184 11gregoriꝰ
de ari. 2.
ſentētia. cultas de cõplexe ſignificabilibꝰ an ſint ētia in reꝝ
natura exiſtentia, an ſint entia largo modo capi-
endo eo modo quo latius Gregoriꝰ de arimino hãc
materiã in primo ſententiaꝝ diſquirit: oportet
hi qui opinant̄̄ cõplexe ſignificabilia eſſe vere entia
realia q̄ ſignificantur ꝑ extrema ꝓpoſitionis alio
modo diffiniant cõplexe ſignificabilia ꝙ̄ hi qui opi
nantur ea nõ eſſe vere et realiter entia. Et ſiĺr dicen
dum eſt de diuerſitate opinionū inquirentiū enti-
tatē ſecundaꝝ intentionū. 22Scotus. Scotꝰ em̄ diceret / ſcḋam
intentionē eſſe obiectiue in intellectu, nec eſſe crea-
turã aut creatorē. Noīalis vero diceret ſcḋam intē
tionē eſſe terminū, et eſſe vere ens creatorē, aut cre-
turã. Nec noīalis admitteret diffinitionē realis
aut eo cõtra, ſi debeat ſerio reſpondere. Et idē di-
cendū eſt de quãtitate quã realis dffinit eſſe acci-
dens inherens ſubſtantie nullo pacto eſſe ſubſtan-
tiã. Noīalis vero eocõtra oppoſitã diffinitionem
quãtitati aſſcribit. Idē dicendū eſt de paternitate /
quã realis diffinit eſſe accidens reſpectiuū intrin-
ſecus diſtinctū a patre. Noīalis vero dicit paterni
tatē eſſe patrē / qui de ſubſtantia ſua genuit filiū: et
ꝓfecto ſi realis admitteret diffinitionē noīalis ne
quā poſſet contradictionē euadere. Eocõtra vero
de noīalibꝰ cenſendū eſt. Ex quibꝰ ꝑſpicuū euadet
opere preciū eſſe cū controuerſia et opinionuū repu-
gnantia de rerū entitate interuenerit ſiue occurre
rit ꝑ opinionū varietate varias diffinitiões cude-
re. Ex quo clare deducitur in hac opinionū varie-
tate circa entitatē raritatis et denſitatis neceſſe eē
ꝑ opinionū varietate varias raritatis et denſita-
tis deſcriptiones aſſignare. Primã em̄ opinionē
aut ſcḋam diffinitionibus quarte vti, eſſet perinde
at nominalē in cõtrouerſia de relatione an a fū-
damento diſtinguat̄̄ realiū diffinitionē aſſumere.
33diffītiõeſ
m ṗmaꝫ
opiniõeꝫ His em̄ diffinitionibꝰ aſſumptis facile ad cõtradi-
ctionē duceret̄̄. Dico igr̄ ad ꝓpoſitū accedendo /
ſcḋm primã opinionē q̄ ponit raritatē et denſitatē
eſſe qualitates oportet ſic diffinire: raritas eſt que
dam qualitas qua aliquid denoīatur rarū ſiue na
tum eſt denoīari. rarū o eſt res habens raritatē
denominantē ipſam rarã. denſitas vero eſt aliqua
qualitas qua aliquid denoīatur denſum ſiue natū
eſt denoīari: denſum quidē eſt res habens denſita
tem denoīanteꝫ ipſam denſã. 44.1. correl. ¶ Ex quo ſequit̄̄ pri-
mo / ſi ſit vnū pedale habens quatuor gradus ra
ritatis hoc eſt illius qualitatis: et habeat in tri-
plo plus de materia quã aliud pedale quod habet
duos gradus eiuſdē qualitatis illud quod habet
in triplo plus de materia eſt magis rarū in duplo
