Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
131
131
132
132
133
133
134
134
135
135
136
136
137
137
138
138
139
139
140
140
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008758">
                <pb pagenum="544" xlink:href="016/01/193.jpg"/>
              collo, turdi magnitudine, quæ aduerſus cau­
                <lb/>
              datas ſimias: quarum ibi numerus eſt in­
                <lb/>
              credibilis, hoc modo ſe munit, vt nec homo
                <lb/>
              tot commoda aduerſus periculum inuenire
                <lb/>
              queat. </s>
              <s id="s.008759">Eligit primò arborem excelſam ac
                <lb/>
              ſpinis obſitam, vt metu terreatur ob altitu­
                <lb/>
              dinem, & à ſpinis arceatur ob incommo­
                <lb/>
              dum. </s>
              <s id="s.008760">Ramis huius arboris maximè aculeatis
                <lb/>
              ſuſpendit nidum prædurum, ne frangi ab
                <lb/>
              inimico poſſit: inſtruit aditum anguſtum, vt
                <lb/>
              hoſtis arceatur, ipſa ingredi: latum in imo,
                <lb/>
              vt commodè cum pullis degere poſſit, tum
                <lb/>
              maximè quòd in eodem excrementa illo­
                <lb/>
              rum colligere cogitur, nullo exitu patente
                <lb/>
              alio, quàm is, per quem in ſuprema parte eſt
                <lb/>
              ingreſſus. </s>
              <s id="s.008761">Verùm quia hoſtem vti nouit, ma­
                <lb/>
              nu non ſecùs, quàm hominem nidi longitu­
                <lb/>
              dinem ad quatuor palmos extendit, vt cùm
                <lb/>
              manum immiſerit, etiam procul abſit ab
                <lb/>
              imo, atque ea ratione oua, vel pullos, qui in­
                <lb/>
              tùs latent, tuatur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008762">
                <margin.target id="marg1225"/>
              Regulus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008763">Paſſer muſ­
                <lb/>
              catus auium
                <lb/>
              minimus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008764">
                <margin.target id="marg1226"/>
              Paſſer ſtul­
                <lb/>
              tus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008765">Præſtant aures mirum in modum genera­
                <lb/>
              liter ingenio, ſagacitatéque, quòd fructibus
                <lb/>
              non plantis, aut deteriore aliqua colluuie
                <lb/>
              nutriantur, & in aëre puriore degant. </s>
              <s id="s.008766">Atque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1227"/>
                <lb/>
              inter cæteras pſittacus, quòd grandi ſit ca­
                <lb/>
              pite, atque in India cœlo ſyncero naſcatur:
                <lb/>
              vnde etiam didicit non ſolùm loqui, ſed me­
                <lb/>
              ditari. </s>
              <s id="s.008767">Meditantur ob ſtudium gloriæ, parti­
                <lb/>
              cipes enim ſunt, & huius, & amoris, vnde
                <lb/>
              memoria non vulgaris illis. </s>
              <s id="s.008768">Eſt varietas eo­
                <lb/>
              rum in coloribus magna, vnde pulcherrimi
                <lb/>
              etiam apud Indos exiſtimantur: nam præ­
                <lb/>
              ter colorum aptam varietatem illam, ſplen­
                <lb/>
              dor etiam quidam affulget. </s>
              <s id="s.008769">Roſtri partem
                <lb/>
              ſuperiorem ſola hæc auis mouet, ſed non
                <lb/>
              adeò frequenter aut euidenter, vt inferio­
                <lb/>
              rem: ipſa verò inferior pars, quæ collo iungi­
                <lb/>
              tur, diuiſa eſt: his duobus ad omni anima­
                <lb/>
              lium genere pſittacus diſtinguitur. </s>
              <s id="s.008770">Vt Cæſar
                <lb/>
              Scaliger, partim benedixerit, quòd ſuperio­
                <lb/>
              rem partem moueat, partim malè cum cro­
                <lb/>
              codilo eum aſſimilauerit.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1228"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008771">
                <margin.target id="marg1227"/>
              Pſittacus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008772">
                <margin.target id="marg1228"/>
              Pauo noſter.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008773">Nullam tamen auem pulchriorem pauo­
                <lb/>
              ne noſtro fingere naturam poſſe credam, niſi
