Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008486">
                <pb pagenum="538" xlink:href="016/01/187.jpg"/>
              æquauerit. </s>
              <s id="s.008487">Itaque & in mari figuræ omnes
                <lb/>
              effictæ videntur animalium, & non ſolùm
                <lb/>
              animalium, ſed etiam inſtrumentorum. </s>
              <s id="s.008488">Et
                <lb/>
              in Indico præcipuè monſtra immenſæ ſunt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1184"/>
                <lb/>
              & incredibilis magnitudinis. </s>
              <s id="s.008489">Cauſam tam
                <lb/>
              multiplicium figurarum eſſe reor facilitatem
                <lb/>
              generationis, & vitæ. </s>
              <s id="s.008490">Nam cùm ad genera­
                <lb/>
              tionem concurrant calor & humidum, ad
                <lb/>
              vitam alimentum, in mari calor abundat &
                <lb/>
              humidum, atque pabulum irimari enim ſal,
                <lb/>
              in ſale oleum, oleum autem humidum eſt
                <lb/>
              pingue, ob id etiam alimentum. </s>
              <s id="s.008491">Propter
                <lb/>
              motum etiam non contingit peſtis, velut in
                <lb/>
              aëre: mare enim quotidie mouetur, aër au­
                <lb/>
              tem aliquando tranquillitas eſt. </s>
              <s id="s.008492">Ob id quæ­
                <lb/>
              libet forma piſcis conſeruari facilè poteſt,
                <lb/>
              non ita in aëre. </s>
              <s id="s.008493">Mouentur etiam piſces in
                <lb/>
              mari abſque labore, terreſtria animalia non:
                <lb/>
              vnde terreſtria animalia, vel eſurire cogun­
                <lb/>
              tur, vel labore nimio confici neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.008494">Ne­
                <lb/>
              que mare gelaſcit, aut feruet, vt terra, &
                <lb/>
              aquæ fluuiorum, niſi extrema parte, qua ab
                <lb/>
              aëre tangitur. </s>
              <s id="s.008495">His tot commodis, tum mi­
                <lb/>
              ſtione diuerſarum ſpecierum, plurima mon­
                <lb/>
              ſtra in mari generantur, adeò vt aliquando
                <lb/>
              propter æſtum exundante mari copioſius,
                <lb/>
              ad trecenta genera animalium monſtrifi­
                <lb/>
              corum in littore Oceani occidentalis relicta
                <lb/>
              ſint. </s>
              <s id="s.008496">Ratio quoque, qua monſtra, mon­
                <lb/>
              ſtroſique partus, & octimeſtres in Ægypto
                <lb/>
              viuant eadem eſt cur, quæ in mari debilis
                <lb/>
              ſint vitæ, tamen ſuperſint. </s>
              <s id="s.008497">Qui verò piſces
                <lb/>
              non viuunt, aliis piſcibus faciliùs miſcen­
                <lb/>
              tur, quàm animalia terreſtria, quæ herbis
                <lb/>
              paſcuntur, quia commodiùs iunguntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008498">Qui verò carnes, & piſces deuorant, diffi­
                <lb/>
              ciliùs carniuoris feris, quoniam minùs ha­
                <lb/>
              bent ſenſus, & minùs ob id amant: amor
                <lb/>
              enim cum ſenſu fit: ob piſces non miſeren­
                <lb/>
              tur, vt leones, neque vllis parcunt, qui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1185"/>
                <lb/>
              prædæ loco ſint. </s>
              <s id="s.008499">Referunt tamen raiam piſ­
                <lb/>
              cem homini ſub aquis periclitanti auxiliari,
                <lb/>
              ne vel ſubmergatur, vel à belluis maris diſ­
                <lb/>
              cerpatur. </s>
              <s id="s.008500">Sed raia primùm ſi hoc agit, pe­
                <lb/>
              culiari quadam proprietate facit: nam & ſo­
                <lb/>
              la inter piſces marinos, quod ſciamus, alteri
                <lb/>