552. correl. ¶ Ex quo ſequit̄̄ ſecūdo hanc ↄ̨ñam nõ valere ſcḋm
hanc opinionē: iſta duo ſunt equalia et vnū illoruꝫ
habet in quadruplo plus de materia ꝙ̄ aliud: ergo
illud eſt in duplo denſius ꝙ̄ aliud, qm̄ hec opinio
nullo modo aſpicit materiã: ſed preciſe gradus il-
lius qualitatis q̄ eſt denſitas ſiue raritas. 66.3. correl: ¶ Sequit̄̄
tertio / hec ↄ̨ña nichil valet ſecundū hãc opinionē
hoc pedale hꝫ multū de materia ſub modica quã-
titatē: g̊ eſt denſuꝫ qm̄ poſſibile eſt habeat multã
materiã: et nullã denſitatē habeat: quare nõ erit dē
ſum / vt ptꝫ ex diffinitiõe data. Et dicas / ibi argr̄
a diffinitione ad diffinitū negat illud hec opinio:
qm̄ oīno eodē mõ ↄ̨ſiderat de raritate et dēſitate et
a caliditate et frigiditate. 774. correĺ ¶ Seq̇t̄̄ q̈rto aliqḋ peda
le eſſe nec eſt rarū ne denſum ptꝫ de illo pedali
in quo ſunt quatuor gradus raritatis et quatuor
gradus denſitatis. ſūt em̄ raritas et denſitas cõ-
trarie qualitates ſuas denoīationes in gradibus
equalibꝰ equaliter extenſis īpedientes more aliaꝝ
repugnãtiū qualitatū 88.5. correl. ¶ Seq̇t̄̄ quīto / ̄uis cõiter
ad acquiſitionē denſitatis ſequat̄̄ diminutio quã
titatis et ad introductionē raritatis ſequatur aug
mentatio quãtitatis vt in pluribꝰ: tñ nõ neceſſario
id quod condenſatur diminuit̄̄ aut id quod rarefit
augetur. Rarefactio em̄ et cõdenſatio ſunt altera-
tiones, nec ſecundum illã opinionē eas neceſſario
inſequūtur augmentio et diminutio. Quēadmodū
vt in pluribꝰ caliditas rarefacit et inducit extenſi-
onē quantitatis: et frigiditas diminuit in pluri
bus quantitatē: nõ tñ neceſſario hoc fit, nec natura
liter, nec ſimpliciter. Stat em̄ aliqua calefieri et ↄ̨ti
nuo magis et cõtinuo minorari: vt poſtea in dubio
quodã patebit. 99dtffīnitiõeſ
iuxta ſe-
cūdã opi
nionem. ¶ Sed inſequendo ſcḋam opinionē
diffinienda eſt ſic raritas: raritas eſt quedã quali-
tas qua aliquid dr̄ rarū vel que nata eſt rarū de-
noīare: rarū o eſt habēs raritatē ipſū denoīanē
Denſitas vero eſt raritas remiſſia eo modo quo di
cimus remiſſionē eſſe qualitatē remiſſam: puta nõ
infinite intenſam. Denſum vero eſt habens rarita
tem finitã denoīantē ipſum rarū. 10101. correĺ. ¶ Ex quo ſequit̄̄ /
eodē mods loquendū eſt ſecundū hanc opinionē
de raritate ſicut de intenſione, et de denſitate ſicut
de remiſſione. 11112. correĺ. ¶ Sequit̄̄ ſecūdo / eodē modo ſecū
dum hãc opinionē et precedentē raritas difformis
ad vniformitatē reducitur ſicut albedo difformis.
12123. correĺ. ¶ Sequit̄̄ tertio / nõ repugnat ſecundū hanc opi-
nionē pedale habere infinitã materiã: et eſſe rarum
vt puta ſi habeat infinite intenſam raritatem. His
poſitis pono duas concluſiones.
de ari. 2.