                <lb/>
              cùm videro, tot oculis in cauda tam longa
                <lb/>
              atque denſa plumis, tanta colorum varietate
                <lb/>
              tanto nitore, tam ſelectis etiam colorum ge­
                <lb/>
              neribus, vt nec album, quòd is alios obſcuret
                <lb/>
              colores, nec nigrum, quòd triſtior ſit, reci­
                <lb/>
              piat. </s>
              <s id="s.008774">Sunt tamen qui toto corpore candidi
                <lb/>
              ſint, atque pulcherrimi. </s>
              <s id="s.008775">Cuſtodes optimi
                <lb/>
              ædium, & vbi fures, aut ignem viderint, non
                <lb/>
              deſinunt clamoribus dominum admonere,
                <lb/>
              tum domeſticos. </s>
              <s id="s.008776">Verùm alioqui moleſti te­
                <lb/>
              gulas frangunt, totámque viciniam voce in­
                <lb/>
              quietant. </s>
              <s id="s.008777">Diu ob lucrum ſpectaculo in Græ­
                <lb/>
              cia fuit ex oriente, Alexandri iuſſu tranſla­
                <lb/>
              tus in Europam: qui illi ob decorem parci
                <lb/>
              imperauit. </s>
              <s id="s.008778">Sentit ipſe pulchritudinem ſuam,
                <lb/>
              exclamátque dum pedes intuetur, deformita­
                <lb/>
              tem eorum aſpernatus, caudámque in rotam
                <lb/>
              erigit, exponítque Soli, vt pulchrior videa­
                <lb/>
              tur, gaudétque hominum admiratione, qui
                <lb/>
              illam intuentur, ob id vſque ad laſſitudinem
                <arrow.to.target n="marg1229"/>
                <lb/>
              eam continet. </s>
              <s id="s.008779">Quòd fit, vt pauo Indus, & ipſe
                <lb/>
              caudam ſuam miretur, in orbem conuerſam
                <lb/>
              geſtiens, quamuis pulchritudine multùm à
                <lb/>
              noſtro pauone decedat. </s>
              <s id="s.008780">Decoratur & pelle
                <lb/>
              circa caput, cuius colorem pro voluntatis ar­
                <lb/>
              bitrio mutat. </s>
              <s id="s.008781">Cùm enim varij coloris ſit, al­
                <lb/>
              bóque ac cinereo, quaſi diſtincti, aduenien­
                <lb/>
              te ſanguine modò carulea, modò rubra fit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008782">Et cùm ſit iracundum, ſpeciem ac effectum
                <lb/>
              irati hominis præbet, pellem illam pro facie
                <lb/>
              habens. </s>
              <s id="s.008783">Sed aliud eſt maius, quod eam pel­
                <lb/>
              lem
                <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan>
              colligit, vt vix videatur,
                <expan abbr="túncq;">túncque</expan>
                <lb/>
              pallet: aliquando verò eam extendit, adeò vt
                <lb/>
              roſtrum totum integat, túncque purpurea
                <lb/>
              plerunque videtur. </s>
              <s id="s.008784">Indicio eſt igitur illam
                <lb/>
              vnà cum ſanguine extendi: quanquam &
                <lb/>
              viderim ſimul pallentem atque extenſam.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008785">Colligitur igitur ac contrahitur, quoniam
                <lb/>
              tenuis eſt, & laſſa, vt ſcroti etiam cutis, quæ
                <lb/>
              quandoque tota contracta videtur quando­
                <lb/>
              que verò extenſa multùm. </s>
              <s id="s.008786">Igitur laxitas, &
                <lb/>
              tenuitas, extenſionis, & contractionis cauſæ
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s id="s.008787">At de his ſuperiùs diximus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008788">
                <margin.target id="marg1229"/>
              Zamo Indus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008789">At gallus noſter exertam ſemper habet
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1230"/>
                <lb/>
              criſtam, atque rubentem, niſi malè valeat, etſi
                <lb/>
              rarum eſſet hoc animal, non ſolùm forma,
                <lb/>
              ſed cantu admiratione digniſſimum eſſet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008790">Exultat voce, procúlque ea exauditur, & no­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1231"/>
                <lb/>
              ctu etiam ad mille atque ampliùs paſſus:
                <lb/>
              cùm expergiſcitur à cibo canit: plerunque
                <lb/>
