Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008391">
                <pb pagenum="536" xlink:href="016/01/185.jpg"/>
                <arrow.to.target n="marg1163"/>
                <margin.target id="marg1158"/>
              Zibethus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008392">
                <margin.target id="marg1159"/>
              Moſchus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008393">
                <margin.target id="marg1160"/>
              Fiber.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008394">
                <margin.target id="marg1161"/>
              Luthra.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008395">
                <margin.target id="marg1162"/>
              Equus flu­
                <lb/>
              uialis. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008396">
                <margin.target id="marg1163"/>
              Fera anima­
                <lb/>
              lia quæ cicu­
                <lb/>
              rent.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008397">Fera omnia animalia cicurant ſtatim vbi
                <lb/>
              ſunt nata, admouentes mulierum, aut ca­
                <lb/>
              num vberibus. </s>
              <s id="s.008398">Sic enim feles manſuetiores
                <lb/>
              fiunt, & dominum comitantur. </s>
              <s id="s.008399">Sed & edu­
                <lb/>
              catione, viſæ ſunt lutræ, quæ digito demon­
                <lb/>
              ſtrato piſces è piſcina captantes coquo affe­
                <lb/>
              rebant. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008400">Eſt & formæ raræ ſimiæ genus, non cau­
                <lb/>
              datum, hominis magnitudine, formáque
                <lb/>
              faciei præſertim, membrique virilis, pilis
                <lb/>
              tamen vndequaque in dorſo obſitum: nec
                <lb/>
              vllum animal perſeuerat plus ſtando illo,
                <lb/>
              homine ſolo excepto. </s>
              <s id="s.008401">Amat pueros, & mu­
                <lb/>
              lieres, non ſecùs ac homines ſuæ regionis,
                <lb/>
              conatúrque cùm vincula effugerit palàm
                <lb/>
              cum his concumbere, quod nos vidimus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008402">Cæterùm ferum eſt, ſed talis induſtriæ, vt
                <lb/>
              homines aliquos minùs ingenio valere di­
                <lb/>
              cas, non quidem è noſtris, ſed barbaris,
                <lb/>
              qui inclementes cœli regiones habitant, ve­
                <lb/>
              lut Æthiopes, Numidæque quidam, & La­
                <lb/>
              pones.
                <arrow.to.target n="marg1164"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008403">
                <margin.target id="marg1164"/>
              Canis leuis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008404">Sed ad alia tranſeamus, è quibus eſt ca­
                <lb/>
              nis leuis: animal hoc India occidentalis ſo­
                <lb/>
              lùm mittit, magnitudine leporis, ſed fer­
                <lb/>
              mè craſſum vt longum, adeò pingueſcit,
                <lb/>
              crura tenuiſſima habet, vt eum ambulat,
                <lb/>
              præ pondere ventrem trahat ſuper humum:
                <lb/>
              neque enim grauiſſimum corpus ab imbe­
                <lb/>
              cilliſſimis cruribus poteſt ſuſtineri. </s>
              <s id="s.008405">Vngues
                <lb/>
              tamen quaternos, ſed indiuiſis imò iunctis
                <lb/>
              digitis in ſingulis habet pedibus, acutos,
                <lb/>
              ac auium inſtar aduncos, quibus ſcandit ar­
                <lb/>
              bores: & quod vix humi graditur, quippe
                <lb/>
              paſſibus quinquaginta in ſingulos dies, au­
                <lb/>
              det tamen arbores aſcendere. </s>
              <s id="s.008406">Oculis & ore
                <lb/>
              paruis, ob idque haud mordet: facie rotun­
                <lb/>
              da, vt bubonis, collo tereti, vndequaque,
                <lb/>
              quod velut attonitum mouet in partes di­
                <lb/>
              uerſas. </s>
              <s id="s.008407">Faciem ambit corona è pilis, quæ il­
                <lb/>
              lam in longum traducere videtur, cauda ca­
                <lb/>
              ret, pilo inter candidum ac cinereum. </s>
              <s id="s.008408">Hæc
                <lb/>
              omnia quamvis mirabilia, non tamen à na­
                <lb/>
              tura prorſus abſona videntur. </s>
              <s id="s.008409">At quòd aëre,