ſentētia. cultas de cõplexe ſignificabilibꝰ an ſint ētia in reꝝ
natura exiſtentia, an ſint entia largo modo capi-
endo eo modo quo latius Gregoriꝰ de arimino hãc
materiã in primo ſententiaꝝ diſquirit: oportet
hi qui opinant̄̄ cõplexe ſignificabilia eſſe vere entia
realia q̄ ſignificantur ꝑ extrema ꝓpoſitionis alio
modo diffiniant cõplexe ſignificabilia ꝙ̄ hi qui opi
nantur ea nõ eſſe vere et realiter entia. Et ſiĺr dicen
dum eſt de diuerſitate opinionū inquirentiū enti-
tatē ſecundaꝝ intentionū. 22Scotus. Scotꝰ em̄ diceret / ſcḋam
intentionē eſſe obiectiue in intellectu, nec eſſe crea-
turã aut creatorē. Noīalis vero diceret ſcḋam intē
tionē eſſe terminū, et eſſe vere ens creatorē, aut cre-
turã. Nec noīalis admitteret diffinitionē realis
aut eo cõtra, ſi debeat ſerio reſpondere. Et idē di-
cendū eſt de quãtitate quã realis dffinit eſſe acci-
dens inherens ſubſtantie nullo pacto eſſe ſubſtan-
tiã. Noīalis vero eocõtra oppoſitã diffinitionem
quãtitati aſſcribit. Idē dicendū eſt de paternitate /
quã realis diffinit eſſe accidens reſpectiuū intrin-
ſecus diſtinctū a patre. Noīalis vero dicit paterni
tatē eſſe patrē / qui de ſubſtantia ſua genuit filiū: et
ꝓfecto ſi realis admitteret diffinitionē noīalis ne
quā poſſet contradictionē euadere. Eocõtra vero
de noīalibꝰ cenſendū eſt. Ex quibꝰ ꝑſpicuū euadet
opere preciū eſſe cū controuerſia et opinionuū repu-
gnantia de rerū entitate interuenerit ſiue occurre
rit ꝑ opinionū varietate varias diffinitiões cude-
re. Ex quo clare deducitur in hac opinionū varie-
tate circa entitatē raritatis et denſitatis neceſſe eē
ꝑ opinionū varietate varias raritatis et denſita-
tis deſcriptiones aſſignare. Primã em̄ opinionē
aut ſcḋam diffinitionibus quarte vti, eſſet perinde
at nominalē in cõtrouerſia de relatione an a fū-
damento diſtinguat̄̄ realiū diffinitionē aſſumere.
33diffītiõeſ
m ṗmaꝫ
opiniõeꝫ His em̄ diffinitionibꝰ aſſumptis facile ad cõtradi-
ctionē duceret̄̄. Dico igr̄ ad ꝓpoſitū accedendo /
ſcḋm primã opinionē q̄ ponit raritatē et denſitatē
eſſe qualitates oportet ſic diffinire: raritas eſt que
dam qualitas qua aliquid denoīatur rarū ſiue na
tum eſt denoīari. rarū o eſt res habens raritatē
denominantē ipſam rarã. denſitas vero eſt aliqua
qualitas qua aliquid denoīatur denſum ſiue natū
eſt denoīari: denſum quidē eſt res habens denſita
tem denoīanteꝫ ipſam denſã. 44.1. correl. ¶ Ex quo ſequit̄̄ pri-
mo / ſi ſit vnū pedale habens quatuor gradus ra
ritatis hoc eſt illius qualitatis: et habeat in tri-
plo plus de materia quã aliud pedale quod habet
duos gradus eiuſdē qualitatis illud quod habet
in triplo plus de materia eſt magis rarū in duplo
552. correl. ¶ Ex quo ſequit̄̄ ſecūdo hanc ↄ̨ñam nõ valere ſcḋm
hanc opinionē: iſta duo ſunt equalia et vnū illoruꝫ
habet in quadruplo plus de materia ꝙ̄ aliud: ergo
illud eſt in duplo denſius ꝙ̄ aliud, qm̄ hec opinio
nullo modo aſpicit materiã: ſed preciſe gradus il-
