Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008526
">
<
pb
pagenum
="
539
"
xlink:href
="
016/01/188.jpg
"/>
digitus ſit, carere dentibus multis contingit
<
lb
/>
piſcibus, velut ſturioni, ſed cibum non cape
<
lb
/>
re paucis.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1191
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008527
">
<
margin.target
id
="
marg1174
"/>
Cete.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008528
">
<
margin.target
id
="
marg1175
"/>
Virgæ pul
<
lb
/>
cherrimæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008529
">
<
margin.target
id
="
marg1176
"/>
Nauium à
<
lb
/>
monſtris ma
<
lb
/>
rinis deſen
<
lb
/>
ſio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008530
">
<
margin.target
id
="
marg1177
"/>
Orcas.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008531
">
<
margin.target
id
="
marg1178
"/>
Ziphus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008532
">
<
margin.target
id
="
marg1179
"/>
Springual.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008533
">
<
margin.target
id
="
marg1180
"/>
Piſcis bar
<
lb
/>
batus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008534
">
<
margin.target
id
="
marg1181
"/>
Rhinoceros
<
lb
/>
piſcis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008535
">
<
margin.target
id
="
marg1182
"/>
Triton.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008536
">
<
margin.target
id
="
marg1183
"/>
Oſtrea ma
<
lb
/>
gnitudinis
<
lb
/>
immenſæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008537
">
<
margin.target
id
="
marg1184
"/>
Cur in mari
<
lb
/>
monſtra plu
<
lb
/>
rima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008538
">
<
margin.target
id
="
marg1185
"/>
Raia homini
<
lb
/>
amica.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008539
">
<
margin.target
id
="
marg1186
"/>
Cur ſola
<
lb
/>
raia alterius
<
lb
/>
generis pi
<
lb
/>
ſcibus mi
<
lb
/>
ſceatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008540
">
<
margin.target
id
="
marg1187
"/>
Piſces mari
<
lb
/>
ni cur adeò
<
lb
/>
magni.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008541
">
<
margin.target
id
="
marg1188
"/>
Piſces omne;
<
lb
/>
cur poſtrema
<
lb
/>
parte ſimiles
<
lb
/>
inter ſe ſint.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008542
">Piſcium in
<
lb
/>
credibilis
<
lb
/>
captura.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008543
">
<
margin.target
id
="
marg1189
"/>
Vt ſterilis
<
lb
/>
concipiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008544
">
<
margin.target
id
="
marg1190
"/>
Monſtroſus
<
lb
/>
piſcis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008545
">
<
margin.target
id
="
marg1191
"/>
Mors.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008546
">Contrà mors, quem Roſmarum quidam
<
lb
/>
vocant, piſcis eſt è vitulorum genere, pilo,
<
lb
/>
forma, moribus, in Iachis è boreali Oceani
<
lb
/>
latere iuxta Moſchouiam: dentibus adeò ma
<
lb
/>
gnis, vt capulos enſium ex eis faciant: nam
<
lb
/>
ebori candore ſimillimi ſunt, verùm ſolidio
<
lb
/>
res, grauiores, firmiores.
