Alvarus, Thomas
,
Liber de triplici motu
,
1509
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
of 290
>
>|
<
echo
version
="
1.0
">
<
text
xml:lang
="
la
">
<
div
xml:id
="
N10132
"
level
="
1
"
n
="
1
"
type
="
body
">
<
div
xml:id
="
N15C17
"
level
="
2
"
n
="
3
"
type
="
other
"
type-free
="
pars
">
<
div
xml:id
="
N20F21
"
level
="
3
"
n
="
3
"
type
="
other
"
type-free
="
tractatus
">
<
div
xml:id
="
N20F2E
"
level
="
4
"
n
="
1
"
type
="
chapter
"
type-free
="
capitulum
">
<
p
xml:id
="
N21F3A
">
<
s
xml:id
="
N21F46
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
chead
="
De motu rarefactionis condenſationis.
"
file
="
0184
"
n
="
184
"/>
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-01a
"
xlink:label
="
note-0184-01
"
xml:id
="
N220B5
"
xml:space
="
preserve
">gregoriꝰ
<
lb
/>
de ari. 2.
<
lb
/>
ſentētia.</
note
>
cultas de cõplexe ſignificabilibꝰ an ſint ētia in reꝝ
<
lb
/>
natura exiſtentia, an ſint entia largo modo capi-
<
lb
/>
endo eo modo quo latius Gregoriꝰ de arimino hãc
<
lb
/>
materiã in primo ſententiaꝝ diſquirit: oportet
<
lb
/>
hi qui opinant̄̄ cõplexe ſignificabilia eſſe vere entia
<
lb
/>
realia q̄ ſignificantur ꝑ extrema ꝓpoſitionis alio
<
lb
/>
modo diffiniant cõplexe ſignificabilia ꝙ̄ hi qui opi
<
lb
/>
nantur ea nõ eſſe vere et realiter entia. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F61
"
xml:space
="
preserve
">Et ſiĺr dicen
<
lb
/>
dum eſt de diuerſitate opinionū inquirentiū enti-
<
lb
/>
tatē ſecundaꝝ intentionū.
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-02a
"
xlink:label
="
note-0184-02
"
xml:id
="
N220BF
"
xml:space
="
preserve
">Scotus.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N21F6D
"
xml:space
="
preserve
">Scotꝰ em̄ diceret / ſcḋam
<
lb
/>
intentionē eſſe obiectiue in intellectu, nec eſſe crea-
<
lb
/>
turã aut creatorē. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F74
"
xml:space
="
preserve
">Noīalis vero diceret ſcḋam intē
<
lb
/>
tionē eſſe terminū, et eſſe vere ens creatorē, aut cre-
<
lb
/>
turã. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F7B
"
xml:space
="
preserve
">Nec noīalis admitteret diffinitionē realis
<
lb
/>
aut eo cõtra, ſi debeat ſerio reſpondere. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F80
"
xml:space
="
preserve
">Et idē di-
<
lb
/>
cendū eſt de quãtitate quã realis dffinit eſſe acci-
<
lb
/>
dens inherens ſubſtantie nullo pacto eſſe ſubſtan-
<
lb
/>
tiã. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F89
"
xml:space
="
preserve
">Noīalis vero eocõtra oppoſitã diffinitionem
<
lb
/>
quãtitati aſſcribit. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F8E
"
xml:space
="
preserve
">Idē dicendū eſt de paternitate /
<
lb
/>
quã realis diffinit eſſe accidens reſpectiuū intrin-
<
lb
/>
ſecus diſtinctū a patre. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F95
"
xml:space
="
preserve
">Noīalis vero dicit paterni
<
lb
/>
tatē eſſe patrē / qui de ſubſtantia ſua genuit filiū: et
<
lb
/>
ꝓfecto ſi realis admitteret diffinitionē noīalis ne
<
lb
/>
quā poſſet contradictionē euadere. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21F9E
"
xml:space
="
preserve
">Eocõtra vero
<
lb
/>
de noīalibꝰ cenſendū eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21FA3
"
xml:space
="
preserve
">Ex quibꝰ ꝑſpicuū euadet
<
lb
/>
opere preciū eſſe cū controuerſia et opinionuū repu-
<
lb
/>
gnantia de rerū entitate interuenerit ſiue occurre
<
lb
/>
rit ꝑ opinionū varietate varias diffinitiões cude-
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21FAE
"
xml:space
="
preserve
">Ex quo clare deducitur in hac opinionū varie-
<
lb
/>
tate circa entitatē raritatis et denſitatis neceſſe eē
<
lb
/>
ꝑ opinionū varietate varias raritatis et denſita-
<
lb
/>
tis deſcriptiones aſſignare. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21FB7
"
xml:space
="
preserve
">Primã em̄ opinionē
<
lb
/>
aut ſcḋam diffinitionibus quarte vti, eſſet perinde
<
lb
/>
at nominalē in cõtrouerſia de relatione an a fū-
<
lb
/>
damento diſtinguat̄̄ realiū diffinitionē aſſumere.
