Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="166"/>
              nis, ſit medium. </s>
              <s>Verumenimuero ens eſt forma, non ens priuatio: quia verò generatio & inte­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1235"/>
                <lb/>
              ritus non ſunt formæ
                <expan abbr="priuationiſq́">priuationiſque</expan>
              . </s>
              <s>per ſe; ſed vt in compoſito inſunt, ac compoſitum verè gi­
                <lb/>
              gnitur & interit: nos ens & non ens, inter quæ ſit'ne medium quæritur, compoſitum accipimus,
                <lb/>
              dum modò ex materia
                <expan abbr="priuationeq́">priuationeque</expan>
              . </s>
              <s>conſtat, mox ex materia & forma & inter ipſa medium eſſe
                <lb/>
              monſtrare conſtituimus. </s>
              <s>Hæc quidem, tametſi ſimpliciter, accipimus: at ſimpliciter ens & non
                <lb/>
              ens ambigua ſunt: quòd ſimpliciter eſſe dicitur illud, quomodocunque ſe habeat, quod eandem
                <lb/>
              retinet rationem
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              nominationem: quo pacto etiam nigrum aliquid nuncupatur, quouſque
                <lb/>
              habet in ſe aliquem gradum nigredinis, & quouſque album prorſus non eſt. </s>
              <s>Nam quanuis affe­
                <lb/>
              ctum ſit, nigredinis ratio tamen vſque ad extremum conſeruatur. </s>
              <s>Deinde ſimpliciter idem eſt,
                <lb/>
              ac primò & ſummè, quod tum eſt, cum res adhuc nullum acceperit detrimentum; vt nigrum
                <lb/>
              ſimpliciter quod obtinuit ſummam perfectionem, nihil oppoſitum participans à quo labefacte­
                <lb/>
              tur, quod tum demum eſt, cùm poteſtas cum præſente forma operatur,
                <expan abbr="vnaq́">vnaque</expan>
              . </s>
              <s>eſt operatio com­
                <lb/>
              munis formæ & materiæ ſecundum naturam, vt cùm ignis qui extra ſuum locum abſolutus eſt,
                <lb/>
              ſurſum fertur. </s>
              <s>Vbi poteſtas & forma contra operentur, id non eſt eſſe ſimpliciter, vt ſi à con­
                <lb/>
              trario quod internam poteſtatem afficiat & immutet, deorſum moueatur & ex igni terra fiat.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nanque vbi vnà poteſtas & actus ad operandum conueniant, nec quicquam de interna poteſta­
                <lb/>
              re tangat efficiens, iam res ipſa ſimpliciter eſt, & motus ille prorſus violens & contra naturam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1236"/>
                <lb/>
              aut dum terra ſurſum proiicitur. </s>
              <s>Primo ſanè modo, cùm etiam nigrum dici poſsit ad extremum
                <lb/>
              vſque gradum qui reuera primus eſt quo abſolutè album dicitur, & vltimus à quo non amplius
                <lb/>
              eſt nigrum; inter eſſe & non eſſe medium non intercedit, ita factum eſt, vt vltimum non eſſe rei
                <lb/>
              quæ corrumpebatur, ſit primum eſſe rei quæ genita erat; aliter eſſet aliquod tempus quo ne­
                <lb/>
              que eſſe, neque non eſſe de quapiam re prędicari poſſet, & cùm hoc pacto ens & non ens in con­
                <lb/>
              tradictione ſumantur, quia medio vacant, efficiunt item, vt contradictio medio vacet. </s>
              <s>Sed ſi ſim­
                <lb/>
              pliciter, ideſt, abſolutè & ſummè ens &
                <expan abbr="">non</expan>
              ens accipiantur, vt ſummè album & ſummè nigrum,
                <lb/>
              medium intercipitur, quod non eſt neque abſolutè album,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              abſolutè .i. </s>
              <s>ſummè nigrum:
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>& affirmatione & negatione ſimul exprimi poteſt. </s>
              <s>Nanque & album & nigrum dici poteſt eo­
                <lb/>
              dem
                <expan abbr="tẽpore">tempore</expan>
              , & neque album neque nigrum, quia ſit quidem album eò quòd retineat adhuc
                <expan abbr="ra-tionẽ">ra­
                  <lb/>
                tionem</expan>
              albedinis, non album, quia non ſit ſummè album: & album ſimul & nigrum. </s>
              <s>Itaque ens
                <lb/>
              & non ens hîc contradicentia non ſunt. </s>
              <s>Nanque vt dialectici dicere ſolent, conditio terminis ad­
                <lb/>
              iuncta diſtrahit de vi contradictionis. </s>
