Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="171"/>
                <arrow.to.target n="marg1259"/>
                <lb/>
              tes ſpermatis fieri partes hominis, non'ne ſunt compoſita? </s>
              <s>non'ne perficiuntur ex ea mutatione?
                <lb/>
              </s>
              <s>Rurſus tribuunt
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              materiæ, quaſi verò materia moueatur. </s>
              <s>At rationem reddit Ariſtoteles,
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              cur materia ſit expers motus: quod
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              non eſt, inquit, non moueri,
                <expan abbr="">non</expan>
              eſſe intelligens actu. </s>
              <s>Ergo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1260"/>
                <lb/>
              materia quę
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt actu, non mouebitur. </s>
              <s>Num fortè dicent
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              ſpectare
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              , non quòd
                <expan abbr="illã">illam</expan>
                <lb/>
              denominet, ſed quòd inhæreat; multò magis ipſi mutatio
                <expan abbr="tribuẽda">tribuenda</expan>
              erit, quò materia prius inhęret
                <lb/>
              generatio quæ eſt mutatio, quàm cęteri qui ſunt verè motus: eſt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              materia poteſtate prius
                <expan abbr="ſubſtã-tia">ſubſtan­
                  <lb/>
                tia</expan>
              , quàm
                <expan abbr="quãtũ">quantum</expan>
              , aut quale. </s>
              <s>Et quanuis ij qui
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
                <expan abbr="oppoſitã">oppoſitam</expan>
              tueri
                <expan abbr="volũt">volunt</expan>
              , trahere
                <expan abbr="conẽtur">conentur</expan>
              Ariſto­
                <lb/>
              telis verba ad
                <expan abbr="ſignificandũ">ſignificandum</expan>
                <expan abbr="cõpoſitũ">compoſitum</expan>
              , quod ſanè non eſt: etenim homo non eſt qui dicitur fieri: at
                <lb/>
                <expan abbr="ſubiectũ">ſubiectum</expan>
              generationis quod tum quæritur ab Ariſtotele,
                <expan abbr="cõpoſitum">compoſitum</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt, ſed illud eſt quod fit, i.
                <lb/>
              </s>
              <s>erit poſteà per materiæ tranſmutationem. </s>
              <s>Præterquàmquòd materia eſt compoſitum poten­
                <lb/>
              tia; quare potentia homo
                <expan abbr="hominiſq́">hominiſque</expan>
              . </s>
              <s>materia non differunt. </s>
              <s>Ex quo ipſa eſt, quę verè mutatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ergo eadem attributa vtique conuenient. </s>
              <s>Quod ſi dixerint ſemen ex quo fit planta, ſubiectum
                <lb/>
              eſſe generationis, cùm ſit actu; quid prohibebit, quominus de illo prædicari poſsit, moueri? </s>
              <s>quod
                <lb/>
              enim cùm ſit actu, mutatur, quatenus actu eſt, propriè moueri dicitur, vel ipſo Ariſtotele teſte.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sed neque id quod eſt actu, ſubiectum poteſt eſſe generationis, cùm ex eo quod eſt actu, per acci­
                <lb/>
              dens fiat id quod fit. </s>
              <s>Accedamus nunc ad alterum caput. </s>
              <s>Illud profectò negari non poteſt, quin
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1261"/>
                <lb/>
              inter contradicentia ſit generatio, cùm cęteroquin alij motus ſint inter contraria. </s>
              <s>Cauſſam er­
                <lb/>
              go talis differentię reddituri, ſic aiunt. </s>
              <s>Quoniam hoc intereſt accidentis formæ cum forma ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ, quia repugnantiam illa habeat, verùmetiam illam quidem certam, vt album cum atro &
                <lb/>
              mediis. </s>
              <s>Si autem quæras quid ſit certa iſta repugnantia, reſpondent eam eſſe ſine cuius aliquo
                <lb/>
              termino non reperitur ſubiectum, coloris
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              ſubiectum ſemper eſt cum aliqua ſpecie coloris, con­
                <lb/>
              trà verò forma ſubſtantiæ vacat oppoſito, ac ſi quo pacto illud obtinet (neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              abhorret omni­
                <lb/>
              no ſubſtantia ab attributo communi repugnantiæ propter oppoſitionem qua inter formam in­
                <lb/>
              tercedit & priuationem) ea incerta eſt, & latè peruagatur, atque extra certum genus diffunditur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nanque eadem materia non modo capit elementorum formas, sed etiam mixtorum
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              , & è
                <lb/>
              mixto fit elementum quodlibet, fit etiam mixtum, vt quaſi cum Anaxagora cogi videamur aſſe­
                <lb/>
              uerare quodlibet ex quocunque fieri:
                <expan abbr="dũmodo">dummodo</expan>
