1horas diminutæ videantur.
Pupillam dico
partem in medio nigram: quæ verò circum
iacet, variáque eſt pro hominum, & anima
lium differentia, vocatur Iris. Peſſi verò cir
ca iridem, & circa peſſos candidum oculi.
Interiores anguli fontes vocantur, exte
riores hirci ſeu paropiæ, & oculi ambitus
Eon.
partem in medio nigram: quæ verò circum
iacet, variáque eſt pro hominum, & anima
lium differentia, vocatur Iris. Peſſi verò cir
ca iridem, & circa peſſos candidum oculi.
Interiores anguli fontes vocantur, exte
riores hirci ſeu paropiæ, & oculi ambitus
Eon.
Oculi partes
conſpicuæ.
conſpicuæ.
Sed vt ad feles reuertar, varia ſunt illius
genera, aut quia ſimilitudine omnia fer
mè animalia ſæua & ſimilia ſunt, panthe
ræ, lyncei, pardi, tigrides. Commune
enim eſt vnguium magnitudo, & robur,
pellis diſtincta, verſicolor ac pulchra, caput
rotundum: facies breuis, cauda prolixa,
agilitas corporis, feracitas, & cibus, qui
venatione acquiritur. Commune eſt omni
animanti, vt veſcatur his, è quibus genera
tur. Quum enim ab initio imbecillum ſit,
vnde illi victus alibi, quàm vbi natum eſt.
Sed in his, quæ ex putrida materia gignun
tur, manet conſuetudo fermè ſemper, quum
ad robur minimè proueniant: ſic muſcilio
nes vino, & vermes cœno, & erucæ ac reli
qua foliis iiſdem, quibus genitæ ſunt: aues ve
rò & quadrupedes roſtro duriore, vel iam na
tis dentibus aliud cibi genus ſolidius quæ
runt. Quum verò animal aliquod abundat,
plerunque aliud natura gignit, quod illo paſ
catur, duplici commodo, ne multitudo prio
rum damnum ingens afferat loco, & aliis
etiam, quæ ex his veſcuntur pabuli commo
dum accedat. Sic quum formicæ nimiùm
abundent quibuſdam in occidentalis Indiæ
partibus genitum eſt animal, quod vocant
vrſum formicarium, quòd lingua ea rapiat,
depaſcatúrque: atque ſic regionis iacturæ
prouiſum eſt, quum ad nullum alium vſum
hoc animal paratum videatur: neque enim
ferum eſt nec mordax, dictúmque potiùs
vrſus à ſimilitudine corporis, quàm à ro
bore vel feritate: hoc linguæ humore diſcu
tit ac diſiicit ſolidiſſimas formicarum do
mos, inde etiam his diſiectis linguæ hæ
rentes ad ſe trahit ac deuorat. Animalibus
verò, quæ non facilè eſca eſſe poſſent, aliis
prouidit, vel paucitate fœtus, vel vitæ bre
uitate, vel neceſſitate aëris aſperioris, vel
difficultate aliqua pariendi, aut educan
di, ne in immenſam creſcerent multitudi
nem.
genera, aut quia ſimilitudine omnia fer
mè animalia ſæua & ſimilia ſunt, panthe
ræ, lyncei, pardi, tigrides. Commune
enim eſt vnguium magnitudo, & robur,
pellis diſtincta, verſicolor ac pulchra, caput
rotundum: facies breuis, cauda prolixa,
agilitas corporis, feracitas, & cibus, qui
venatione acquiritur. Commune eſt omni
animanti, vt veſcatur his, è quibus genera
tur. Quum enim ab initio imbecillum ſit,
vnde illi victus alibi, quàm vbi natum eſt.