lius qualitatis q̄ eſt denſitas ſiue raritas. 66.3. correl: ¶ Sequit̄̄
tertio / hec ↄ̨ña nichil valet ſecundū hãc opinionē
hoc pedale hꝫ multū de materia ſub modica quã-
titatē: g̊ eſt denſuꝫ qm̄ poſſibile eſt habeat multã
materiã: et nullã denſitatē habeat: quare nõ erit dē
ſum / vt ptꝫ ex diffinitiõe data. Et dicas / ibi argr̄
a diffinitione ad diffinitū negat illud hec opinio:
qm̄ oīno eodē mõ ↄ̨ſiderat de raritate et dēſitate et
a caliditate et frigiditate. 774. correĺ ¶ Seq̇t̄̄ q̈rto aliqḋ peda
le eſſe nec eſt rarū ne denſum ptꝫ de illo pedali
in quo ſunt quatuor gradus raritatis et quatuor
gradus denſitatis. ſūt em̄ raritas et denſitas cõ-
trarie qualitates ſuas denoīationes in gradibus
equalibꝰ equaliter extenſis īpedientes more aliaꝝ
repugnãtiū qualitatū 88.5. correl. ¶ Seq̇t̄̄ quīto / ̄uis cõiter
ad acquiſitionē denſitatis ſequat̄̄ diminutio quã
titatis et ad introductionē raritatis ſequatur aug
mentatio quãtitatis vt in pluribꝰ: tñ nõ neceſſario
id quod condenſatur diminuit̄̄ aut id quod rarefit
augetur. Rarefactio em̄ et cõdenſatio ſunt altera-
tiones, nec ſecundum illã opinionē eas neceſſario
inſequūtur augmentio et diminutio. Quēadmodū
vt in pluribꝰ caliditas rarefacit et inducit extenſi-
onē quantitatis: et frigiditas diminuit in pluri
bus quantitatē: nõ tñ neceſſario hoc fit, nec natura
liter, nec ſimpliciter. Stat em̄ aliqua calefieri et ↄ̨ti
nuo magis et cõtinuo minorari: vt poſtea in dubio
quodã patebit. 99dtffīnitiõeſ
iuxta ſe-
cūdã opi
nionem. ¶ Sed inſequendo ſcḋam opinionē
diffinienda eſt ſic raritas: raritas eſt quedã quali-
tas qua aliquid dr̄ rarū vel que nata eſt rarū de-
noīare: rarū o eſt habēs raritatē ipſū denoīanē
Denſitas vero eſt raritas remiſſia eo modo quo di
cimus remiſſionē eſſe qualitatē remiſſam: puta nõ
infinite intenſam. Denſum vero eſt habens rarita
tem finitã denoīantē ipſum rarū. 10101. correĺ. ¶ Ex quo ſequit̄̄ /
eodē mods loquendū eſt ſecundū hanc opinionē
de raritate ſicut de intenſione, et de denſitate ſicut
de remiſſione. 11112. correĺ. ¶ Sequit̄̄ ſecūdo / eodē modo ſecū
dum hãc opinionē et precedentē raritas difformis
ad vniformitatē reducitur ſicut albedo difformis.
12123. correĺ. ¶ Sequit̄̄ tertio / nõ repugnat ſecundū hanc opi-
nionē pedale habere infinitã materiã: et eſſe rarum
vt puta ſi habeat infinite intenſam raritatem. His
poſitis pono duas concluſiones.
Prima concluſio.
Et ſi prima opinio
multa concedat que cõiter et paſſim negantur ipſa
tñ ꝓbabilis eſt. Prima pars ptꝫ ex correlariis ſu-
pra ex ea inductis. ſecunda patꝫ per rationē in op-
poſitū adduciã: et tertia vcꝫ ſit facile ſuſtentabi-
lis patebit ſoluendo rationes qui ei aduerſantur.
multa concedat que cõiter et paſſim negantur ipſa
tñ ꝓbabilis eſt. Prima pars ptꝫ ex correlariis ſu-
pra ex ea inductis. ſecunda patꝫ per rationē in op-
poſitū adduciã: et tertia vcꝫ ſit facile ſuſtentabi-
lis patebit ſoluendo rationes qui ei aduerſantur.
Secūda concluſio.
Secunda opinio
licꝫ videatur extranea ex eo q2 in diſſuetudinē abiit
tñ ipſa ꝓbalitate fulcitur et deffenſatur. Prima
pars ex ſe ptꝫ ſaltē diebꝰ noſtris. Secūda autē in
argumento in oppoſitū coloratur. Et ſic ptꝫ / quid
dicendū ſit ad dubiū / vcꝫ due prime opiniones ꝓ
babiles et ſuſtētabiles ſunt. De tertia o nichil ad
preſens dico ꝓpter eas ꝓpoſitiones quas addit
q̄ nõ multū coherent vt argumenta in eã oſtendunt
licꝫ videatur extranea ex eo q2 in diſſuetudinē abiit
tñ ipſa ꝓbalitate fulcitur et deffenſatur. Prima
pars ex ſe ptꝫ ſaltē diebꝰ noſtris. Secūda autē in
argumento in oppoſitū coloratur. Et ſic ptꝫ / quid
dicendū ſit ad dubiū / vcꝫ due prime opiniones ꝓ
babiles et ſuſtētabiles ſunt. De tertia o nichil ad
preſens dico ꝓpter eas ꝓpoſitiones quas addit
q̄ nõ multū coherent vt argumenta in eã oſtendunt
Ad argumenta ante oppoſitū contra
primã opinionē. Ad primū reſpondebitur in calce
queſtiõis: vbi dicetur ad argumenta in oppoſitum
q̄ſtionis principalis. ¶ Ad ſecundū reſpondeo cõ-
cedendo ſequelã: et negando falſitate cõſequētis
et ad ꝓbationē nego conſequentiã: et cū ꝓbatur ꝑ
locū a diffinitione nego illã eſſe diffinitionē vt di-
ctum eſt. et ꝓfecto videtur michi illam diffinitionē
etiam ſecundū quartã opinionē nõ esse ſufficientē:
qm̄ ſequeretur nullū accidens aut formã ſubſtan-
tialē poſſe rarefieri nec etiam quãtitatē: licet diſtī
guatur a re quanta qm̄ talia nullã materiã conti-
nent: niſi velis ꝓterue dicere aliqua rarefieri poſſe
que rara eſſe nõ poſſunt: ſed dubio ꝓcul cõueniens
eſt vt ea que rarefiãt etiã rara dicãtur. ¶ Ad tertiū
negatur ſequela, et ad ꝓbationē admitto caſum, et
concedo illud corpus eſſe infinite raꝝ perinde at
concederetur illud eſſe infinite album ſi ſic haberet
infinitam albedinē ſuo ī permixtã contrario: et ne-
go illud eſſe denſum: et ad ꝓbationē nego cõſequē-
tiam nec ibi argr̄ a diffinitiõe ad diffinitū / vt dictū
eſt ¶ Ad quartū quod eſt coutra ſecuudã opinionē
primã opinionē. Ad primū reſpondebitur in calce
queſtiõis: vbi dicetur ad argumenta in oppoſitum
q̄ſtionis principalis. ¶ Ad ſecundū reſpondeo cõ-
cedendo ſequelã: et negando falſitate cõſequētis
et ad ꝓbationē nego conſequentiã: et cū ꝓbatur ꝑ
locū a diffinitione nego illã eſſe diffinitionē vt di-
ctum eſt. et ꝓfecto videtur michi illam diffinitionē
etiam ſecundū quartã opinionē nõ esse ſufficientē:
qm̄ ſequeretur nullū accidens aut formã ſubſtan-
tialē poſſe rarefieri nec etiam quãtitatē: licet diſtī
guatur a re quanta qm̄ talia nullã materiã conti-
nent: niſi velis ꝓterue dicere aliqua rarefieri poſſe
que rara eſſe nõ poſſunt: ſed dubio ꝓcul cõueniens
eſt vt ea que rarefiãt etiã rara dicãtur. ¶ Ad tertiū
negatur ſequela, et ad ꝓbationē admitto caſum, et
concedo illud corpus eſſe infinite raꝝ perinde at
concederetur illud eſſe infinite album ſi ſic haberet
infinitam albedinē ſuo ī permixtã contrario: et ne-
go illud eſſe denſum: et ad ꝓbationē nego cõſequē-
tiam nec ibi argr̄ a diffinitiõe ad diffinitū / vt dictū
eſt ¶ Ad quartū quod eſt coutra ſecuudã opinionē
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib