Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008440
">
<
pb
pagenum
="
537
"
xlink:href
="
016/01/186.jpg
"/>
horas diminutæ videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008441
">Pupillam dico
<
lb
/>
partem in medio nigram: quæ verò circum
<
lb
/>
iacet, variáque eſt pro hominum, & anima
<
lb
/>
lium differentia, vocatur Iris. </
s
>
<
s
id
="
s.008442
">Peſſi verò cir
<
lb
/>
ca iridem, & circa peſſos candidum oculi.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008443
">Interiores anguli fontes vocantur, exte
<
lb
/>
riores hirci ſeu paropiæ, & oculi ambitus
<
lb
/>
Eon. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008444
">
<
margin.target
id
="
marg1170
"/>
Oculi partes
<
lb
/>
conſpicuæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008445
">Sed vt ad feles reuertar, varia ſunt illius
<
lb
/>
genera, aut quia ſimilitudine omnia fer
<
lb
/>
mè animalia ſæua & ſimilia ſunt, panthe
<
lb
/>
ræ, lyncei, pardi, tigrides. </
s
>
<
s
id
="
s.008446
">Commune
<
lb
/>
enim eſt vnguium magnitudo, & robur,
<
lb
/>
pellis diſtincta, verſicolor ac pulchra, caput
<
lb
/>
rotundum: facies breuis, cauda prolixa,
<
lb
/>
agilitas corporis, feracitas, & cibus, qui
<
lb
/>
venatione acquiritur. </
s
>
<
s
id
="
s.008447
">Commune eſt omni
<
lb
/>
animanti, vt veſcatur his, è quibus genera
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1171
"/>
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.008448
">Quum enim ab initio imbecillum ſit,
<
lb
/>
vnde illi victus alibi, quàm vbi natum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008449
">Sed in his, quæ ex putrida materia gignun
<
lb
/>
tur, manet conſuetudo fermè ſemper, quum
<
lb
/>
ad robur minimè proueniant: ſic muſcilio
<
lb
/>
nes vino, & vermes cœno, & erucæ ac reli
<
lb
/>
qua foliis iiſdem, quibus genitæ ſunt: aues ve
<
lb
/>
rò & quadrupedes roſtro duriore, vel iam na
<
lb
/>
tis dentibus aliud cibi genus ſolidius quæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1172
"/>
<
lb
/>
runt. </
s
>
<
s
id
="
s.008450
">Quum verò animal aliquod abundat,
<
lb
/>
plerunque aliud natura gignit, quod illo paſ
<
lb
/>
catur, duplici commodo, ne multitudo prio
<
lb
/>
rum damnum ingens afferat loco, & aliis
<
lb
/>
etiam, quæ ex his veſcuntur pabuli commo
<
lb
/>
dum accedat. </
s
>
<
s
id
="
s.008451
">Sic quum formicæ nimiùm
<
lb
/>
abundent quibuſdam in occidentalis Indiæ
<
lb
/>
partibus genitum eſt animal, quod vocant
<
lb
/>
vrſum formicarium, quòd lingua ea rapiat,
<
lb
/>
depaſcatúrque: atque ſic regionis iacturæ
<
lb
/>
prouiſum eſt, quum ad nullum alium vſum
<
lb
/>
hoc animal paratum videatur: neque enim
<
lb
/>
ferum eſt nec mordax, dictúmque potiùs
<
lb
/>
vrſus à ſimilitudine corporis, quàm à ro
<
lb
/>
bore vel feritate: hoc linguæ humore diſcu
<
lb
/>
tit ac diſiicit ſolidiſſimas formicarum do
<
lb
/>
mos, inde etiam his diſiectis linguæ hæ
<
lb
/>
rentes ad ſe trahit ac deuorat. </
s
>
<
s
id
="
s.008452
">Animalibus
<
lb
/>
verò, quæ non facilè eſca eſſe poſſent, aliis
<
lb
/>
prouidit, vel paucitate fœtus, vel vitæ bre
<
lb
/>
uitate, vel neceſſitate aëris aſperioris, vel
<
lb
/>
difficultate aliqua pariendi, aut educan
<
lb
/>
di, ne in immenſam creſcerent multitudi
<
lb
/>
nem.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1173
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008453
">
<
margin.target
id
="
marg1171
"/>