<
arrow.to.target
n
="
marg1192
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008547
">
<
margin.target
id
="
marg1192
"/>
Animalia
<
lb
/>
bene olentia,
<
lb
/>
ſed tamen
<
lb
/>
parui vſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008548
">Sunt & piſces odorati, vt polyporum ge
<
lb
/>
nus quoddam nimium & ſcarabeorum vo
<
lb
/>
lantium ſpecies certa inter inſecta, tum in
<
lb
/>
ter aues gallinæ Indiæ occidentalis, imò
<
lb
/>
potiùs vulturis genus: nam cadauera, &
<
lb
/>
res corruptas ſectatur: olet tamen benè,
<
lb
/>
ob caloris vehementiam, & ſiccitatem tem
<
lb
/>
periei. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008549
">Sunt & piſces viribus admirandis: Tor
<
lb
/>
pedo quam Genuenſes vocant tremorizam,
<
lb
/>
ex raiarum genere: quod os Lunæ figura ha
<
lb
/>
bet: cuius contactu, vel etiam ipſorum re
<
lb
/>
tium manus obſtupeſcunt: doloréſque ſe
<
lb
/>
dantur: ſed à morte ſoluitur tanta vis: Et
<
lb
/>
echineis ex concharum genere, quem Re
<
lb
/>
moram vocant Latini: dictus echinus,
<
foreign
lang
="
grc
">ἀπὸ
<
lb
/>
τοῡ ἔχειν τὴν ναῦν</
foreign
>
, quòd naues ſiſtat, fundo
<
lb
/>
illarum hærens. </
s
>
<
s
id
="
s.008550
">Vnde C. </
s
>
<
s
id
="
s.008551
">Caligulæ Cæſaris
<
lb
/>
triremen moratus eſt, malo illius omine. </
s
>
<
s
id
="
s.008552
">Li
<
lb
/>
maci magnæ perſimilis eſt, rarúſque, vt
<
lb
/>
qui poſt ea tempora non viſus ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.008553
">Referunt
<
lb
/>
etiam in Arotan flumine beatiſſimæ inſulæ
<
lb
/>
Zeilam, quam inferiùs deſcribemus, eſſe
<
arrow.to.target
n
="
marg1193
"/>
<
lb
/>
piſcium genus, quod manu deprehenſum,
<
lb
/>
febrem accendat, illicóque qui talem piſ
<
lb
/>
cem tetigerit, febre corripiatur. </
s
>
<
s
id
="
s.008554
">Et quam
<
lb
/>
vis incerto auctore res tam mira paruam
<
lb
/>
habitura ſit fidem, nihilominùs tamen hoc
<
lb
/>
minùs mirum, quàm quòd de torpedine,
<
lb
/>
& remora dictum eſt ſuperiùs: animæ
<
lb
/>
enim viribus variis præditæ ſunt, & ma
<
lb
/>
re ( vt dictum eſt ) totum vitale ac monſtris
<
lb
/>
ſcatens: minimúmque in animalibus, quæ
<
lb
/>
in eo gignuntur natura laborauit vt ſapien
<
lb
/>
tiam, aut ſenſum egregium conſequeren
<
lb
/>
tur, ob loci in quo ſunt qualitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.008555
">Adeò
<
lb
/>
verò hebetes ſunt ſenſu piſces, vt multas
<
lb
/>
eorum ſpecies neſcias, an inter animalia,
<
lb
/>
an plantas numeres, vt ſpongias atque vr
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1194
"/>
<
lb
/>
ticas: affixæ enim lapidibus nullum animalis
<
lb
/>
veſtigium præ ſe ferunt, quàm quòd tra
<
lb
/>
ctæ contrahunt ſeſe, manifeſtéque mouen
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.008556
">Nec in arborum partibus hoc forſan
<
lb
/>
negandum eſſe poſſe, vt in palmarum trun
<
lb
/>
cis obſcurè, in foliis autem arboris cuiuſ
<
lb
/>
dam, cuius folia ſimilia mori foliis, præter
<
lb
/>
quam quòd duos habeant pedes, manifeſtè
<
lb
/>
ac conſpicuè cerni affirmant: hanc enim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1195
"/>
<
lb
/>
arborem in Limbulon inſula iuxta Molu
<
lb
/>
chias octo partibus ab æquinoctij circulo di
<
lb
/>
ſtantem, natam in nemoribus folia habere
<
lb
/>
dicunt, quæ excuſſa ab arbore vſque ad
<
lb
/>
dies octo ſi vexentur, ambulent, fitque ar
<
lb
/>
bos hæc ſenſitiua atque animalis, vt vrticæ,
<
lb
/>
pulmonéſque marini ac ſpongiæ animalia
<
lb
/>
arborea: tametſi pulmones haud in planta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1196
"/>
<
lb
/>
rum genere ſunt collocandi. </
s
>
<
s
id
="
s.008557
">Cùm enim mo
<
lb
/>
tus ſenſu & in illis conſtet, nihil prohibet
<
lb
/>
in calida regione, & pingui ſolo partes plan
<
lb
/>
tarum: quæ auelli ſolent, motum habere: hu
<
lb
/>
midum enim quo nutriuntur, pingue, & te
<
lb
/>
nue, quale animalibus his eſſe poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.008558
">Sed cur
<
lb
/>
non alia animalia immobilia præter quàm
<
lb
/>
in mari, in eo autem tot genera, tantáque
<
lb
/>
copia, vt præter vrticas, & ſpongias con
<
lb
/>
chyliorum tanta multitudo, totque illorum
<
lb
/>
diuerſa genera, velut & oſtrearum? </
s
>
<
s
id
="
s.008559
">Quo
<
lb
/>
niam neceſſe eſt alimento veſci animal, ob
<
lb
/>
idque vel animali, vel alimento motum in
<
lb
/>
eſſe: in aqua autem motus, in alimento igi
<
lb
/>
tur atque in eo, quod alimentum defert. </
s
>
<
s
id
="
s.008560
">Ob
<
lb
/>
id etiam animalia fructibus innata, quando
<
lb
/>
que manifeſtè motu, progrediendi loquor,
<
lb
/>
carent. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008561
">
<
margin.target
id
="
marg1193
"/>
Piſces qui
<
lb
/>
tacti tangen
<
lb
/>
tes, febre affi
<
lb
/>
ciant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008562
">
<
margin.target
id
="
marg1194
"/>
Vrticæ, &
<
lb
/>
ſpongiæ inter
<
lb
/>
plantas ani
<
lb
/>
malia me
<
lb
/>
diæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008563
">
<
margin.target
id
="
marg1195
"/>
Folia quæ
<
lb
/>
vexata mo
<
lb
/>
uentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008564
">
<
margin.target
id
="
marg1196
"/>
Cur nullum
<
lb
/>
animal im
<
lb
/>
mobile præ
<
lb
/>
terquam in
<
lb
/>
aquis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008565
">Inter marina etiam animalia quædam
<
lb
/>
ſunt, quæ non mouentur, velut oſtrea con
<
lb
/>
chilia, in quibus natura luſiſſe mirum in mo
<
lb
/>
dum colorum varietate cernitur. </
s
>
<
s
id
="
s.008566
">Cauſa eſt,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1197
"/>
<
lb
/>
quòd velut arbores, herbæque pro ſua quæ
<
lb
/>
que ſpecie formas, & colores excipiunt, ſed
<
lb
/>
colores poſtmodum non retinent humidi
<
lb
/>
abundantia, ſic in conchyliis ob terrenam
<
lb
/>
ſubſtantiam color manet, & confirmatur. </
s
>
<
s
id
="
s.008567
">Fit
<
lb
/>
autem varietas tum ſtriæ certo ordine, quo
<
lb
/>
niam res parua variata ac miſta etiam obi
<
lb
/>
ter, dum æqualiter creſcunt, ſpatia certo ſem
<
lb
/>
per ordine elaborata videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.008568
">Sed commune
<
lb
/>
eſt verè omnibus animalibus aliis, vt vngu
<
lb
/>
læ, & chelæ, tum pili, cornua, roſtra, colorem
<
lb
/>
cutis ſequantur, nec tamen hoc ſemper eſt
<
lb
/>
neceſſarium. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008569
">
<
margin.target
id
="
marg1197
"/>
Cauſa varie
<
lb
/>
tatis coloris
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
conchyliorũ
">conchyliorum</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008570
">Vngulæ, che
<
lb
/>
læ, pili, cor
<
lb
/>
nua roſtra,
<
lb
/>
colorem ſe
<
lb
/>
quuntur cu
<
lb
/>