                <lb/>
              roréque veſci videatur, quodque nocte tota
                <lb/>
              fermè canat ſenis vocibus perpetuò deſcen­
                <lb/>
              dentibus, vt muſica proportio ſeſquioctauæ
                <lb/>
              ſeruetur cum ſemitonio in medio, illud
                <lb/>
              prorſus miraculo non abſimile eſt: die ſilet,
                <lb/>
              parúmque videt, vnde hoc ſolùm inter qua­
                <lb/>
              tuor
                <expan abbr="habẽtia">habentia</expan>
              pedes animalia, nocturnum di­
                <arrow.to.target n="marg1165"/>
                <lb/>
              ci poteſt: alia eſſe poſſunt, ſed tamen aues
                <lb/>
              nocturnæ frequentiores, bubo, veſpertilio,
                <lb/>
              noctua, aliæque plures. </s>
              <s id="s.008410">Cauſa eſt, quòd
                <lb/>
              in aëre non adeò impedimenta ſunt volan­
                <lb/>
              tibus auibus, vt in terra ambulantibus qua­
                <lb/>
              drupedibus. </s>
              <s id="s.008411">Cúmque maiore negotio cibus
                <lb/>
              quæratur nocte: quam die, præſertim his,
                <lb/>
              quæ rapto viuunt animalibus, cùm reli­
                <lb/>
              qua lateant, & tuta ſint, vel robore pro­
                <lb/>
              prio, vt apri: vel loci oportunitate, vt phi­
                <lb/>
              lomelæ inter dumeta ac vepres: vel loci al­
                <lb/>
              titudine, vt corui, ac cornices in turribus:
                <lb/>
              vel nidi anguſtia, vt auiculæ: vel munitio­
                <lb/>
              ne: vt vulpes: oportuit quòd nocte ſolùm
                <lb/>
              vagari debuit animal alis eſſe præditum,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1166"/>
                <lb/>
              aliter fame conſumi. </s>
              <s id="s.008412">Etenim feles, cative,
                <lb/>
              & lupi, & vulpes nocte quidem, tum ca­
                <lb/>
              preoli, cibum quærunt, ſed tam illis dies
                <lb/>
              communis eſt, quàm nox. </s>
              <s id="s.008413">Itaque aues no­
                <lb/>
              cturnas, quadrupedia autem non poſſumus
                <lb/>
              dicere nocturna, præter hoc deſcriptum
                <lb/>
              animal. Diſcrimina igitur animalium,
                <lb/>
              quamvis plurima ſint, ad duo tamen redu­
                <lb/>
              cuntur, ſcilicet corporis, & animæ diffe­
                <lb/>
              rentias. </s>
              <s id="s.008414">Aimæ quidem, cicur, & ferum,
                <lb/>
              nocturnum atque diurnum: atque hoc ma­
                <lb/>
              ximè in auium genere. </s>
              <s id="s.008415">Sunt etiam in aui­
                <lb/>
              bus mediæ, vt qualea, quam quidam imò
                <lb/>
              plerique coturnicem eſſe putant, & gallus,
                <lb/>
              hortulanúſque. </s>
              <s id="s.008416">Auis enim hæc cinerei co­
                <lb/>
              loris, & carduele maior, nocte canit, in
                <lb/>
              Hetruria notus: gallus etſi nocte canat,
                <lb/>
              non tamen videt. </s>
              <s id="s.008417">Infauſti ominis habentur
                <lb/>
              nocturnæ aues, non tamen mediæ. </s>
              <s id="s.008418">Auium
                <lb/>
              quoque propria eſt differentia: canere
                <lb/>
              enim quædam, quædam mutæ, aliæ me­
                <lb/>
              diæ. </s>
              <s id="s.008419">Sarau nobiliſſima canentium, & pſit­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1167"/>
                <lb/>
              taco proxima. </s>
              <s id="s.008420">Pſittacus loquatium prima,
                <lb/>
              poſt quam eſt pica, inde turdus, meru­
                <lb/>
              la, atque ſturnus. </s>
              <s id="s.008421">Sunt & corui loquaces,
                <lb/>
              & paſſeres ſolitari. </s>
              <s id="s.008422">Oderunt homines paſſe­
                <lb/>
              res ob ſolitudinem, creditúmque in domi­
                <lb/>
              bus cauea retendam, licet dulciter admo­
                <lb/>
              dum canat, exitium portendere. </s>
              <s id="s.008423">Oderunt
                <lb/>
              & coruos ea ratione, qua vultures quòd hæ
                <lb/>
              aues veſcantur cadaueribus etiam humanis
                <lb/>
              Tria auium genera infauſta habentur, ſo­
                <lb/>
