Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
181
181
182
182
183
183
184
184
185
185
186
186
187
187
188
188
189
189
190
190
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008526">
                <pb pagenum="539" xlink:href="016/01/188.jpg"/>
              digitus ſit, carere dentibus multis contingit
                <lb/>
              piſcibus, velut ſturioni, ſed cibum non cape­
                <lb/>
              re paucis.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1191"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008527">
                <margin.target id="marg1174"/>
              Cete.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008528">
                <margin.target id="marg1175"/>
              Virgæ pul­
                <lb/>
              cherrimæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008529">
                <margin.target id="marg1176"/>
              Nauium à
                <lb/>
              monſtris ma­
                <lb/>
              rinis deſen­
                <lb/>
              ſio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008530">
                <margin.target id="marg1177"/>
              Orcas.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008531">
                <margin.target id="marg1178"/>
              Ziphus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008532">
                <margin.target id="marg1179"/>
              Springual.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008533">
                <margin.target id="marg1180"/>
              Piſcis bar­
                <lb/>
              batus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008534">
                <margin.target id="marg1181"/>
              Rhinoceros
                <lb/>
              piſcis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008535">
                <margin.target id="marg1182"/>
              Triton.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008536">
                <margin.target id="marg1183"/>
              Oſtrea ma­
                <lb/>
              gnitudinis
                <lb/>
              immenſæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008537">
                <margin.target id="marg1184"/>
              Cur in mari
                <lb/>
              monſtra plu­
                <lb/>
              rima.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008538">
                <margin.target id="marg1185"/>
              Raia homini
                <lb/>
              amica.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008539">
                <margin.target id="marg1186"/>
              Cur ſola
                <lb/>
              raia alterius
                <lb/>
              generis pi
                <lb/>
              ſcibus mi­
                <lb/>
              ſceatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008540">
                <margin.target id="marg1187"/>
              Piſces mari­
                <lb/>
              ni cur adeò
                <lb/>
              magni.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008541">
                <margin.target id="marg1188"/>
              Piſces omne;
                <lb/>
              cur poſtrema
                <lb/>
              parte ſimiles
                <lb/>
              inter ſe ſint.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008542">Piſcium in­
                <lb/>
              credibilis
                <lb/>
              captura.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008543">
                <margin.target id="marg1189"/>
              Vt ſterilis
                <lb/>
              concipiat.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008544">
                <margin.target id="marg1190"/>
              Monſtroſus
                <lb/>
              piſcis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008545">
                <margin.target id="marg1191"/>
              Mors.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008546">Contrà mors, quem Roſmarum quidam
                <lb/>
              vocant, piſcis eſt è vitulorum genere, pilo,
                <lb/>
              forma, moribus, in Iachis è boreali Oceani
                <lb/>
              latere iuxta Moſchouiam: dentibus adeò ma­
                <lb/>
              gnis, vt capulos enſium ex eis faciant: nam
                <lb/>
              ebori candore ſimillimi ſunt, verùm ſolidio­
                <lb/>
              res, grauiores, firmiores.
                <arrow.to.target n="marg1192"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008547">
                <margin.target id="marg1192"/>
              Animalia
                <lb/>
              bene olentia,
                <lb/>
              ſed tamen
                <lb/>
              parui vſus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008548">Sunt & piſces odorati, vt polyporum ge­
                <lb/>
              nus quoddam nimium & ſcarabeorum vo­
                <lb/>
              lantium ſpecies certa inter inſecta, tum in­
                <lb/>
              ter aues gallinæ Indiæ occidentalis, imò
                <lb/>
              potiùs vulturis genus: nam cadauera, &
                <lb/>
              res corruptas ſectatur: olet tamen benè,
                <lb/>
              ob caloris vehementiam, & ſiccitatem tem­
                <lb/>
              periei. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008549">Sunt & piſces viribus admirandis: Tor­
                <lb/>
              pedo quam Genuenſes vocant tremorizam,
                <lb/>
              ex raiarum genere: quod os Lunæ figura ha­
                <lb/>
              bet: cuius contactu, vel etiam ipſorum re­
                <lb/>
              tium manus obſtupeſcunt: doloréſque ſe­
                <lb/>
              dantur: ſed à morte ſoluitur tanta vis: Et
                <lb/>
              echineis ex concharum genere, quem Re­
                <lb/>
              moram vocant Latini: dictus echinus,
                <foreign lang="grc">ἀπὸ
                  <lb/>
                τοῡ ἔχειν τὴν ναῦν</foreign>
              , quòd naues ſiſtat, fundo
                <lb/>
              illarum hærens. </s>