              <s>Quando igitur è nigro fit album natura nigri immutatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>neque nigrum remanet ſaluum, ſed afficitur & diſſoluitur actui & formæ poteſtate & materia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1237"/>
                <lb/>
              paullatim concedente: nec dum eſt album materia nondum ad vltimam deducta poteſtatem,
                <lb/>
              neque
                <expan abbr="impedimẽtis">impedimentis</expan>
              omnibus è medio ſublatis quibus omnibus confectis
                <expan abbr="">iam</expan>
              res ipſa ſubitò exiſtit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Proptereà dum res ita immutatur, partim eſt in termino à quo, partim in termino ad quem,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
                <lb/>
              ita conſeruatur, quouſque generatio perducta ſit ad extremum. </s>
              <s>Proinde etiam teſtatur aper­
                <lb/>
              tiſsimè philoſophus inter generationis terminos eſſe mediam generationem
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quod item omni
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1238"/>
                <lb/>
              tranſmutationi commune eſt, tam ei quæ fit ſecundum
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
              , quàm ei quæ fit ſecundum re­
                <lb/>
              liqua prædicamenta, de accidentium mutatione non dubitatur. </s>
              <s>Sed ſpecta obſecro item ſub­
                <lb/>
              ſtantiam domus ædificatur: non eſt domus ante vltimæ tegulæ impoſitionem, quia non poteſt
                <lb/>
              fungi officio domus, & vtenſilia ab imbribus
                <expan abbr="æſtuq́">æſtuque</expan>
              . </s>
              <s>tueri, ſed oportet prius iacere fundamenta,
                <lb/>
              extruere parieteis; dum hæc conduntur, fit domus. </s>
              <s>eodem pacto producitur cor, poſteà
                <expan abbr="cerebrũ">cerebrum</expan>
              ,
                <lb/>
              homo non eſt, ſed dum hæc fiunt, fit
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              homo, nec vnquàm quicquam eſſe dici poteſt,
                <expan abbr="quouſq;">quouſque</expan>
                <lb/>
              non poſsit ex forma operari. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Primùm illud entis & non entis ſignificatum pertinet item ad mu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1239"/>
                <lb/>
              tationem quæ diſtinguitur à motu, quæ videlicet præfert terminum mutationis in altera notione
                <lb/>
              ſumptæ quæ non ſeparatur à motu, & quam tempore abſolui docuimus. </s>
              <s>hæc autem ſubita eſt, &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1240"/>
                <lb/>
              eadem atque mutatum eſſe re, vt ſupra audiſti, non differens à via, quemadmodum credidit Buc­
                <lb/>
              caferrea, mentis noſtræ opera, quia tale genus mutationum eſt per accidens, & alios motus con­
                <lb/>
              ſequitur, vnde à via reipſa quoque ſeparatur: verum, quia vox latina rem nobis ante oculos po­
                <lb/>
              nit nomine tranſmutationis quę eſt verbale quo ſignificatur progreſſus, cùm apud Græcos nil
                <lb/>
              huiuſmodi notet, & ab his omnibus mente ſeuocari queat; etenim ambiguum eſt nomen, & di­
                <lb/>
              uerſos terminos alterum poſt alterum ſignificat, ſiue illi ſubitò, ſiue aliquo
                <expan abbr="tẽpore">tempore</expan>
              ſibi ſuccedant.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ad hanc cùm generatio referatur, eſt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              mutatio; & ipſa quoque eandem tranſmutationis ana­
                <lb/>
              logiam participauit, & ambiguè ſumpta eſt pro generationis extremo, & pro vniuerſo progreſſu,
                <lb/>
              atque illo quidem modo puncto temporis exiſtit, altero autem ſignificat tempus. </s>
              <s>In illo ergo
                <lb/>
              ſenſu, verum eſt id quod Latini profitentur. </s>
              <s>verùm de hoc bis inter nos non extabat. </s>
              <s>Sed illud
                <lb/>
              quærebatur, vtrùm generatio alterius ſignificati pertineret ad ſubſtantiam, ex quo item produ­
                <lb/>
              ctio ſubſtantiæ tempore abſolueretur: alterationem illi eſſe dicebant in qua poneretur tempus,
                <lb/>
              & ad ſubſtantiam pertinere negabant. </s>
              <s>Itaque non niſi impropriè, & per aliud tranſmutatio ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ tempori ſubiaceret. </s>
              <s>Nos defendimus generationem eſſe ſubſtantiæ mutationem per ſe, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>