              litaria, nocturna, & quæ cadaueribus in­
                <lb/>
              hiant. </s>
              <s id="s.008424">Loqui docentur tenebris ac lucerna,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1168"/>
                <lb/>
              fame ac vino: eliguntúrque iuuenculæ, &
                <lb/>
              lingua latiore, & ex pſittacis, qui quinos
                <lb/>
              habent in pedibus digitos: aptiores enim
                <lb/>
              hi ad ſermonem. </s>
              <s id="s.008425">Porrò fames, præcipuum
                <lb/>
              eſt neceſſitatis diſcendi vinculum, vt Perſius
                <lb/>
              dixit:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Quis expediuit pſittaco ſuum
                <emph.end type="italics"/>
                <foreign lang="grc">χᾱιρε</foreign>
              ,
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              Picáſque docuit noſtra verba conari
                <lb/>
              Magiſter artis, ingeniiſque largitor
                <lb/>
              Venter, negatas artifex edi voces.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008426">
                <margin.target id="marg1165"/>
              Cur plures
                <lb/>
              aues noctur­
                <lb/>
              næ, quàm
                <lb/>
              animalia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008427">
                <margin.target id="marg1166"/>
              Felis. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008428">
                <margin.target id="marg1167"/>
              Sarau auis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008429">
                <margin.target id="marg1168"/>
              Quomodo
                <lb/>
              aues loqui
                <lb/>
              doceantur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008430">Tenebræ aues magis reddunt ſolicitas, &
                <lb/>
              ſenſum ac memoriam colligunt. </s>
              <s id="s.008431">Vnde etiam
                <lb/>
              homines melius in tenebris recordantur, &
                <lb/>
              cogitant atque deliberant. </s>
              <s id="s.008432">Lucerna verò
                <lb/>
              adhibetur, quia in exquiſitis tenebris aues
                <lb/>
              dormiunt, timéntque, vt ſenſus excutiatur,
                <lb/>
              non augeatur. </s>
              <s id="s.008433">Tenui igitur lucerna opus eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008434">Conati ſunt quidam auibus præſtigias face­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1169"/>
                <lb/>
              re, vt Anon Carthaginenſis: pluribus enim
                <lb/>
              captis pullis earum docuit dicere, Anon
                <lb/>
              Deus: inde dimiſſis in ſyluas ſperabat hoc
                <lb/>
              commento homines in ſuperſtitionem ad­
                <lb/>
              ductos, in illius tyrannidem, quam medi­
                <lb/>
              tabatur conſenſuros: quod forſan ſucceſſiſſet,
                <lb/>
              niſi aues vbi libertatem adeptæ fuerunt lo­
                <lb/>
              qui, oblitæ eſſent: oportebat enim diu in li­
                <lb/>
              bertate habitas fame cogere, vt quod vellet,
                <lb/>
              proferrent. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008435">
                <margin.target id="marg1169"/>
              Anonis com­
                <lb/>
              mentum ad
                <lb/>
              occupandam
                <lb/>
              tyrannidem. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008436">Ergo vt ad feles redeam, quòd animalia
                <lb/>
              hæc media eſſent natura, glaucum oculum
                <lb/>
              ac fulgentem dedit, vt nocte videre poſſent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008437">Vident & equi, lupique nocte melius, quàm
                <lb/>
              homines. </s>
              <s id="s.008438">Homini ratio lumina monſtra­
                <lb/>
              uit: ob id neglexit natura tantam viden­
                <lb/>
              di curam etiam in nocte. </s>
              <s id="s.008439">Quamobrem feli­
                <lb/>
              bus etiam creſcere pupillam creditum eſt
                <lb/>
              Lunæ ratione. </s>
              <s id="s.008440">Oſeruatum eſt etiam, vt mi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1170"/>
                <lb/>
              nùs mirum videatur non ſolùm diebus di­
                <lb/>
              uerſis, ſed eodem, hominum pupillas mu­
                <lb/>
              tari, vt quandoque magnæ, hinc poſt paucas </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>