              generi miſcetur, ſquatinæ ſcilicet. </s>
              <s id="s.008501">Deinde
                <lb/>
              raia, viua animalia non perſequitur, nec for­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1186"/>
                <lb/>
              ſan carnes edit. </s>
              <s id="s.008502">Cur verò ſola raia, & ſqua­
                <lb/>
              tina ſimul diuerſo genere miſceantur, cauſa
                <lb/>
              eſt, quòd pleraque alia animalia in maris
                <lb/>
              profundo lateant. </s>
              <s id="s.008503">Carniuoræ etiam prædæ
                <lb/>
              non Veneri ſtudent. </s>
              <s id="s.008504">Pleraque ob timorem
                <lb/>
              non fidunt ex mitibus: talia etiam gregatim
                <lb/>
              plerunque incedunt, vt non deſit ſocius è ge­
                <lb/>
              nere ſuo, præſertim tempore, quo ad Vene­
                <lb/>
              rem procliuia ſunt. </s>
              <s id="s.008505">Ob tot cauſas ſolus piſcis
                <lb/>
              ex raia, ſquatinam miſtus forma in mari cer­
                <lb/>
              nitur. </s>
              <s id="s.008506">Eſt autem raia piſcis magnitudine ſcu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1187"/>
                <lb/>
              ti, planè atque cartilagineus. </s>
              <s id="s.008507">Eadem verò
                <lb/>
              ratio de magnitudine belluarum in mari,
                <lb/>
              præcipuéque Indico, quæ de forma. </s>
              <s id="s.008508">Nam ob
                <lb/>
              humidum & calorem, & alimentum fermè
                <lb/>
              vbique præſens, tum quia abſque pedibus
                <lb/>
              ſuſtinentur, & grandia ſuperant maris ſpa­
                <lb/>
              tia abſque labore, ideò maximi ſunt piſces
                <lb/>
              terreſtrium animalium comparatione, auium
                <lb/>
              autem longè magis. </s>
              <s id="s.008509">Nam finge vaſtum ani­
                <lb/>
              mal, & elephanto quadruplo maius, ſi eſſe
                <lb/>
              poteſt, in terra nónne plurimo cibo indige­
                <lb/>
              bit, quo abſumpto cogetur magnum illud
                <lb/>
              pondus maximo incommodo alias quærere
                <lb/>
              terras: itaque facilè contracto morbo peri­
                <lb/>
              bit, aut inedia, ſi ſenſim & lentè ex vna
                <lb/>
              regione in aliam tranſierit. </s>
              <s id="s.008510">Deinde etiam
                <lb/>
              ſi tutò tranſeat & abſque labore, quis mo­
                <lb/>
              dus erit, ne hominum inſidiis capiatur? </s>
              <s id="s.008511">Ho­
                <lb/>
              rum nullum eſt periculorum aut incommo­
                <lb/>
              dorum in mari: nam
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              cibus deeſſe piſci­
                <lb/>
              bus, nec tranſitus ex vna regione in aliam
                <lb/>
              cum labore eſt, nec vllis hominum inſidiis
                <lb/>
              medio mari, etiam ſi monarcha orbi impe­
                <lb/>
              rat, ſubiici poterunt. </s>
              <s id="s.008512">Ob id igitur piſces ma­
                <lb/>
              ximos inter animalia, aues minimæ: terre­
                <lb/>
              ſtria, magnitudine ſunt mediocria. </s>
              <s id="s.008513">Nam cur
                <lb/>
              aues minores ſint terreſtribus animalibus,
                <lb/>
              ratio non obſcura eſt, cùm faciliùs ſubie­
                <lb/>
              ctis pedibus in terra ſuſtineatur animal,
                <lb/>
              quàm in aëre expanſis alis. </s>
              <s id="s.008514">Medij inter ter­
                <lb/>
              reſtria, & marina animalia piſces ſint la­
                <lb/>
              cuum. </s>
              <s id="s.008515">Vnde in Algoiæ Sueuiæ regione lacu­
                <lb/>
              bus piſcis Vualmin inuenitur: cui ſub men­
                <lb/>
              to duo funes ſunt, qui quandoque ad pon­
