Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
171 134
172 135
173 136
174 137
175 138
176 139
177 140
178 141
179 142
180 143
181 144
182 145
183 146
184 147
185 148
186 149
187 150
188 151
189 152
190 153
191 154
192 155
193 156
194 157
195 158
196 159
197 160
198 161
199 162
200 163
< >
page |< < (145) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div343" type="section" level="1" n="108">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6782" xml:space="preserve">
              <pb o="145" file="181" n="182" rhead="Ioan. de Sacro Boſco."/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s6783" xml:space="preserve">omnes Aſtronomi, eſtq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6784" xml:space="preserve">experientia quotidiana compertum, ut ſupra dixi-
              <lb/>
            mus, Igitur tota ea terra, quæ interijcitur inter centrum tertæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6785" xml:space="preserve">ſuperficiem
              <lb/>
            eiuſdem, nullius eſt momenti reſpectu Firmamenti; </s>
            <s xml:id="echoid-s6786" xml:space="preserve">quandoquidem duo radij
              <lb/>
            uiſuales (hoc eſt, lineæ rectæ) inter ſe æquidiſtantes, quorũ unus à centro mun
              <lb/>
            di, ſiue terrę, alter uero ex ſuperficie terræ conuexa uſque ad cęlum excurrit,
              <lb/>
            nullam omnino quantitatẽ, quæ ſit alicuius momenti, in Firmamento interci-
              <lb/>
            piant, ſed uideantur prorſus in eodem puncto conuenire. </s>
            <s xml:id="echoid-s6787" xml:space="preserve">Quod quidem nulla
              <lb/>
            ratione contingeret, ſi hęc portio terræ haberet molem aliquam notabilẽ col
              <lb/>
            lata cum magnitudine Firmamenti. </s>
            <s xml:id="echoid-s6788" xml:space="preserve">Ex quo perſpicuũ eſt, totam terram eſſe
              <lb/>
            ueluti punctum, ſi cum Firmamento comparetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s6789" xml:space="preserve">Vt autem planius fiat, quonã
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-181-01" xlink:href="note-181-01a" xml:space="preserve">Quãtus ſit
                <lb/>
              arcus Firma
                <lb/>
              mẽti inter-
                <lb/>
              ceptusintes
                <lb/>
              duos radios
                <lb/>
              viſuales æ-
                <unsure/>
                <lb/>
              qui diſtãtes
                <lb/>
              quorũ vnus
                <lb/>
              à centro ter
                <lb/>
              ræ egredi-
                <lb/>
              tur, alter v@
                <lb/>
              ro terrã @@-
                <lb/>
              tingit.</note>
            modo duo illi radij uiſuales inſenſibile quid ex Firmamento auferant, explicã
              <lb/>
            dum breuiter erit, quantum ſit illud, quod inter duos illos radios in Firmamẽ
              <lb/>
            to intercipitur quod hac ralione fiet. </s>
            <s xml:id="echoid-s6790" xml:space="preserve">Quoniam ſecundum Alphraganum di-
              <lb/>
            ftantia à centro terræ vſq. </s>
            <s xml:id="echoid-s6791" xml:space="preserve">ad concauum Firmamenti continet ſemidiametros
              <lb/>
            terræ 22612. </s>
            <s xml:id="echoid-s6792" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s6793" xml:space="preserve">ſemis; </s>
            <s xml:id="echoid-s6794" xml:space="preserve">ita ut proportio ſemidiametri Firmamẽti ad ſemidiame
              <lb/>
            trum terræ eadẽ ſit, quæ 23612 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s6795" xml:space="preserve">ad 1. </s>
            <s xml:id="echoid-s6796" xml:space="preserve">fit, ut ſi ſemidiameter Firmamẽti po-
              <lb/>
            natur ſinus totus partium 100000. </s>
            <s xml:id="echoid-s6797" xml:space="preserve">ſemidiameter terræ cõprehendat ex dictis
              <lb/>
            particulis 4 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s6798" xml:space="preserve">Cũ ergo ſemidiameter terrę ſit ſinus rectus illius arcus Firma-
              <lb/>
            menti, qui inter illos duos radios intercipitur, ut cõſtat ex proxima figura, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6799" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ex definitione ſinus recti; </s>
            <s xml:id="echoid-s6800" xml:space="preserve">reſpõdeat autem ſinui recto partiũ 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s6801" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s6802" xml:space="preserve">ſemis, arcus
              <lb/>
            continens Grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s6803" xml:space="preserve">0. </s>
            <s xml:id="echoid-s6804" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s6805" xml:space="preserve">0 Sec. </s>
            <s xml:id="echoid-s6806" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s6807" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s6808" xml:space="preserve">paulo amplius; </s>
            <s xml:id="echoid-s6809" xml:space="preserve">intercipietur in Firmamẽto
              <lb/>
            inter illos duos radios arcus Grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s6810" xml:space="preserve">0. </s>
            <s xml:id="echoid-s6811" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s6812" xml:space="preserve">0. </s>