Sed in his, quæ ex putrida materia gignun
tur, manet conſuetudo fermè ſemper, quum
ad robur minimè proueniant: ſic muſcilio
nes vino, & vermes cœno, & erucæ ac reli
qua foliis iiſdem, quibus genitæ ſunt: aues ve
rò & quadrupedes roſtro duriore, vel iam na
tis dentibus aliud cibi genus ſolidius quæ
runt. Quum verò animal aliquod abundat,
plerunque aliud natura gignit, quod illo paſ
catur, duplici commodo, ne multitudo prio
rum damnum ingens afferat loco, & aliis
etiam, quæ ex his veſcuntur pabuli commo
dum accedat. Sic quum formicæ nimiùm
abundent quibuſdam in occidentalis Indiæ
partibus genitum eſt animal, quod vocant
vrſum formicarium, quòd lingua ea rapiat,
depaſcatúrque: atque ſic regionis iacturæ
prouiſum eſt, quum ad nullum alium vſum
hoc animal paratum videatur: neque enim
ferum eſt nec mordax, dictúmque potiùs
vrſus à ſimilitudine corporis, quàm à ro
bore vel feritate: hoc linguæ humore diſcu
tit ac diſiicit ſolidiſſimas formicarum do
mos, inde etiam his diſiectis linguæ hæ
rentes ad ſe trahit ac deuorat. Animalibus
verò, quæ non facilè eſca eſſe poſſent, aliis
prouidit, vel paucitate fœtus, vel vitæ bre
uitate, vel neceſſitate aëris aſperioris, vel
difficultate aliqua pariendi, aut educan
di, ne in immenſam creſcerent multitudi
nem.
Omne ani
mal veſcitur
his, è quibus
generatur.
mal veſcitur
his, è quibus
generatur.
Cùm animal
aliquod
abundat, gi
gnituraliud,
quod eo veſ
catur.
Vrſus formi
carius.
aliquod
abundat, gi
gnituraliud,
quod eo veſ
catur.
Vrſus formi
carius.
Piſces in ca
lidis ac ſul
phureis
aquis.
lidis ac ſul
phureis
aquis.
Sed ad piſces iam veniamus: qui non
nunquam in aquis ſulphureis calidis inue
niuntur, vt apud Budam Pannoniæ vrbem:
nonnunquam verò in aluminoſis, vt apud
Iulium carnicum. Immenſa ſunt animan
tium in aquis, præſertim mari, ac magis in
Oceano, præcipuè ſub torrida zona quoniam
ibi calor, & humor ad incrementum faciunt,
ſalſedo ad conſeruationem. Vaſtitas qua
rundam, vt Cete incredibilis, rugiunt oſ
culis cubitalibus iuxta nares poſitis tantum
aquæ effundunt, vt naues etiam prægran
des obruant. Ex earum pinnis virgæ ſunt
pulcherrimæ, quæ oſſeæ ſeu corneæ viden
tur: ſunt enim nigræ, ſimiles cornibus bu
balorum, & adeò flexiles, vt nunquam rum
pantur: nitent præcipuè in ſole, ſic vt au
reæ videantur. Singula fila virgam vnam ha
bent, atque ob id in vna pinna plurimę: virgis
enim pinnæ conſtare videntur. Os verò ca
pitis adeò patens, vt ex eo nauiculam effi
cere queas. Conſopiuntur, vt Munſterus ait,
caſtoreo aquis diluto, nam protinus mer
guntur. Odiſſe odorem feræ piſces inſectan
tis veriſimile eſt: itaque hoc vnum aduerſum
vaſtas belluas præſidium nauibus eſt. Nam
& reliquas caſtorei odore terreri poſſe cre
dendum eſt, velut & ſtrepitu machinarum
ignearum. Sunt enim aliæ etiam belluæ in
mari tum monſtra, vt inter reliquas orcas,
quæ duabus alis ingentibus volitat ſuper
maria, terrorem potius, quàm periculum
triremibus afferens: atque hæ ambæ præto
rias domos vaſtitate quandoque æquant.
Vnde luſus ille Lucianicus in Veris narra
tionibus. Eſt ziphus tantæ magnitudinis in
Getico mari, vt phocam deuoret. Eſt autem
phoca marinus vitulus, inferiùs ob egre
giam formam deſcribendus. Eſt & in eodem
mari Orcadis genus quoddam gibbero, &
agilitate inſigne ſpringual vocatum, ob ma
gnitudinem autem immenſam è genere or
cadum eſſe creditur: piſces enim maximos
& incredibilis vaſtitatis orcades vocant, ſi
mili nomine inſularum, quæ Britanniæ in
Oceano adiacent. Inimicæ ſunt hæ balenis.
Priſtis quoque & phyſeter & arbor, & rota
omnia è cetaceo genere: μοῦτος enim Græcè
dum cete ſignificat, ſignificat & immen
ſum atque ingens, & vaſtum: vnde μουτόεις.
Sunt autem diuerſæ huius generis formæ, vt
barbati piſcis, cui cornua bina ſunt, po
ſterior pars anguſtior ac breuior, caput qua
dratum, oculi ambitus 16. aut 20. pedum.
Rhinoceros quoque faſtigiatum dorſum ha
bet, & narem occultam, & in cornu deſi
nentem: pedes habet duodecim, & can
cros deuorat. Sed & vacca piſcis cornuta eſt,
aliúſque corpore oſſeo toto, tum alij plures.
Sed omnium admirabilior monſtrorum tri
ton eſt. In bacchi templo vidiſſe apud Ta
nagreos Bœotię populos Pauſanias tritonem
refert, aliúmque apud Romanos, cuius hæc
erat forma: Capillos habent tritones in ca
pite, ranularum inſtar in paludibus degen
tium: tum colore, tum quia diuiſi inter ſe
non ſint, ſimilitudinem referentes. Reli
quum corpus in tenuem ſquamam deſinit,
roboréque eo munitum eſt, quo rhinas piſ
cis. Branchias ſub auribus habent, & na
ſum humanum. Os latius, & dentes ferinos.
Oculi glauci Pauſaniæ viſi ſunt. Manus iti
dem habent, digitos, & vngues, cochlea
rum acetabulis ſimiles. Sub pectore, & ven
tre caudam habent pro pedibus, vt delphi
ni. Referunt multa huiuſcemodi in Septen
trionali Oceano videri, ſed piſcatorum lege
dimitti: quod falſum eſſe reor: nam ſi gre
gatim incederent, regum anxia cupiditas
illos cogeret, ſpreto periculo, ſi ſolitarij
piſcatorum auaritia nullo metu coërcita.
Hæc tamen cùm videntur in maris ſuperfi
cie, tamen quæ cetatij generis ſunt, graues
tempeſtates nuntiant: & in homines maxi
mè graſſantur. Sunt & in mari Indico iux
ta Burneam, quæ ad æquinoctij circulum
poſita eſt, oſtrea magna adeò, vt pleræque
carnem contineant, ponderis librarum 25.
Inuentæ ſint etiam, quarum caro 44. libras
nunquam in aquis ſulphureis calidis inue
niuntur, vt apud Budam Pannoniæ vrbem:
nonnunquam verò in aluminoſis, vt apud
Iulium carnicum. Immenſa ſunt animan
tium in aquis, præſertim mari, ac magis in
Oceano, præcipuè ſub torrida zona quoniam
ibi calor, & humor ad incrementum faciunt,
ſalſedo ad conſeruationem. Vaſtitas qua
rundam, vt Cete incredibilis, rugiunt oſ
culis cubitalibus iuxta nares poſitis tantum
aquæ effundunt, vt naues etiam prægran
des obruant. Ex earum pinnis virgæ ſunt
pulcherrimæ, quæ oſſeæ ſeu corneæ viden
tur: ſunt enim nigræ, ſimiles cornibus bu
balorum, & adeò flexiles, vt nunquam rum
pantur: nitent præcipuè in ſole, ſic vt au
reæ videantur. Singula fila virgam vnam ha
bent, atque ob id in vna pinna plurimę: virgis
enim pinnæ conſtare videntur. Os verò ca
pitis adeò patens, vt ex eo nauiculam effi
cere queas. Conſopiuntur, vt Munſterus ait,
caſtoreo aquis diluto, nam protinus mer
guntur. Odiſſe odorem feræ piſces inſectan
tis veriſimile eſt: itaque hoc vnum aduerſum
vaſtas belluas præſidium nauibus eſt. Nam
& reliquas caſtorei odore terreri poſſe cre
dendum eſt, velut & ſtrepitu machinarum
ignearum. Sunt enim aliæ etiam belluæ in
mari tum monſtra, vt inter reliquas orcas,
quæ duabus alis ingentibus volitat ſuper
maria, terrorem potius, quàm periculum
triremibus afferens: atque hæ ambæ præto
rias domos vaſtitate quandoque æquant.
Vnde luſus ille Lucianicus in Veris narra
tionibus. Eſt ziphus tantæ magnitudinis in
Getico mari, vt phocam deuoret. Eſt autem
phoca marinus vitulus, inferiùs ob egre
giam formam deſcribendus. Eſt & in eodem
mari Orcadis genus quoddam gibbero, &
agilitate inſigne ſpringual vocatum, ob ma
gnitudinem autem immenſam è genere or
cadum eſſe creditur: piſces enim maximos
& incredibilis vaſtitatis orcades vocant, ſi
mili nomine inſularum, quæ Britanniæ in
Oceano adiacent. Inimicæ ſunt hæ balenis.
Priſtis quoque & phyſeter & arbor, & rota
omnia è cetaceo genere: μοῦτος enim Græcè
dum cete ſignificat, ſignificat & immen
ſum atque ingens, & vaſtum: vnde μουτόεις.
Sunt autem diuerſæ huius generis formæ, vt
barbati piſcis, cui cornua bina ſunt, po
ſterior pars anguſtior ac breuior, caput qua
dratum, oculi ambitus 16. aut 20. pedum.
Rhinoceros quoque faſtigiatum dorſum ha
bet, & narem occultam, & in cornu deſi
nentem: pedes habet duodecim, & can
cros deuorat. Sed & vacca piſcis cornuta eſt,
aliúſque corpore oſſeo toto, tum alij plures.
Sed omnium admirabilior monſtrorum tri
ton eſt. In bacchi templo vidiſſe apud Ta
nagreos Bœotię populos Pauſanias tritonem
refert, aliúmque apud Romanos, cuius hæc
erat forma: Capillos habent tritones in ca
pite, ranularum inſtar in paludibus degen
tium: tum colore, tum quia diuiſi inter ſe
non ſint, ſimilitudinem referentes. Reli
quum corpus in tenuem ſquamam deſinit,
roboréque eo munitum eſt, quo rhinas piſ
cis. Branchias ſub auribus habent, & na
ſum humanum. Os latius, & dentes ferinos.
Oculi glauci Pauſaniæ viſi ſunt. Manus iti
dem habent, digitos, & vngues, cochlea
rum acetabulis ſimiles. Sub pectore, & ven
tre caudam habent pro pedibus, vt delphi
ni. Referunt multa huiuſcemodi in Septen
trionali Oceano videri, ſed piſcatorum lege
dimitti: quod falſum eſſe reor: nam ſi gre
gatim incederent, regum anxia cupiditas
illos cogeret, ſpreto periculo, ſi ſolitarij
piſcatorum auaritia nullo metu coërcita.
Hæc tamen cùm videntur in maris ſuperfi
cie, tamen quæ cetatij generis ſunt, graues
tempeſtates nuntiant: & in homines maxi
mè graſſantur. Sunt & in mari Indico iux
ta Burneam, quæ ad æquinoctij circulum
poſita eſt, oſtrea magna adeò, vt pleræque
carnem contineant, ponderis librarum 25.
Inuentæ ſint etiam, quarum caro 44. libras