              <s id="s.008550">Vnde C. </s>
              <s id="s.008551">Caligulæ Cæſaris
                <lb/>
              triremen moratus eſt, malo illius omine. </s>
              <s id="s.008552">Li­
                <lb/>
              maci magnæ perſimilis eſt, rarúſque, vt
                <lb/>
              qui poſt ea tempora non viſus ſit. </s>
              <s id="s.008553">Referunt
                <lb/>
              etiam in Arotan flumine beatiſſimæ inſulæ
                <lb/>
              Zeilam, quam inferiùs deſcribemus, eſſe
                <arrow.to.target n="marg1193"/>
                <lb/>
              piſcium genus, quod manu deprehenſum,
                <lb/>
              febrem accendat, illicóque qui talem piſ­
                <lb/>
              cem tetigerit, febre corripiatur. </s>
              <s id="s.008554">Et quam­
                <lb/>
              vis incerto auctore res tam mira paruam
                <lb/>
              habitura ſit fidem, nihilominùs tamen hoc
                <lb/>
              minùs mirum, quàm quòd de torpedine,
                <lb/>
              & remora dictum eſt ſuperiùs: animæ
                <lb/>
              enim viribus variis præditæ ſunt, & ma­
                <lb/>
              re ( vt dictum eſt ) totum vitale ac monſtris
                <lb/>
              ſcatens: minimúmque in animalibus, quæ
                <lb/>
              in eo gignuntur natura laborauit vt ſapien­
                <lb/>
              tiam, aut ſenſum egregium conſequeren­
                <lb/>
              tur, ob loci in quo ſunt qualitatem. </s>
              <s id="s.008555">Adeò
                <lb/>
              verò hebetes ſunt ſenſu piſces, vt multas
                <lb/>
              eorum ſpecies neſcias, an inter animalia,
                <lb/>
              an plantas numeres, vt ſpongias atque vr­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1194"/>
                <lb/>
              ticas: affixæ enim lapidibus nullum animalis
                <lb/>
              veſtigium præ ſe ferunt, quàm quòd tra­
                <lb/>
              ctæ contrahunt ſeſe, manifeſtéque mouen­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.008556">Nec in arborum partibus hoc forſan
                <lb/>
              negandum eſſe poſſe, vt in palmarum trun­
                <lb/>
              cis obſcurè, in foliis autem arboris cuiuſ­
                <lb/>
              dam, cuius folia ſimilia mori foliis, præter­
                <lb/>
              quam quòd duos habeant pedes, manifeſtè
                <lb/>
              ac conſpicuè cerni affirmant: hanc enim
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1195"/>
                <lb/>
              arborem in Limbulon inſula iuxta Molu­
                <lb/>
              chias octo partibus ab æquinoctij circulo di­
                <lb/>
              ſtantem, natam in nemoribus folia habere
                <lb/>
              dicunt, quæ excuſſa ab arbore vſque ad
                <lb/>
              dies octo ſi vexentur, ambulent, fitque ar­
                <lb/>
              bos hæc ſenſitiua atque animalis, vt vrticæ,
                <lb/>
              pulmonéſque marini ac ſpongiæ animalia
                <lb/>
              arborea: tametſi pulmones haud in planta­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1196"/>
                <lb/>
              rum genere ſunt collocandi. </s>
              <s id="s.008557">Cùm enim mo­
                <lb/>
              tus ſenſu & in illis conſtet, nihil prohibet
                <lb/>
              in calida regione, & pingui ſolo partes plan­
                <lb/>
              tarum: quæ auelli ſolent, motum habere: hu­
                <lb/>
              midum enim quo nutriuntur, pingue, & te­
                <lb/>
              nue, quale animalibus his eſſe poteſt. </s>
              <s id="s.008558">Sed cur
                <lb/>
              non alia animalia immobilia præter quàm
                <lb/>
              in mari, in eo autem tot genera, tantáque
                <lb/>
              copia, vt præter vrticas, & ſpongias con­
                <lb/>
              chyliorum tanta multitudo, totque illorum
                <lb/>
              diuerſa genera, velut & oſtrearum? </s>
              <s id="s.008559">Quo­
                <lb/>
              niam neceſſe eſt alimento veſci animal, ob
                <lb/>
              idque vel animali, vel alimento motum in­
                <lb/>
              eſſe: in aqua autem motus, in alimento igi­
                <lb/>
              tur atque in eo, quod alimentum defert. </s>
              <s id="s.008560">Ob
                <lb/>
              id etiam animalia fructibus innata, quando­
                <lb/>
              que manifeſtè motu, progrediendi loquor,
                <lb/>
              carent. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008561">
                <margin.target id="marg1193"/>
              Piſces qui
                <lb/>
              tacti tangen­
                <lb/>
              tes, febre affi­
                <lb/>
              ciant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008562">
                <margin.target id="marg1194"/>
              Vrticæ, &
                <lb/>
              ſpongiæ inter
                <lb/>
              plantas ani­
                <lb/>
              malia me­
                <lb/>
              diæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008563">
                <margin.target id="marg1195"/>
              Folia quæ
                <lb/>
              vexata mo­
                <lb/>
              uentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008564">
                <margin.target id="marg1196"/>
              Cur nullum
                <lb/>
              animal im­
                <lb/>
              mobile præ­
                <lb/>
              terquam in
                <lb/>
              aquis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008565">Inter marina etiam animalia quædam
                <lb/>
              ſunt, quæ non mouentur, velut oſtrea con­
                <lb/>
              chilia, in quibus natura luſiſſe mirum in mo­