                <lb/>
              dus librarum 40. perueniunt. </s>
              <s id="s.008516">Hic piſces
                <lb/>
              alios his funibus venatur, tum etiam aues.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008517">Sunt enim illi loco promuſcidis in elephan­
                <lb/>
              to: meritóque ob magnitudinem balena la­
                <lb/>
              cuum dici poteſt, tantò minor balena ma­
                <lb/>
              ris, quantò mari lacus minores ſunt: & aquæ
                <lb/>
              lacuum ob frigiditatem, & lacus ipſi ob ma­
                <lb/>
              credinem, ad generationem, & alimentum
                <lb/>
              ipſo mari ſunt inferiores. </s>
              <s id="s.008518">Omnium igitur
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dictum eſt) terreſtrium animalium for­
                <lb/>
              mas piſcibus expreſſit natura, hominem Tri­
                <lb/>
              tone, mulierem Nereide (hæc enim non fa­
                <lb/>
              buloſa, Sirenes autem fabuloſæ) elephan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1188"/>
                <lb/>
              tem elephante, atque alia eiuſcemodi. </s>
              <s id="s.008519">Sed
                <lb/>
              omnes piſces parte anteriore licet videan­
                <lb/>
              tur ſimiles animalibus pedeſtribus, poſte­
                <lb/>
              riore tamen in piſcem deſinunt, vel nullis
                <lb/>
              fermè exceptis. </s>
              <s id="s.008520">Cauſa eſt, quòd velut in
                <lb/>
              nauis puppi temo illam dirigit, ita cauda
                <lb/>
              piſcis iter ſuum. </s>
              <s id="s.008521">Propterea piſcibus omni­
                <lb/>
              bus fermè cauda bifida. </s>
              <s id="s.008522">Tanta verò illorum
                <lb/>
              multitudo, vt referant in Narbonenſi Gal­
                <lb/>
              liæ parte aliquando vno retium tractu (in­
                <lb/>
              credibile dictu) captos piſces tot, tantóſque,
                <lb/>
              vt pondo ſeu libras CCCXCM. æquarent:
                <lb/>
              quod & ex magnitudine, & multitudine
                <lb/>
              contigiſſe potuit. </s>
              <s id="s.008523">In vniuerſum autem piſ­
                <lb/>
              cium genus, & multitudine, & magnitu­
                <lb/>
              dine, & robore, & formæ varietate reli­
                <lb/>
              qua animantium genera præcellit, vt ſunt
                <lb/>
              etiam ex illis, quibus non deſint pedes, ve­
                <lb/>
              lut polypis, à pedum multitudine ſic voca­
                <lb/>
              tis. </s>
              <s id="s.008524">Hos paruos atque aſſatos ſuper prunas
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1189"/>
                <lb/>
              ad concipiendum meritò dabat Hippocra­
                <lb/>
              tes, quoniam polypus facilè concipit & fert,
                <lb/>
              nerueáque ſubſtantia præditus eſt, & tardè
                <lb/>
              concoquitur: ob id etiam eius caput mala
                <lb/>
              ſomnia mouet: quòd durum concoctione
                <lb/>
              atros vapores mittat non ſecùs ac cepe, ſed
                <lb/>
                <expan abbr="lõgè">longè</expan>
              validius. </s>
              <s id="s.008525">Alij ſunt informes, velut quod
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1190"/>
                <lb/>
              corio eſt, quaſi ſuillo, magnitudine fermè
                <lb/>
              elephantis, ſuillo etiam capite, pedibus lora­
                <lb/>
              ceis, ſine dentibus, paruis oculis, ſub ventre
                <lb/>
              duo foramina habet iuxta caudam. </s>
              <s id="s.008526">Cauda
                <lb/>
              prælonga, brachij menſura latiore, quam
                <lb/>
              menſuram longitudine, & latitudine im­
                <lb/>
              plent ſingulæ auriculæ, corio craſſiore, quàm </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>