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-03a
"
xlink:label
="
note-0184-03
"
xml:id
="
N220C5
"
xml:space
="
preserve
">diffītiõeſ
<
lb
/>
m ṗmaꝫ
<
lb
/>
opiniõeꝫ</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N21FC7
"
xml:space
="
preserve
">His em̄ diffinitionibꝰ aſſumptis facile ad cõtradi-
<
lb
/>
ctionē duceret̄̄. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21FCC
"
xml:space
="
preserve
">Dico igr̄ ad ꝓpoſitū accedendo /
<
lb
/>
ſcḋm primã opinionē q̄ ponit raritatē et denſitatē
<
lb
/>
eſſe qualitates oportet ſic diffinire: raritas eſt que
<
lb
/>
dam qualitas qua aliquid denoīatur rarū ſiue na
<
lb
/>
tum eſt denoīari. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21FD7
"
xml:space
="
preserve
">rarū o eſt res habens raritatē
<
lb
/>
denominantē ipſam rarã. </
s
>
<
s
xml:id
="
N21FDC
"
xml:space
="
preserve
">denſitas vero eſt aliqua
<
lb
/>
qualitas qua aliquid denoīatur denſum ſiue natū
<
lb
/>
eſt denoīari: denſum quidē eſt res habens denſita
<
lb
/>
tem denoīanteꝫ ipſam denſã.
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-04a
"
xlink:label
="
note-0184-04
"
xml:id
="
N220CF
"
xml:space
="
preserve
">.1. correl.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N21FEA
"
xml:space
="
preserve
">¶ Ex quo ſequit̄̄ pri-
<
lb
/>
mo / ſi ſit vnū pedale habens quatuor gradus ra
<
lb
/>
ritatis hoc eſt illius qualitatis: et habeat in tri-
<
lb
/>
plo plus de materia quã aliud pedale quod habet
<
lb
/>
duos gradus eiuſdē qualitatis illud quod habet
<
lb
/>
in triplo plus de materia eſt magis rarū in duplo
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-05a
"
xlink:label
="
note-0184-05
"
xml:id
="
N220D5
"
xml:space
="
preserve
">2. correl.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N21FFE
"
xml:space
="
preserve
">¶ Ex quo ſequit̄̄ ſecūdo hanc ↄ̨ñam nõ valere ſcḋm
<
lb
/>
hanc opinionē: iſta duo ſunt equalia et vnū illoruꝫ
<
lb
/>
habet in quadruplo plus de materia ꝙ̄ aliud: ergo
<
lb
/>
illud eſt in duplo denſius ꝙ̄ aliud, qm̄ hec opinio
<
lb
/>
nullo modo aſpicit materiã: ſed preciſe gradus il-
<
lb
/>
lius qualitatis q̄ eſt denſitas ſiue raritas.
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-06a
"
xlink:label
="
note-0184-06
"
xml:id
="
N220DB
"
xml:space
="
preserve
">.3. correl:</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N22010
"
xml:space
="
preserve
">¶ Sequit̄̄
<
lb
/>
tertio / hec ↄ̨ña nichil valet ſecundū hãc opinionē
<
lb
/>
hoc pedale hꝫ multū de materia ſub modica quã-
<
lb
/>
titatē: g̊ eſt denſuꝫ qm̄ poſſibile eſt habeat multã
<
lb
/>
materiã: et nullã denſitatē habeat: quare nõ erit dē
<
lb
/>
ſum / vt ptꝫ ex diffinitiõe data. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2201D
"
xml:space
="
preserve
">Et dicas / ibi argr̄
<
lb
/>
a diffinitione ad diffinitū negat illud hec opinio:
<
lb
/>
qm̄ oīno eodē mõ ↄ̨ſiderat de raritate et dēſitate et
<
lb
/>
a caliditate et frigiditate.
<
note
position
="
left
"
xlink:href
="
note-0184-07a
"
xlink:label
="
note-0184-07
"
xml:id
="
N220E1
"
xml:space
="
preserve
">4. correĺ</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N2202B
"
xml:space
="
preserve
">¶ Seq̇t̄̄ q̈rto aliqḋ peda
<
lb
/>
le eſſe nec eſt rarū ne denſum ptꝫ de illo pedali
<
lb
/>
in quo ſunt quatuor gradus raritatis et quatuor
<
lb
/>
gradus denſitatis. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22034
"
xml:space
="
preserve
">ſūt em̄ raritas et denſitas cõ-
<
lb
/>
trarie qualitates ſuas denoīationes in gradibus
<
lb
/>
equalibꝰ equaliter extenſis īpedientes more aliaꝝ
<
cb
chead
="
De motu rarefactionis condenſationis.
