, præcipuè tamen in
pectore, & mandibula: hoc Pauſanias
vidiſſe ſe refert. Quibus verò mento bar
ba prominet. Vri dicuntur. Hi ſunt tauri
Germaniæ robuſti, quibus ſub mento ve
lut hircis barba iacent. Habent enim re
giones quædam propria, vt Sardinia Mu
flum ſimillimum ceruo, imò ceruum, ſed
arietis cornibus, quem iure ſubulonem
etiam dicere poſſumus. Sed ſi differunt ſu
bulo mufloque, hac ratione differunt, quòd
ſubuloni longiora ſunt cornua, & ſoli
da, vt capræ: Mufloni autem breuio
ra, contorta, & ab initio inania, vt arieti.
Miſcentur enim ſpecies miris modis: vel
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib