Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
181
181
182
182
183
183
184
184
185
185
186
186
187
187
188
188
189
189
190
190
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008295">
                <pb pagenum="534" xlink:href="016/01/183.jpg"/>
              coitu, vt de animali illo admirabili iam
                <lb/>
              dictum eſt: vel regione: nam ( vt dixi)
                <lb/>
              tauris Germanicis longa barba prominet,
                <lb/>
              maiuſque eſt corpus, Pæoniis hirſutum, Li­
                <lb/>
              bycis quos Lant vocant lingua materna
                <lb/>
              ſua, corpus candidum, vngues nigri, ſeu
                <lb/>
              potius vngulæ corio impenetrabili, atque
                <lb/>
              ob id, & ob pulchritudinem precioſo. </s>
              <s id="s.008296">Eſt
                <lb/>
              autem hoc animal velox ob conſuetudi­
                <lb/>
              nem, pabulumque. </s>
              <s id="s.008297">Variantur etiam regio­
                <lb/>
              nibus ſerpentum colores. </s>
              <s id="s.008298">In Æthiophia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1150"/>
                <lb/>
              enim, & Libya viperæ nigræ ſunt, velut
                <lb/>
              & homines, quod etiam Pauſanias teſtatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008299">Nam cùm pilo careant, aduritur cutis, vt ho­
                <lb/>
              minum ab immodico calore, quare non eſt
                <lb/>
              maior ratio de hominibus quòd nigri ſint,
                <lb/>
              his in regionibus, quàm de viperis. </s>
              <s id="s.008300">Va­
                <lb/>
              riantur etiam ætate, vt mures, qui caneſ­
                <lb/>
              cunt ſenio. </s>
              <s id="s.008301">Et non ſolùm animalia ipſa,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1151"/>
                <lb/>
              ſed ex ipſis genita ſenectutis extremæ veſti­
                <lb/>
              gia oſtendunt: vtin equis, & hominibus,
                <lb/>
              quorum facies cùm ex decrepitis parentibus
                <lb/>
              nati ſunt, rugoſa eſt: vis enim cordis vbi
                <lb/>
              hebetata eſt, contrahit cutim, atque hoc
                <lb/>
              eſt indicium iam debilium membrorum
                <lb/>
              principalium. </s>
              <s id="s.008302">Illud verò ſæpe nos animad­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1152"/>
                <lb/>
              uertimus. </s>
              <s id="s.008303">Itaque primum mutationis prin­
                <lb/>
              cipium eſt ex miſtione diuerſarum ſpecie­
                <lb/>
              rum, ſecundum ex regionibus, tertium ex æ­
                <lb/>
              tate, & generatione à parentibus nimis
                <lb/>
              iuuenibus, aut ſenio confectis. </s>
              <s id="s.008304">Maxima
                <lb/>
              verò mutatio in regionibus ad Auſtrum, vel
                <lb/>
              Boream tendentibus, inde ab Oriente in Oc­
                <lb/>
              cidentem, pòſt in paludibus, aut ſiccis lo­
                <lb/>
              cis, vltimò montium, ac planitiei diuerſi­
                <lb/>
              tate. </s>
              <s id="s.008305">Libya verò multa monſtra mittit, non
                <lb/>
              ſolùm ob calorem immenſum, & ſiccitatem,
                <lb/>
              ſed ob aquarum penuriam, qua animalia di­
                <lb/>
              uerſi generis miſcentur: vt tauri quidam,
                <lb/>
              quos Rhinocerotes eſſe diximus: alij etiam
                <lb/>
              gibbo inſignes, vt cameli, quorum meminit
                <lb/>
              hîc poëta. </s>
              <s id="s.008306">De alce ſuperiùs dictum eſt, &
                <lb/>
              quòd rarò viſa ſit: cuius rei cauſam Pauſa­
                <lb/>
              nias docet, dicens: Hominem procul odo­
                <lb/>
              ratur, & cùm præſenſerit, in conualles &
                <lb/>
              profundiſſimas ſpeluncas ſe abſcondit: nec
                <lb/>
              illam venari, ob id licet ſolam, ſed caſu,
                <lb/>
              cùm venatores ſpatium mille ſtadiorum
                <lb/>
              alias feras quærentes circumdederint. </s>
              <s id="s.008307">Me­
                <lb/>
              diam ille eſſe refert inter ceruum & ca­
                <lb/>
              melum, quòd forſan gibbam habent in dor­
                <lb/>
              ſo. </s>
              <s id="s.008308">Aut hæc alia eſt ab ea quam Cæſar deſ­
                <lb/>
              cripſit. </s>
              <s id="s.008309">Manticora autem non habet certum
                <lb/>
              autorem, ſed poëticæ adiectam exiſtimo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008310">Cteſias, quem Plinius ſequitur, eam deſcri­
                <lb/>
              bit, cuius etiam autoritate Ariſtoteles me­
                <lb/>
              minit, illi non ſatis fidens. </s>
              <s id="s.008311">Sed non viſam
                <lb/>
              tot luſtris Romanorum, nec à Pauſania, mi­
                <lb/>
              rum eſt. </s>
              <s id="s.008312">Indiæ illam tribuunt. </s>
              <s id="s.008313">Sed ( vt dixi)
                <lb/>
              Libya in eodem tractu eſt, & Æthiopia, in
                <lb/>
              quibus tigrides, vt apud nos lupi, abundant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008314">Maculoſa pelle creditur eſſe tigris. </s>
              <s id="s.008315">Nos duas
                <lb/>
              vidimus Florentiæ, quas tigres eſſe dice­
                <lb/>
              bant, cùm pardis eſſent ſimiles.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1153"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008316">
                <margin.target id="marg1146"/>
              Equi mari­
                <lb/>
              ni.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008317">
                <margin.target id="marg1147"/>
              Tauri pæonij</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008318">
                <margin.target id="marg1148"/>
              Vri.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008319">
                <margin.target id="marg1149"/>
              Muflo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008320">
                <margin.target id="marg1150"/>
              Lant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008321">
                <margin.target id="marg1151"/>
              Viperæ Li­
                <lb/>
              bycæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008322">
                <margin.target id="marg1152"/>
              Quomodo
                <lb/>
              cognoſcun­
                <lb/>
              tur filij de­
                <lb/>
              crepitorum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008323">
                <margin.target id="marg1153"/>
              Leo.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008324">Naſcitur & Leo eiſdem in locis, fermè
                <lb/>
              animalium quadrupedum audaciſſimum, cu­
                <lb/>
              ius oſſa ignem colliſa creduntur excutere:
                <lb/>
              ſunt enim duriſſima & ſolida, ac quaſi abſ­
                <lb/>
              que medulla, longo corpore, colore fuluo,
                <lb/>
              acri intuitu, longa cauda quam quatit per­
                <lb/>
              ſæpe, pilus non rectus anterius, ſed mollis, ac
                <lb/>
              flexus: corio prorſus impenetrabili: breuior
                <lb/>
              parte poſtrema, capite magno, rictu oris am­
                <lb/>
              plo: tanto ceruicis ac dentium robore, vt
                <lb/>
              camelum ore arreptum ferat: tanta fortitu­
                <lb/>
              dine, imò audacia potiùs, vt ſolus ducentos
                <lb/>
              aggrediatur equites: vnguibus maximis, ac
                <lb/>
              duriſſimis armatus, rugitus aſper. </s>
              <s id="s.008325">Iracun­
                <lb/>
              dum genuit, quia fortiſſimum: atque ob
                <lb/>
              naturam tam calidam, alternis diebus la­
                <lb/>
              borat morbo, quibus iacet proſtratus &
                <lb/>
              rugit, non totis diebus, ſed ſtatutis horis: nec
                <lb/>
              omnes forſan, ſed qui captiui detinentur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008326">Sed etiam animalia pellibus nobiliora,
                <arrow.to.target n="marg1154"/>
                <lb/>
              vt lynces, & è muſtelarum genere plurimæ,
                <lb/>
              martes varij, lardironi, viuerræ, piroli, her­
                <lb/>
              meli, ginetæ. </s>
              <s id="s.008327">Has Hiſpania mittit, forma
                <lb/>
              & moribus domeſticis muſtelis, quas nos fo­
                <lb/>
              dinos vocamus, ſimiles, pelle varia, ac ni­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1155"/>
                <lb/>
              gris & cinereis alternantibus maculis di­
                <lb/>
              ſtincta. </s>
              <s id="s.008328">Sed Zebellinæ, alias ſabellæ, om­
                <lb/>
              nium longè precioſiores pulchritudine, ac
                <lb/>
              raritate. </s>
              <s id="s.008329">Has mittunt ſub extremis Septen­
                <lb/>
              trionibus Lapones, Soli expoſitæ, pluri­
                <lb/>
              mùm depilantur, quòd hæc animalia in
                <lb/>
              vmbra, & vbi Solis vis debilis admodum
                <lb/>
              eſt, degant. </s>
              <s id="s.008330">Creduntur veneris deſiderium
                <lb/>
              mulieribus augere. </s>