"/>
repugnãtiū qualitatū
<
note
position
="
right
"
xlink:href
="
note-0184-08a
"
xlink:label
="
note-0184-08
"
xml:id
="
N220E7
"
xml:space
="
preserve
">.5. correl.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N22043
"
xml:space
="
preserve
">¶ Seq̇t̄̄ quīto / ̄uis cõiter
<
lb
/>
ad acquiſitionē denſitatis ſequat̄̄ diminutio quã
<
lb
/>
titatis et ad introductionē raritatis ſequatur aug
<
lb
/>
mentatio quãtitatis vt in pluribꝰ: tñ nõ neceſſario
<
lb
/>
id quod condenſatur diminuit̄̄ aut id quod rarefit
<
lb
/>
augetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22050
"
xml:space
="
preserve
">Rarefactio em̄ et cõdenſatio ſunt altera-
<
lb
/>
tiones, nec ſecundum illã opinionē eas neceſſario
<
lb
/>
inſequūtur augmentio et diminutio. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22057
"
xml:space
="
preserve
">Quēadmodū
<
lb
/>
vt in pluribꝰ caliditas rarefacit et inducit extenſi-
<
lb
/>
onē quantitatis: et frigiditas diminuit in pluri
<
lb
/>
bus quantitatē: nõ tñ neceſſario hoc fit, nec natura
<
lb
/>
liter, nec ſimpliciter. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22062
"
xml:space
="
preserve
">Stat em̄ aliqua calefieri et ↄ̨ti
<
lb
/>
nuo magis et cõtinuo minorari: vt poſtea in dubio
<
lb
/>
quodã patebit.
<
note
position
="
right
"
xlink:href
="
note-0184-09a
"
xlink:label
="
note-0184-09
"
xml:id
="
N220ED
"
xml:space
="
preserve
">dtffīnitiõeſ
<
lb
/>
iuxta ſe-
<
lb
/>
cūdã opi
<
lb
/>
nionem.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N2206E
"
xml:space
="
preserve
">¶ Sed inſequendo ſcḋam opinionē
<
lb
/>
diffinienda eſt ſic raritas: raritas eſt quedã quali-
<
lb
/>
tas qua aliquid dr̄ rarū vel que nata eſt rarū de-
<
lb
/>
noīare: rarū o eſt habēs raritatē ipſū denoīanē
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N22078
"
xml:space
="
preserve
">Denſitas vero eſt raritas remiſſia eo modo quo di
<
lb
/>
cimus remiſſionē eſſe qualitatē remiſſam: puta nõ
<
lb
/>
infinite intenſam. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2207F
"
xml:space
="
preserve
">Denſum vero eſt habens rarita
<
lb
/>
tem finitã denoīantē ipſum rarū.
<
note
position
="
right
"
xlink:href
="
note-0184-10a
"
xlink:label
="
note-0184-10
"
xml:id
="
N220F9
"
xml:space
="
preserve
">1. correĺ.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N22089
"
xml:space
="
preserve
">¶ Ex quo ſequit̄̄ /
<
lb
/>
eodē mods loquendū eſt ſecundū hanc opinionē
<
lb
/>
de raritate ſicut de intenſione, et de denſitate ſicut
<
lb
/>
de remiſſione.
<
note
position
="
right
"
xlink:href
="
note-0184-11a
"
xlink:label
="
note-0184-11
"
xml:id
="
N220FF
"
xml:space
="
preserve
">2. correĺ.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N22097
"
xml:space
="
preserve
">¶ Sequit̄̄ ſecūdo / eodē modo ſecū
<
lb
/>
dum hãc opinionē et precedentē raritas difformis
<
lb
/>
ad vniformitatē reducitur ſicut albedo difformis.
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:href
="
note-0184-12a
"
xlink:label
="
note-0184-12
"
xml:id
="
N22105
"
xml:space
="
preserve
">3. correĺ.</
note
>
</
s
>
<
s
xml:id
="
N220A5
"
xml:space
="
preserve
">¶ Sequit̄̄ tertio / nõ repugnat ſecundū hanc opi-
<
lb
/>
nionē pedale habere infinitã materiã: et eſſe rarum
<
lb
/>
vt puta ſi habeat infinite intenſam raritatem. </
s
>
<
s
xml:id
="
N220AC
"
xml:space
="
preserve
">His
<
lb
/>
poſitis pono duas concluſiones.</
s
>
</
p
>
<
p
xml:id
="
N2210B
">
<
s
xml:id
="
N2210C
"
xml:space
="
preserve
">Prima concluſio. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2210F
"
xml:space
="
preserve
">Et ſi prima opinio
<
lb
/>
multa concedat que cõiter et paſſim negantur ipſa
<
lb
/>
tñ ꝓbabilis eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22116
"
xml:space
="
preserve
">Prima pars ptꝫ ex correlariis ſu-
<
lb
/>
pra ex ea inductis. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2211B
"
xml:space
="
preserve
">ſecunda patꝫ per rationē in op-
<
lb
/>
poſitū adduciã: et tertia vcꝫ ſit facile ſuſtentabi-
<
lb
/>
lis patebit ſoluendo rationes qui ei aduerſantur.</
s
>
</
p
>
<
p
xml:id
="
N22122
">
<
s
xml:id
="
N22123
"
xml:space
="
preserve
">Secūda concluſio. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22126
"
xml:space
="
preserve
">Secunda opinio
<
lb
/>
licꝫ videatur extranea ex eo q2 in diſſuetudinē abiit
<
lb
/>
tñ ipſa ꝓbalitate fulcitur et deffenſatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2212D
"
xml:space
="
preserve
">Prima
<
lb
/>
pars ex ſe ptꝫ ſaltē diebꝰ noſtris. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22132
"
xml:space
="
preserve
">Secūda autē in
<
lb
/>
argumento in oppoſitū coloratur. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22137
"
xml:space
="
preserve
">Et ſic ptꝫ / quid
<
lb
/>
dicendū ſit ad dubiū / vcꝫ due prime opiniones ꝓ
<
lb
/>
babiles et ſuſtētabiles ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2213E
"
xml:space
="
preserve
">De tertia o nichil ad
<
lb
/>
preſens dico ꝓpter eas ꝓpoſitiones quas addit
<
lb
/>
q̄ nõ multū coherent vt argumenta in eã oſtendunt</
s
>
</
p
>
<
p
xml:id
="
N22145
">
<
s
xml:id
="
N22146
"
xml:space
="
preserve
">Ad argumenta ante oppoſitū contra
<
lb
/>
primã opinionē. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2214B
"
xml:space
="
preserve
">Ad primū reſpondebitur in calce
<
lb
/>
queſtiõis: vbi dicetur ad argumenta in oppoſitum
<
lb
/>
q̄ſtionis principalis. </
s
>
<
s
xml:id
="
N22152
"
xml:space
="
preserve
">¶ Ad ſecundū reſpondeo cõ-
<
lb
/>
cedendo ſequelã: et negando falſitate cõſequētis
<
lb
/>
et ad ꝓbationē nego conſequentiã: et cū ꝓbatur ꝑ
<
lb
/>
locū a diffinitione nego illã eſſe diffinitionē vt di-
<
lb
/>
ctum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2215D
"
xml:space
="
preserve
">et ꝓfecto videtur michi illam diffinitionē
<
lb
/>
etiam ſecundū quartã opinionē nõ esse ſufficientē:
<
lb
/>
qm̄ ſequeretur nullū accidens aut formã ſubſtan-
<
lb
/>
tialē poſſe rarefieri nec etiam quãtitatē: licet diſtī
<
lb
/>
guatur a re quanta qm̄ talia nullã materiã conti-
<
lb
/>
nent: niſi velis ꝓterue dicere aliqua rarefieri poſſe
<
lb
/>
que rara eſſe nõ poſſunt: ſed dubio ꝓcul cõueniens
<
lb
/>
eſt vt ea que rarefiãt etiã rara dicãtur. </
s
>
<
s
xml:id
="
N2216E
"
xml:space
="
preserve
">¶ Ad tertiū
<
lb
/>
negatur ſequela, et ad ꝓbationē admitto caſum, et
<
lb
/>
concedo illud corpus eſſe infinite raꝝ perinde at
<
lb
/>
concederetur illud eſſe infinite album ſi ſic haberet
<
lb
/>
infinitam albedinē ſuo ī permixtã contrario: et ne-
<
lb
/>
go illud eſſe denſum: et ad ꝓbationē nego cõſequē-
<
lb
/>
tiam nec ibi argr̄ a diffinitiõe ad diffinitū / vt dictū
<
lb
/>
eſt </
s
>
<
s
xml:id
="
N2217F
"
xml:space
="
preserve
">¶ Ad quartū quod eſt coutra ſecuudã opinionē </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>