                <lb/>
              dum colorum varietate cernitur. </s>
              <s id="s.008566">Cauſa eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1197"/>
                <lb/>
              quòd velut arbores, herbæque pro ſua quæ­
                <lb/>
              que ſpecie formas, & colores excipiunt, ſed
                <lb/>
              colores poſtmodum non retinent humidi
                <lb/>
              abundantia, ſic in conchyliis ob terrenam
                <lb/>
              ſubſtantiam color manet, & confirmatur. </s>
              <s id="s.008567">Fit
                <lb/>
              autem varietas tum ſtriæ certo ordine, quo­
                <lb/>
              niam res parua variata ac miſta etiam obi­
                <lb/>
              ter, dum æqualiter creſcunt, ſpatia certo ſem­
                <lb/>
              per ordine elaborata videtur. </s>
              <s id="s.008568">Sed commune
                <lb/>
              eſt verè omnibus animalibus aliis, vt vngu­
                <lb/>
              læ, & chelæ, tum pili, cornua, roſtra, colorem
                <lb/>
              cutis ſequantur, nec tamen hoc ſemper eſt
                <lb/>
              neceſſarium. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008569">
                <margin.target id="marg1197"/>
              Cauſa varie­
                <lb/>
              tatis coloris
                <lb/>
                <expan abbr="conchyliorũ">conchyliorum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008570">Vngulæ, che­
                <lb/>
              læ, pili, cor­
                <lb/>
              nua roſtra,
                <lb/>
              colorem ſe­
                <lb/>
              quuntur cu­
                <lb/>
              tis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008571">Sed ad mare reuertar, ipſum enim eſt
                <lb/>
              monſtrorum pater. </s>
              <s id="s.008572">Salſedine verò, quæ fixa
                <lb/>
              manent, obdurant, ſic oſtrea, & conchylia,
                <lb/>
              & corallum, quamvis hic dum ſub aqua lati­
                <lb/>
              tat tener ſit. </s>
              <s id="s.008573">Sed cur dureſcunt conchylia,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1198"/>
                <lb/>
              non alga, quæ & ipſa in mari naſcitur? </s>
              <s id="s.008574">Cauſa
                <lb/>
              eſt, quòd alga creſcit, ob id fluctibus maris
                <lb/>
              reſiſtere non poteſt, atque ideò tenuis à na­
                <lb/>
              tura creata eſt, vt maris impetum obſequens
                <lb/>
              effugiat ac deuitet: conchylia & oſtrea in
                <lb/>
              imo manent, & craſſa ab initio creantur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008575">Diximus ſuprà, cur mollis alga ſit, conſtát­
                <lb/>
              que contraria ratione duras eſſe conchas.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008576">Optimus eſt piſcis ibi Manatus, & qui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1199"/>
                <lb/>
              plauſtro vix à duobus iunctis bobus veha­
                <lb/>
              tur: huius caro adeò vituli carnem imita­
                <lb/>
              tur, vt ſi piſcem quis non te doceat eſſe, car­
                <lb/>
              nem iuraueris. </s>
              <s id="s.008577">Contingit id, quoniam ca­
                <lb/>
              lor magnus concoquit humidum: hoc enim
                <lb/>
              differ caro à piſcis ſubſtantia, quòd piſcis
                <lb/>
              humidum ab exiguo calore concoctum eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008578">Referunt in huius piſcis capite lapidem in­
                <lb/>
              ueniri calculo renum ſaluberrimum. </s>
              <s id="s.008579">Mam­
                <lb/>
              mas habet, quibus raro exemplo editos fi­
                <lb/>
              lios admouet: parit autem geminos pro
                <lb/>
              mammarum numero. </s>
              <s id="s.008580">Sunt qui Boa illum
                <lb/>
              vocent, quòd capite bouillo ad vnguem ſit
                <lb/>
              duobus, qua ſi brachiis, dorſo plano, ſqua­
                <lb/>
              ma, & duriſſima pelle, docilis, vt canis, man­
                <lb/>
              ſueſcit admodum, & recordatur iniuriarum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008581">Eſt & Tiburo ibi captu facilis ob voracita­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1200"/>
                <lb/>
              tem, vtilis ob magnitudinem, & carnis ſa­
                <lb/>
              lubritatem ac ſuauitatem. </s>
              <s id="s.008582">Hic inter maris
                <lb/>
              maxima miracula eſt, cui duplex genitale
                <lb/>
              maſculo, vnica vulua fœminæ: duplicem ha­
                <lb/>
              bent dentium ordinem, paritque piſcem ſui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1201"/>
                <lb/>
              generis non oua. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008583">
                <margin.target id="marg1198"/>
              Cur mane
                <lb/>
              conchylia
                <lb/>
              dura reddat,
                <lb/>
              non tamen
                <lb/>
              algam.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008584">
                <margin.target id="marg1199"/>
              Manatus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008585">
                <margin.target id="marg1200"/>
              Tiburo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008586">
                <margin.target id="marg1201"/>
              Vituli mari­
                <lb/>
              ni mira na­
                <lb/>
              tura: variæ­
                <lb/>
              que vires.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008587">Vituli marini maior eſt longè admiratio:
                <lb/>
              mammas habet, habet & pilos, ſtertit mi-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>