Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 121]
[Figure 122]
[Figure 123]
[Figure 124]
[Figure 125]
[Figure 126]
[Figure 127]
[Figure 128]
[Figure 129]
[Figure 130]
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008676">
                <pb pagenum="542" xlink:href="016/01/191.jpg"/>
              Eſt autem taxus ſeu melis vulpe maior, co­
                <lb/>
              lore cineris, longíſque pilis, rictu fero, &
                <lb/>
              præacutis dentibus moxdax. </s>
              <s id="s.008677">Itaque vt ad­
                <lb/>
              mures redeam, vidimus ex his candidiſſimos:
                <lb/>
              ſenio enim caneſcunt: frigore etiam, tum
                <lb/>
              cibis candidis, candidi euadunt. </s>
              <s id="s.008678">Olaus ſac­
                <lb/>
              charo expertum ſe ait: apes nigras eſſe pu­
                <lb/>
              tat, quod vno nutriantur cibo: verſiculores
                <lb/>
              veſpas, quod variis. </s>
              <s id="s.008679">Vtcunque ſit, imbecillia
                <lb/>
              alimento multum mutantur, colore, corpore
                <lb/>
              ac moribus.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1213"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008680">
                <margin.target id="marg1211"/>
              Murium hi­
                <lb/>
              ſtoria.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008681">
                <margin.target id="marg1212"/>
              Sciuri.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008682">
                <margin.target id="marg1213"/>
              Mare aliqui­
                <lb/>
              bus in locis
                <lb/>
              cur ſterile.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008683">Eſt & illud conſiderandum, quod in mari
                <lb/>
              non ſecùs, quàm in terra contingit, regiones
                <lb/>
              eſſe quaſdam in eo ſteriles, alias piſcoſiſſi­
                <lb/>
              mas: nam in quibuſdam pabulum abundat,
                <lb/>
              in aliis autem non adeſt: tum verò diuerſa
                <lb/>
              terrarum genera odore, ac ſapore vario aquas
                <lb/>
              inficiunt, quos piſces aut ſequuntur aut fu­
                <lb/>
              giunt. </s>
              <s id="s.008684">Littora tamen piſcibus plerunque
                <lb/>
              abundant ob pabulum, & gurgites, ob ſecu­
                <lb/>
              ritatem. </s>
              <s id="s.008685">Adeò verò magnum eſt aquarum
                <arrow.to.target n="marg1214"/>
                <lb/>
              diſcrimen in mari, vt iuxta Indiam in Æ­
                <lb/>
              thiopiæ directo paſſuum millibus fermè tre­
                <lb/>
              centis, albeſcat vt lac, alibi cœruleum ſit, ali­
                <lb/>
              bi nigrum, alibi viride. </s>
              <s id="s.008686">Album, eſt cum are­
                <lb/>
              na alba ſubeſt mari minimè profundo: vi­
                <lb/>
              ride, cùm mediocris fuerit profunditatis: cœ­
                <lb/>
              ruleum cum magnæ,
                <expan abbr="mouetúrq;">mouetúrque</expan>
              ſed ſi quieſ­
                <lb/>
              cat, color fit argenteus. </s>
              <s id="s.008687">Vidimus in Verbano
                <lb/>
              lacu, cùm Lutetiam Pariſiorum proficiſ­
                <lb/>
              ceremur, inter fluctuantes vndas totius la­
                <lb/>
              cus, partem non procul à nobis immotam,
                <lb/>
              argenteíque coloris, cum reliquum totum
                <lb/>
              eſſet cœruleum. </s>
              <s id="s.008688">Cauſa eſt, quòd ventus à
                <lb/>
              montis cacumine impeditur, nec aliter quàm
                <lb/>
              vmbra altitudine finitur. </s>
              <s id="s.008689">Parte verò illa,
                <lb/>
              quæ vrgebat ad montem (neque enim tran­
                <lb/>
              quillitas ad montis radicem perueniebat)
                <lb/>
              initium ſumpſit, vbi impetus iuxta rupem
                <lb/>
              ceſſabat: nam impetu colliſa ad latera per­
                <lb/>
              miſcebat eam, quæ in medio erat. </s>
              <s id="s.008690">Nigra au­
                <lb/>
              tem fit, quoties arena nigra ſubeſt aquis
                <lb/>
              haud profundis, aut cùm profunda fuerit
                <lb/>
              turbulenta.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1215"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008691">
                <margin.target id="marg1214"/>
              Mare vt lac
                <lb/>
              album.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008692">
                <margin.target id="marg1215"/>
              Cur
                <expan abbr="nunquã">nunquam</expan>
                <lb/>
              iuxta Cale­
                <lb/>
              chutum pe­
                <lb/>
              ſtis,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008693">Itaque illud idem contingit in piſcibus ex
                <lb/>
              aqua, quod hominibus ex aëre: referunt enim
                <lb/>
              in Calechuto Indiæ cum ciuitate, tum regio­
                <lb/>
              ne, nunquam peſtem ſæuire, ob aëris tempe­
                <lb/>
              riem credo, ciborúmque ſalubritatem, ac
                <lb/>
              forſan victus moderationem: ita in partibus
                <lb/>
              quibuſdam maris piſces abundant, quòd vi­
                <lb/>
              ctus ibi, & aqua ſint ſaluberrima. </s>
              <s id="s.008694">Nam de
                <lb/>
              ratione viuendi non eſt, vt diſputemus in
                <lb/>
              piſcibus, cùm in ea peccare homini tantum­
                <lb/>
              modò proprium ſit.