tis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008571
">Sed ad mare reuertar, ipſum enim eſt
<
lb
/>
monſtrorum pater. </
s
>
<
s
id
="
s.008572
">Salſedine verò, quæ fixa
<
lb
/>
manent, obdurant, ſic oſtrea, & conchylia,
<
lb
/>
& corallum, quamvis hic dum ſub aqua lati
<
lb
/>
tat tener ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.008573
">Sed cur dureſcunt conchylia,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1198
"/>
<
lb
/>
non alga, quæ & ipſa in mari naſcitur? </
s
>
<
s
id
="
s.008574
">Cauſa
<
lb
/>
eſt, quòd alga creſcit, ob id fluctibus maris
<
lb
/>
reſiſtere non poteſt, atque ideò tenuis à na
<
lb
/>
tura creata eſt, vt maris impetum obſequens
<
lb
/>
effugiat ac deuitet: conchylia & oſtrea in
<
lb
/>
imo manent, & craſſa ab initio creantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008575
">Diximus ſuprà, cur mollis alga ſit, conſtát
<
lb
/>
que contraria ratione duras eſſe conchas.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008576
">Optimus eſt piſcis ibi Manatus, & qui
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1199
"/>
<
lb
/>
plauſtro vix à duobus iunctis bobus veha
<
lb
/>
tur: huius caro adeò vituli carnem imita
<
lb
/>
tur, vt ſi piſcem quis non te doceat eſſe, car
<
lb
/>
nem iuraueris. </
s
>
<
s
id
="
s.008577
">Contingit id, quoniam ca
<
lb
/>
lor magnus concoquit humidum: hoc enim
<
lb
/>
differ caro à piſcis ſubſtantia, quòd piſcis
<
lb
/>
humidum ab exiguo calore concoctum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008578
">Referunt in huius piſcis capite lapidem in
<
lb
/>
ueniri calculo renum ſaluberrimum. </
s
>
<
s
id
="
s.008579
">Mam
<
lb
/>
mas habet, quibus raro exemplo editos fi
<
lb
/>
lios admouet: parit autem geminos pro
<
lb
/>
mammarum numero. </
s
>
<
s
id
="
s.008580
">Sunt qui Boa illum
<
lb
/>
vocent, quòd capite bouillo ad vnguem ſit
<
lb
/>
duobus, qua ſi brachiis, dorſo plano, ſqua
<
lb
/>
ma, & duriſſima pelle, docilis, vt canis, man
<
lb
/>
ſueſcit admodum, & recordatur iniuriarum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008581
">Eſt & Tiburo ibi captu facilis ob voracita
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1200
"/>
<
lb
/>
tem, vtilis ob magnitudinem, & carnis ſa
<
lb
/>
lubritatem ac ſuauitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.008582
">Hic inter maris
<
lb
/>
maxima miracula eſt, cui duplex genitale
<
lb
/>
maſculo, vnica vulua fœminæ: duplicem ha
<
lb
/>
bent dentium ordinem, paritque piſcem ſui
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1201
"/>
<
lb
/>
generis non oua. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008583
">
<
margin.target
id
="
marg1198
"/>
Cur mane
<
lb
/>
conchylia
<
lb
/>
dura reddat,
<
lb
/>
non tamen
<
lb
/>
algam.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008584
">
<
margin.target
id
="
marg1199
"/>
Manatus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008585
">
<
margin.target
id
="
marg1200
"/>
Tiburo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008586
">
<
margin.target
id
="
marg1201
"/>
Vituli mari
<
lb
/>
ni mira na
<
lb
/>
tura: variæ
<
lb
/>
que vires.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008587
">Vituli marini maior eſt longè admiratio:
<
lb
/>
mammas habet, habet & pilos, ſtertit mi-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>