            <s xml:id="echoid-s6813" xml:space="preserve">Sec. </s>
            <s xml:id="echoid-s6814" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s6815" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s6816" xml:space="preserve">paulo amplius. </s>
            <s xml:id="echoid-s6817" xml:space="preserve">Tantil-
              <lb/>
            lum eſt illud, quod ſemidiameter terræ ex concauo Firmamenti aufert@: </s>
            <s xml:id="echoid-s6818" xml:space="preserve">quod
              <lb/>
            inſenſibile eſt reſpectu totius ambitus Firmamenti, cum totus. </s>
            <s xml:id="echoid-s6819" xml:space="preserve">ambitus Fir-
              <lb/>
            mamenti complectatur 1296000. </s>
            <s xml:id="echoid-s6820" xml:space="preserve">Secunda; </s>
            <s xml:id="echoid-s6821" xml:space="preserve">ita ut arcus ille 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s6822" xml:space="preserve">Secundorum ſit
              <lb/>
            {1/144000}. </s>
            <s xml:id="echoid-s6823" xml:space="preserve">totius ambitus; </s>
            <s xml:id="echoid-s6824" xml:space="preserve">uel {1/400}. </s>
            <s xml:id="echoid-s6825" xml:space="preserve">unius Gradus. </s>
            <s xml:id="echoid-s6826" xml:space="preserve">Et quoniam dia-
              <lb/>
            meter Solis occupat dimidium unius gradus, fit ut arcus ille ſit {1/200}. </s>
            <s xml:id="echoid-s6827" xml:space="preserve">dia-
              <lb/>
            metri Solis: </s>
            <s xml:id="echoid-s6828" xml:space="preserve">quæ quantitas imperceptibilis eſt cum toto ambitu cęli collata,
              <lb/>
            ut patet. </s>
            <s xml:id="echoid-s6829" xml:space="preserve">Atque hic arcus Firmamenti aufertur à ſemidiametro terræ, ſi radius
              <lb/>
            ab oculo egrediens æquidiſtans ponatur radio illi, qui a centro terræ egredi-
              <lb/>
            tur. </s>
            <s xml:id="echoid-s6830" xml:space="preserve">Sed quoniam radius ab oculo emiſſus non ęquidiſtat illi alteri, ſed potius
              <lb/>
            ei appropinquat eò magis, ac magis, quò longius producitur, cum ſuperficiem
              <lb/>
            terræ tangat in alio duncto, quàm in eo, quo uertici capitis ſupponitur; </s>
            <s xml:id="echoid-s6831" xml:space="preserve">fit,
              <lb/>
            ut multo minor arcus Firmamenti intercipiatur inter duos illos radios, quà m
              <lb/>
            {1/200}. </s>
            <s xml:id="echoid-s6832" xml:space="preserve">diametri Solis. </s>
            <s xml:id="echoid-s6833" xml:space="preserve">Immo fieri fortaſſe poteſt, ut oculus in monte edito
              <lb/>
            conſtitutus plus aliquanto uideat, quàm medietatẽ cæli, propter illã inclina-
              <lb/>
            tionem lineæ rcctæ ab oculo egredientis ad lineam à centro terræ eductam.</s>
            <s xml:id="echoid-s6834" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6835" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Placet</emph>
            hiſce duabus rationibus nonnullas alias ex Phænomenis, ap-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-181-02" xlink:href="note-181-02a" xml:space="preserve">Aliæ rõnes
                <lb/>
              probantes
                <lb/>
              terrã inſtat
                <lb/>
              centri eſſe
                <lb/>
              reſpectu Fi@
                <lb/>
              mamenti.</note>
            parentij ve deprompta adiungere, quibus euidentiſſime concluditur, to
              <unsure/>
            tum
              <lb/>
            hunc globum, qui ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6836" xml:space="preserve">aqua conficitur, ad uniuerſi cæli complexũ in
              <lb/>
            ſtar puncti obtinere. </s>
            <s xml:id="echoid-s6837" xml:space="preserve">Prima eſt Pcolemæi Dict. </s>
            <s xml:id="echoid-s6838" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s6839" xml:space="preserve">cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s6840" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s6841" xml:space="preserve">in hunc fere modum.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s6842" xml:space="preserve">Cernimus quotidie extremas umbras gnomonum in horologij, aliorumq́ue
              <lb/>
            corporũ ſiue in planis Horizõtis æquidiſtãtibus poſitorũ, ſiue in ſuper@@ciebus
              <lb/>
            quibuſcunque, ita uniformiter, atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s6843" xml:space="preserve">regulariter incedere, motuiq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6844" xml:space="preserve">Solis con-
              <lb/>
            formari, ac ſi in centro terræ extremitates gnomonum illorũ, ſiue corporũ eſ-
              <lb/>
            ſent collocatæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s6845" xml:space="preserve">Indicium igitur eſt certiſſimum, gnomonẽ, ſeu ſtylum quem-
              <lb/>
            cunque in ſuperficie terræ poſitum non diſcrepare à centro mundi ſenſibil@ter,
              <lb/>
            quandoquidem Sol & </s>
            <s xml:id="echoid-s6846" xml:space="preserve">circa mundi centrum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6847" xml:space="preserve">circa huiuſmodi ſtylum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>