              id proximè non fiat. </s>
              <s>neque enim ex ſeſe mutuò
                <lb/>
              ſubſtantiæ gignuntur, vt etſi acetum ex vino, non tamen viciſsim ex aceto vinum producatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nos quantum eſt de oppoſitione formarum ſubſtantiæ mox agemus. </s>
              <s>Sed quod attinet ad
                <expan abbr="infi-nitatẽ">infi­
                  <lb/>
                nitatem</expan>
              illam quam in ſubſtantiis ponunt, certè nil abſurdius in vniuerſa philoſophia Peripatetica.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1262"/>
                <lb/>
              Quam ſæpe
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              clamauit Ariſtoteles
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              non quodlibet ex quoque fieri, ſed definitum ex definito,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1263"/>
                <lb/>
              nec acetum ex aqua, ſed ex vino fieri, & cadauer ex animali, atque id tam ſimplicibus quàm
                <expan abbr="cõ-poſitis">con­
                  <lb/>
                poſitis</expan>
              eſſe commune? </s>
              <s>Quòd ſi quando ex oppoſitis fieri non videantur, præſertim in genera­
                <lb/>
              tione ſubſtantiæ, id ex eo proficiſci, quòd latent nomina quibus oppoſitæ formæ exprimuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s>quanquam generationis formulæ non vniuſmodi ſunt, non
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              eodem modo fit aqua ex aëre, &
                <lb/>
              aër ex aqua
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              verùm aliqua fiunt per compoſitionem veluti domus, & omnia mixta ex elemen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1264"/>
                <lb/>
              tis, alia per reſolutionem, vt contrà lateres ex domo, & elementa ex mixtis, nonnulla per ſubtra­
                <lb/>
              ctionem, velut ex marmore ſtatuæ, & cùm ex putri materia natura producit, dulcia ſegregans ab
                <lb/>
              amaris, illa quidem recipiens, hæc verò reſpuens, aut per figuræ permutationem, veluti ex ære fi­
                <lb/>
              gura Mercurij, & vbi ex vniformibus partes difformes & organicę conformentur. </s>
              <s>Nam ſic etiam
                <lb/>
              generantur. </s>
              <s>etenim partes ſubſtantiæ, quomodocunque ſubſtantia capiatur, non poſſunt eſſe,
                <lb/>
              niſi ſubſtantiæ. </s>
              <s>quædam adiectione materiæ, vt, cùm ex luto ſignum fingitur, & in vtero primùm
                <lb/>
              viuens conſtituitur, prius
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              quàm actu viuat, hoc eſt, muneribus animi fungatur, ad
                <expan abbr="certã">certam</expan>
              quan­
                <lb/>
              dam magnitudinem ab externo mouente deducatur oportet,
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              alia per materiæ
                <expan abbr="tranſmutationẽ">tranſmutationem</expan>
              ,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1265"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1266"/>
                <lb/>
              quemadmodum chalybs ex ferro, & ignis ex oleo. </s>
              <s>Omninò verò ſemper aduerſatur compoſito
                <lb/>
              incompoſitum; inepto aptum, & inconſonanti conſonans,
                <expan abbr="eaq́">eaque</expan>
              . </s>
              <s>ſic inter ſe mutantur, vt conſo­
                <lb/>
              nans ex inconſonanti, nec ex alio quoque fieri poſſet: neque ex inconſonanti ſimpliciter, ſed, ſi
                <lb/>
              vox conſona fiat, ex altera voce abſona fiat neceſſe eſt. </s>
              <s>Sic inter ſubſtantiæ formas non modò
                <lb/>
              certa ſeruatur oppoſitio; verùmetiam certum ſubiectum, proptereà certis affectionibus vtitur
                <lb/>
              natura qua certam afferat formam, certæ verò affectiones certa priuatione, certa priuatio certa
                <lb/>
              forma fundatur quam nos perhibemus eſſe contrariam, tametſi quælibet oppoſitio
                <expan abbr="ſuũ">ſuum</expan>
              certum
                <lb/>
              genus habet & ſuum ſubiectum, ad quod per ſe categoriæ cauſſa referatur. </s>
              <s>Quoniam ergo non
                <lb/>
              ſolùm materia requiritur quæ præcedat in ortu ſubſtantiæ, ſed prætereà varij ſunt modi genera­
                <lb/>
              tionis & per compoſitionem & per reſolutionem; inde eſt vt inter formas ſubſtantiæ certus non
                <lb/>
              videatur eſſe regreſſus. </s>
              <s>Veruntamen obſeruanti diligenter in ortu ſingularum certa oppoſitio
                <lb/>
              perſpicietur. </s>
              <s>Cùm enim acetum è vino fiat per putredinem & reſolutionem, facta reſolutione
                <lb/>
              rurſus ex aceto vinum fieri non poterit: ſed opus erit, vt intercedant tot mutationes, quouſque
                <lb/>
              ſit aliud mixtum in quo elementa tot ad numerum & ita affecta ſint, vnde vinum exoriatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Attamen acetum vino opponitur, vt incompoſitum compoſito, & cadauer animali. </s>
              <s>animal </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>