                <arrow.to.target n="marg1216"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008695">
                <margin.target id="marg1216"/>
              Auium om­
                <lb/>
              nis generis
                <lb/>
              abundantia,
                <lb/>
              ſalubritatis
                <lb/>
              aëris maxi­
                <lb/>
              mum argu­
                <lb/>
              mentum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008696">Manucodia­
                <lb/>
              ta.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008697">Eadem ratione, & aër auibus abundat,
                <lb/>
              alius (vt ita dicam) ſterileſcit. </s>
              <s id="s.008698">Indicio eſt,
                <lb/>
              auium omnis generis abundantia duplici
                <lb/>
              modo ſalubritatis aëris, & quòd ipſæ ſen­
                <lb/>
              tiant maximè aëris qualitates, & quòd pau­
                <lb/>
              lulum etiam ſuppetat. </s>
              <s id="s.008699">Verùm hoc ſignum
                <lb/>
              ad regiones referri debet, non ad illarum
                <lb/>
              partes: eſſe enim poteſt, vt in valle etiam
                <lb/>
              abundent aues, & tamen ibi grauis erit aër,
                <lb/>
              camporum, & collium comparatione. </s>
              <s id="s.008700">Ve­
                <lb/>
              rum colles, & campi optimam obtinebunt
                <lb/>
              aëris ſalubritatem. </s>
              <s id="s.008701">Vnde & Moluchis inſu­
                <lb/>
              lis ſub æquinoctio auis mortua in terra, aut
                <lb/>
              mari colligitur, quæ viuens nunquam videri
                <lb/>
              ſolet, quoniam pedibus careat, tametſi neget
                <lb/>
              Ariſtoteles auem vllam pedibus carere. </s>
              <s id="s.008702">Hæc
                <lb/>
              igitur, quam ter videre iam contigit, ſola (vt
                <lb/>
              ita dicam)ob id pedibus caret, quòd in ſubli­
                <lb/>
              mi aëre, atque procul ab omni viſu humano
                <lb/>
              habitet. </s>
              <s id="s.008703">Corpus eius, roſtrúmque magnitu­
                <lb/>
              dine, & forma ſimile hirundini, pennæ ala­
                <lb/>
              rum, & caudæ accipitrem magnitudine, dum
                <lb/>
              alas extendit, ſuperant, æquant verò fermè
                <lb/>
              aquilam. </s>
              <s id="s.008704">Pennarum craſſitudinem excogita­
                <lb/>
              re potes, tanta enim eſt, qualem pro auiculæ
                <lb/>
              paruitate conuenire ratio docet. </s>
              <s id="s.008705">Sunt igitur
                <lb/>
              tenuiſſimæ, & perſimiles, præter tenuitatem
                <lb/>
              pennis pauonum fœminarum ex toto: neque
                <lb/>
              maſculorum pauonum pennis aſſimilantur,
                <lb/>
              quòd non ſint oculatæ, vt quæ in maſculi
                <lb/>
              pauonis cauda cernuntur. </s>
              <s id="s.008706">Maſculi dorſum
                <lb/>
              auiculæ huius ſinuatur intus, in eámque ca­
                <lb/>
              uitatem oua fœmina facere, ratio ipſa do­
                <lb/>
              cet, cùm & ipſa fœmina cauum habeat ven­
                <lb/>
              trem, vt ſic vtraque cauitate poſſit oua in­
                <lb/>
              cubare. </s>
              <s id="s.008707">Maſculo hæret in cauda filum lon­
                <lb/>
              gius tribus palmis coloris nigri, medium in­
                <lb/>
              ter quadratum, rotundúmve, neque craſſum,
                <lb/>
              neque admodum tenue, verum ei non ab­
                <lb/>