Omne ani
<
lb
/>
mal veſcitur
<
lb
/>
his, è quibus
<
lb
/>
generatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008454
">
<
margin.target
id
="
marg1172
"/>
Cùm animal
<
lb
/>
aliquod
<
lb
/>
abundat, gi
<
lb
/>
gnituraliud,
<
lb
/>
quod eo veſ
<
lb
/>
catur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008455
">Vrſus formi
<
lb
/>
carius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008456
">
<
margin.target
id
="
marg1173
"/>
Piſces in ca
<
lb
/>
lidis ac ſul
<
lb
/>
phureis
<
lb
/>
aquis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008457
">Sed ad piſces iam veniamus: qui non
<
lb
/>
nunquam in aquis ſulphureis calidis inue
<
lb
/>
niuntur, vt apud Budam Pannoniæ vrbem:
<
lb
/>
nonnunquam verò in aluminoſis, vt apud
<
lb
/>
Iulium carnicum. </
s
>
<
s
id
="
s.008458
">Immenſa ſunt animan
<
lb
/>
tium in aquis, præſertim mari, ac magis in
<
lb
/>
Oceano, præcipuè ſub torrida zona quoniam
<
lb
/>
ibi calor, & humor ad incrementum faciunt,
<
lb
/>
ſalſedo ad conſeruationem. </
s
>
<
s
id
="
s.008459
">Vaſtitas qua
<
arrow.to.target
n
="
marg1174
"/>
<
lb
/>
rundam, vt Cete incredibilis, rugiunt oſ
<
lb
/>
culis cubitalibus iuxta nares poſitis tantum
<
lb
/>
aquæ effundunt, vt naues etiam prægran
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1175
"/>
<
lb
/>
des obruant. </
s
>
<
s
id
="
s.008460
">Ex earum pinnis virgæ ſunt
<
lb
/>
pulcherrimæ, quæ oſſeæ ſeu corneæ viden
<
lb
/>
tur: ſunt enim nigræ, ſimiles cornibus bu
<
lb
/>
balorum, & adeò flexiles, vt nunquam rum
<
lb
/>
pantur: nitent præcipuè in ſole, ſic vt au
<
lb
/>
reæ videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008461
">Singula fila virgam vnam ha
<
lb
/>
bent, atque ob id in vna pinna plurimę: virgis
<
lb
/>
enim pinnæ conſtare videntur. </
s
>
<
s
id
="
s.008462
">Os verò ca
<
lb
/>
pitis adeò patens, vt ex eo nauiculam effi
<
lb
/>
cere queas. </
s
>
<
s
id
="
s.008463
">Conſopiuntur, vt Munſterus ait,
<
lb
/>
caſtoreo aquis diluto, nam protinus mer
<
lb
/>
guntur. </
s
>
<
s
id
="
s.008464
">Odiſſe odorem feræ piſces inſectan
<
lb
/>
tis veriſimile eſt: itaque hoc vnum aduerſum
<
lb
/>
vaſtas belluas præſidium nauibus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.008465
">Nam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1176
"/>
<
lb
/>
& reliquas caſtorei odore terreri poſſe cre
<
lb
/>
dendum eſt, velut & ſtrepitu machinarum
<
lb
/>
ignearum. </
s
>
<
s
id
="
s.008466
">Sunt enim aliæ etiam belluæ in
<
lb
/>
mari tum monſtra, vt inter reliquas orcas,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1177
"/>
<
lb
/>
quæ duabus alis ingentibus volitat ſuper
<
lb
/>
maria, terrorem potius, quàm periculum
<
lb
/>
triremibus afferens: atque hæ ambæ præto
<
lb
/>
rias domos vaſtitate quandoque æquant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008467
">Vnde luſus ille Lucianicus in Veris narra
<
lb
/>
tionibus. </
s
>
<
s
id
="
s.008468
">Eſt ziphus tantæ magnitudinis in
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1178
"/>
<
lb
/>
Getico mari, vt phocam deuoret. </
s
>
<
s
id
="
s.008469
">Eſt autem
<
lb
/>
phoca marinus vitulus, inferiùs ob egre
<
lb
/>
giam formam deſcribendus. </
s
>
<
s
id
="
s.008470
">Eſt & in eodem
<
lb
/>
mari Orcadis genus quoddam gibbero, &
<
lb
/>
agilitate inſigne ſpringual vocatum, ob ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1179
"/>
<
lb
/>
gnitudinem autem immenſam è genere or