              <s id="s.008331">Hæ etiam mardurorum
                <lb/>
              pellibus nobiliores ſunt, molliore & denſio­
                <lb/>
              re pilo, quique vtrinque conuerſus ordi­
                <lb/>
              nem retineat. </s>
              <s id="s.008332">Vtrumque animal vngulis, &
                <lb/>
              dentibus acutiſſimis, præcipuè ſabellæ:
                <expan abbr="vtrũ-que">vtrun­
                  <lb/>
                que</expan>
              cauda piloſa, ac veluti ſciuro vtitur,
                <lb/>
              tanquam velo, vt ex arbore in arborem ſal­
                <lb/>
              tu ſe transferat. </s>
              <s id="s.008333">Abundant autem maximè
                <lb/>
              prope polum, vſque ad tredecim partes,
                <lb/>
              quòd regio illa inhoſpita ſit, & frequens hu­
                <lb/>
              milibus ſyluis. </s>
              <s id="s.008334">Pelles quoque ibi pulchrio­
                <lb/>
              res & meliores, nec verò numerus horum
                <lb/>
              generibus, ſi ad pellium colores varios reſ­
                <lb/>
              picias, & ad llorum naturam moreſque,
                <lb/>
              tanta eſt copia muſtelarum. </s>
              <s id="s.008335">Pelles colli diu­
                <lb/>
              turniores plerunque, vt in vulpem
                <expan abbr="viuerrã">viuerram</expan>
              ,
                <lb/>
              ſardirolo: nam partem eam cute ſolidiore, ob
                <lb/>
              periculum natura muniuit, inde factum eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1156"/>
                <lb/>
              vt pili diutius contineantur. </s>
              <s id="s.008336">Negauerat A­
                <lb/>
              riſtoteles, animalibus iucundos ineſſe odo­
                <lb/>
              res, adeoque conſtanter, vt pantheram
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1157"/>
                <lb/>
              benè olere tantùm quibuſdam animalibus
                <lb/>
              affitmet, non autem verè, neque ab hoc
                <lb/>
              diſſentit Theophraſtus. </s>
              <s id="s.008337">Sed ſtercus anima­
                <lb/>
              lium: quoniam multum & humidum erat
                <lb/>
              impedire odoris ſuauitatem poteſt, in plan­
                <lb/>
              tis nominata cùm ſit modicum, & ſiccum,
                <lb/>
              atque concoctum. </s>
              <s id="s.008338">Quamobrem animali­
                <lb/>
              bus, quibus ſtercus benè olet, modicum eſſe
                <lb/>
              oportet, & ſiccum, vt lacertis magnis, de
                <lb/>
              quibus ſuprà diximus, quos etiam croco­
                <lb/>
              dilos vocauimus, & anguibus. </s>
              <s id="s.008339">Igitur vt na­
                <lb/>
              tura nihil intactum relinquet, ſtuduit dili­
                <lb/>
              genter, vt odoratum animal efficeret, neque
                <lb/>
              vnum, ſed diuerſa ratione. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008340">
                <margin.target id="marg1154"/>
              Muſtella­
                <lb/>
              rum genere.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008341">
                <margin.target id="marg1155"/>
              Sabellæ pel­
                <lb/>
              les.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008342">
                <margin.target id="marg1156"/>
              Pelles colli
                <lb/>
              cur diutur­
                <lb/>
              niores.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008343">
                <margin.target id="marg1157"/>
              13. Proble­
                <lb/>
              mat. </s>
              <s id="s.008344">40. Lib.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008345">6. de planta­
                <lb/>
              rum cauſis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008346">Cur anima­
                <lb/>
              lia pauca
                <lb/>
              iucundi odo­
                <lb/>
              ris.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008347">Zibethum igitur finxit feli perſimilem,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1158"/>
                <lb/>
              ſed maiorem: animal quod Hiſpania mittit
                <lb/>
              dentibus armatum, etiam ferum valde, quòd
                <lb/>
              nulla temporis longitudine miteſcat. </s>
              <s id="s.008348">Pilo
                <lb/>
              aſperiere, ore
                <expan abbr="oblõgo">oblongo</expan>
              , vt meli animali: in hu­
                <lb/>
              ius tam maſculi, quàm fœminæ genitali­
                <lb/>
              bus folliculum genuit, è quo ſemen ar­
                <lb/>
              genteo cochleari excipitur: adeò odoris </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>