              ſimile, quo crepidas cerdones conſuere ſo­
                <lb/>
              lent. </s>
              <s id="s.008708">Hoc exiſtimamus dum fœmina oua in­
                <lb/>
              cubat alligari firmius illam maſculo: neque
                <lb/>
              mirum eſt in aëre perpetuò habitare, nam
                <lb/>
              cauda, & alis in orbem extenſis, haud du­
                <lb/>
              bium eſt ſpontè ſuſtineri. </s>
              <s id="s.008709">Viciſſitudo etiamſi
                <lb/>
              quid eſt laſſitudinis, illam excutere poteſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008710">Cibum nullum eſſe puto præter cœli rorem,
                <lb/>
              qui ſimul ſit cibus, & potus, & ita natura pro­
                <lb/>
              uidiſſe diligenter tanto miraculo videtur, vt
                <lb/>
              in aëre habitare poſſit. </s>
              <s id="s.008711">Veſci autem aëre pu­
                <lb/>
              ro haud veriſimile eſt, quòd nimis tenuis ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008712">Veſci animalculis, neque id, quòd ibi non
                <lb/>
              fiat congregatio ad generationem illorum
                <lb/>
              haud dubiè neceſſaria: neque in auium ven­
                <lb/>
              tribus illa cernuntur, qualia in hirundi­
                <lb/>
              num: ſed tamen hoc non cogit, cum Ma­
                <lb/>
              nucodiatas ſolo ſenio confici credendum
                <lb/>
              ſit: at nec vapore, cum infrà copioſior ſit,
                <lb/>
              vnde deſdendentes viderentur: vapor etiam
                <lb/>
              nonnunquam pernicioſus eſt, rore igitur
                <lb/>
              per noctem veſci veriſimile eſt. </s>
              <s id="s.008713">Vt verò Ma­
                <lb/>
              nucodiata, ita auis eſt, vt nullo modo inha­
                <lb/>
              bitet terram, ita contraria ratione ſtruthio
                <arrow.to.target n="marg1217"/>
                <lb/>
              camelus ſic à terra non diſcedit vnquam, vt
                <lb/>
              auem dicere non poſſis, niſi ad formam reſ­
                <lb/>
              picias. </s>
              <s id="s.008714">Nomen, vt reor, ſumpſit, quòd colli,
                <lb/>
              & crurium longitudine camelum imitetur:
                <lb/>
              eſt enim homine ipſo paulò procerioris ſta­
                <lb/>
              turæ. </s>
              <s id="s.008715">Struthio autem paſſerculus dicitur
                <lb/>
              Græcè, quaſi per ironiam nomine compoſi­
                <lb/>
              to, velut ſi quis pigmæum Gigantem diceret
                <lb/>
              ſimul, vel homunculum giganteum. </s>
              <s id="s.008716">Ex
                <lb/>
              auium genere eſt Struthiocamelus, ſed ca­
                <lb/>
              meli magnitudine collum, roſtrum, oculi,
                <lb/>
              caput anſeri, ſed pro magnitudine propria
                <lb/>
              reſpondent, alæ & cauda pennis verſicolo­
                <lb/>
              ribus, cinereis, candidis, nigris: nam tres hi
                <lb/>
              colores, quòd parum niteant, ſunt in eis
                <lb/>
              natiui rubei rarus ac vix conſpicuus, & ta­
                <lb/>
              men nulli auium vel ſic: nec vlli auium in
                <lb/>
              pennis tanta iucunditas aut pulchritudo,
                <lb/>
              ob id galeas milites non aliis ornant. </s>
              <s id="s.008717">Quan­
                <lb/>
              quam ſint, qui ob raritatem nunc Manuco­
                <lb/>
              diatæ, tum alas, tum caudam in criſtas fi­
                <lb/>
              gant, addita etiam ſuperſtitione, qui ſecum </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>