<
lb
/>
cadum eſſe creditur: piſces enim maximos
<
lb
/>
& incredibilis vaſtitatis orcades vocant, ſi
<
lb
/>
mili nomine inſularum, quæ Britanniæ in
<
lb
/>
Oceano adiacent. </
s
>
<
s
id
="
s.008471
">Inimicæ ſunt hæ balenis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008472
">Priſtis quoque & phyſeter & arbor, & rota
<
lb
/>
omnia è cetaceo genere:
<
foreign
lang
="
grc
">μοῦτος</
foreign
>
enim Græcè
<
lb
/>
dum cete ſignificat, ſignificat & immen
<
lb
/>
ſum atque ingens, & vaſtum: vnde
<
foreign
lang
="
grc
">μουτόεις</
foreign
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008473
">Sunt autem diuerſæ huius generis formæ, vt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1180
"/>
<
lb
/>
barbati piſcis, cui cornua bina ſunt, po
<
lb
/>
ſterior pars anguſtior ac breuior, caput qua
<
lb
/>
dratum, oculi ambitus 16. aut 20. pedum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008474
">Rhinoceros quoque faſtigiatum dorſum ha
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1181
"/>
<
lb
/>
bet, & narem occultam, & in cornu deſi
<
lb
/>
nentem: pedes habet duodecim, & can
<
lb
/>
cros deuorat. </
s
>
<
s
id
="
s.008475
">Sed & vacca piſcis cornuta eſt,
<
lb
/>
aliúſque corpore oſſeo toto, tum alij plures.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008476
">Sed omnium admirabilior monſtrorum tri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1182
"/>
<
lb
/>
ton eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.008477
">In bacchi templo vidiſſe apud Ta
<
lb
/>
nagreos Bœotię populos Pauſanias tritonem
<
lb
/>
refert, aliúmque apud Romanos, cuius hæc
<
lb
/>
erat forma: Capillos habent tritones in ca
<
lb
/>
pite, ranularum inſtar in paludibus degen
<
lb
/>
tium: tum colore, tum quia diuiſi inter ſe
<
lb
/>
non ſint, ſimilitudinem referentes. </
s
>
<
s
id
="
s.008478
">Reli
<
lb
/>
quum corpus in tenuem ſquamam deſinit,
<
lb
/>
roboréque eo munitum eſt, quo rhinas piſ
<
lb
/>
cis. </
s
>
<
s
id
="
s.008479
">Branchias ſub auribus habent, & na
<
lb
/>
ſum humanum. </
s
>
<
s
id
="
s.008480
">Os latius, & dentes ferinos.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008481
">Oculi glauci Pauſaniæ viſi ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008482
">Manus iti
<
lb
/>
dem habent, digitos, & vngues, cochlea
<
lb
/>
rum acetabulis ſimiles. </
s
>
<
s
id
="
s.008483
">Sub pectore, & ven
<
lb
/>
tre caudam habent pro pedibus, vt delphi
<
lb
/>
ni. </
s
>
<
s
id
="
s.008484
">Referunt multa huiuſcemodi in Septen
<
lb
/>
trionali Oceano videri, ſed piſcatorum lege
<
lb
/>
dimitti: quod falſum eſſe reor: nam ſi gre
<
lb
/>
gatim incederent, regum anxia cupiditas
<
lb
/>
illos cogeret, ſpreto periculo, ſi ſolitarij
<
lb
/>
piſcatorum auaritia nullo metu coërcita.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008485
">Hæc tamen cùm videntur in maris ſuperfi
<
lb
/>
cie, tamen quæ cetatij generis ſunt, graues
<
lb
/>
tempeſtates nuntiant: & in homines maxi
<
lb
/>
mè graſſantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008486
">Sunt & in mari Indico iux
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1183
"/>
<
lb
/>
ta Burneam, quæ ad æquinoctij circulum
<
lb
/>
poſita eſt, oſtrea magna adeò, vt pleræque
<
lb
/>
carnem contineant, ponderis librarum 25.
<
lb
/>
Inuentæ ſint etiam, quarum caro 44. libras </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>