              tamen Sole meridiante, mediáque nocte, ac
                <lb/>
              cùm radij primum auroram effingere inci­
                <lb/>
              piunt: robur igitur Solis ſequitur, & in octo
                <lb/>
              partes totum diuidit diem naturalem, non
                <lb/>
              tamen oriente Sole, ſed cùm accedit ad au­
                <lb/>
              roræ terminos, ſic & ante meridiem. </s>
              <s id="s.008791">Cre­
                <lb/>
              duntur, apud boreales horarum metam ex­
                <lb/>
              quiſitiſſimè ſeruare: ab eius cantu homines
                <lb/>
              à nocturnis terriculis ſe tutiores putant. </s>
              <s id="s.008792">Sa­
                <lb/>
              ginantur ac odoris ſuauitatem, & gratiam
                <lb/>
              ſaporis iuniperi granis. </s>
              <s id="s.008793">Præliis ac partubus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1232"/>
                <lb/>
              fauſtè occinunt, ſi prodigioſum ſit. </s>
              <s id="s.008794">Inſeri­
                <lb/>
              tur cum ſerpente, cane, & ſimia, culeo parri­
                <lb/>
              cidæ: inſons tamen huius culpæ, in maréque
                <lb/>
              præcipitatur. </s>
              <s id="s.008795">Vt enim ſimia homo non eſt,
                <lb/>
              attamen videtur, ſic qui proprium occide­
                <lb/>
              rit patrem. </s>
              <s id="s.008796">Serpens inſidiis anteit, inimi­
                <lb/>
              ciſſimúmque humano generi non ſecùs
                <lb/>
              ac parricida, Canes omnes odiſſe videntur,
                <lb/>
              ſolúmque hoc animal nulli penitus parcit,
                <lb/>
              neque proprio generi. </s>
              <s id="s.008797">Gallus inſons huius
                <lb/>
              culpæ, forſan ob gentis ſimilitudinem adii­
                <lb/>
              citur, quàm maximè Romani oderunt, ſeu
                <lb/>
              quòd ſuperbiſſimus ſit: præcipitatur in ma­
                <lb/>
              re, velut omni indignum elemento, & cuius
                <lb/>
              ſocietate aër, terra, aquáque inficerentur,
                <lb/>
              ob id culeo inſuitur, virgis ſanguineis priùs
                <lb/>
              verberatus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008798">
                <margin.target id="marg1230"/>
              Gallus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008799">
                <margin.target id="marg1231"/>
              Galli cantus
                <lb/>
              cur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008800">
                <margin.target id="marg1232"/>
              Cur gallus
                <lb/>
              ſimia,
                <expan abbr="ſerpẽs">ſerpens</expan>
                <lb/>
              canis cul
                <lb/>
              parricidæ in
                <lb/>
              ſerantur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008801">Sed his relictis ſuperſtitionibus ad natu­
                <lb/>
              ræ leges ſanctiſſimas, ac prudentiſſimas re­
                <lb/>
              uertamur. </s>
              <s id="s.008802">Decretum erat, aues facere, quæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1233"/>
                <lb/>
              volarent, aërémque hunc decorarent (nam
                <lb/>
              hoc de auibus pro cæterorum etiam anima­
                <lb/>
              lium ratione exemplum ſumptum ſit (ob id
                <lb/>
              capite leuiſſimo illas eſſe oportuit: quamob­
                <lb/>
              rem inter cuncta animantia aues minimo ca­
                <lb/>
              pite ſunt: & quæ magnum inter aues habent,
                <lb/>
              tenue os, ac cerebro inane ſortiuntur, aláſque
                <lb/>
              magnas. </s>
              <s id="s.008803">Ad capitis paruitatem duo
                <expan abbr="ſequebã-">ſequeban­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg1234"/>
                <lb/>
              tur detrimenta, alterum vt ſtolidæ eſſent, al­
                <lb/>
              terum, vt dentibus carerent: nam
                <expan abbr="roſtrũ">roſtrum</expan>
              par­
                <lb/>
              uum capiti paruo neceſſarium fuit,
                <expan abbr="dentéſq;">dentéſque</expan>
                <lb/>
              ob id nulli vſui, tum quòd robur non eſſe
                <lb/>
              illis poterat, tum quia roſtri, & oris par­
                <lb/>
              uitas, ne mandere poſſent, impediebat. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>