Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
[31.] Wie man die Plantas vnnd gewächs inn gůtem bauw vnnd ehren halten ſoll/ Das xxiij. Capitel.
[32.] Von wein vnd eſſig/ Das xxiiij. Capitel.
[33.] Von anderen Saten vnnd dem Honig/ Das xxv. Capittel.
[34.] Wie die ding erhalten werdend/ ſo von den Plan tis oder gewächſen harkommend/ Das xxvj. Capittel.
[35.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſibend Bůch Von den chieren/ vnnd was von inen kommet. Ein gemeine rechnung der thieren/ vnnd jr vnderſcheid/ das xxvij Capittel.
[36.] Von den vnuolkommen chieren/ Das xxviij. Capitell.
[37.] Von den Schlangen/ Das xxjx Capittel.
[38.] Wie man die kriechenden thier vnnd andere der geleichen vertreiben ſoll/ das xxx Capittel.
[39.] Von vierfüſſigen thieren/ das xxxj Capittel.
[40.] Wie man zů den vierfüſſigen thieren ſorg haben ſoll/ das xxxij Capittel.
< >
page |< < (cxxxviij) of 997 > >|
194cxxxviijVon mancherlei wunderbaren ren Reckhol{der}er weder erkennet nach beſchriben hatt. dann ob er wolange-
zeiget/ es ſeyend zweyerley arten deß Reckholders/ ſagt er doch es bringe al
lein die eine gattung frucht/ ſo doch beide arthen wölche beſchriben werden
frucht tragen.
Ich woltt auch wetten es hette Theophraſtus vn{der} diſem na-
men kein anderen dann den vnſern Reckholder erkennet.
In Dioſcoriden
iſt der jrthumb kommen/ eintweders daß er beide arthen erkennet/ vnd dẽ-
nach erſt auß Theophraſto den Cederbaum hinzů gethon/ oder es iſt das
Capittel von dem Reckholder verderbt worden/ wölliches mencklich beken
net.
Es iſt gnůgſam bekannt/ daß zweyerley arten deß Reckholders ſeind/
wölches nach deß baums vnnd frucht größe vnderſcheiden/ vnnd nitt an
jrer oder der bletteren geſtalt.
Der Cederbaum aber tregt Thañkernen/ vñ
hatt ein arth mitt der fiechten.
Mathiolus volget ſeinem Dioſcoride nach/
vnnd vnderſthet (wie man gemeinlich ſagt) diſe frag auff zů löſen/ alſo dz
er ſagt/ es habe der Cederbaum ein beſondere arth/ vnnd der größer Reck-
holder auch ein beſondere.
Wiewolich nitt darwider bin/ daß man vn{der} den
größeren Reckholderẽ etliche vnderſcheid/ wie auch vnder andern gewech-
ſen finden mag/ aber doch nitt ſo groß/ daß ſie die arten vnd gattungen en-
deren möchten.
Weil diſen grund die alten nitt vermercket/ vnnd die leüth
zů vnſeren zeytten nitt wüſſen/ ſeind große jrthumen entſtanden/ als man
die arten vnderſcheiden wöllen/ vnnd alſo geſprochen/ der Cederbaum tra
ge beer.
Es wirt aber Mathiolus nit zů laſſen d@ einerley Cederbeüm dañ-
kernen habend/ vnnd das billich.
Dann thůn der gleichen als wann nicht
daruon geſchriben/ wölches dañ beſſer iſt weder übel geſchriben/ vnd man
wölte die gewechs inn jre arthen abtheilen/ vnd vermeinte der Cederbaum
trüge dannkernen/ wölcher doch ein glatten ſtammen vnnd bletter wie die
bechthannen hat/ darzů treffenlichen hoch wachſe/ Wölcher were ſo vnſin
nig der ein ſolliche gleiche arth mitt dem Reckholder an der frucht/ blette-
ren/ vnnd holtz wölte ein Cederbaum nennen?
Doch wöllend wir vnns zů
dem daß etwas nützer iſt wenden/ es reüwet mich daß ich můß wider mein
gewonheit/ die falſche meinungen ab zů wenden/ vil wort/ vnnd wenig ver
ſtand harauß laſſen.
Wir wöllend deß bechs vrſach angreiffen/ wölliches ein großen vnder-
11Bechſs natur. ſcheid von dem hartz hatt.
wiewol der nit betrogen würt/ wölcher das bech
ein grob vnnd verbrennet hartz nennet.
Man ſagt/ man nemme diſes auß
dem Picea oder bechbaum/ etlich aber auß dem thannen holtz/ vnnd inn
ſumma auß allem dem da es veilfaltigcklichẽ harauß fleüſſet/ dann es lauf-
fet auß allen hartzechtigen dingen/ doch nitt alſo faſt/ daß es den koſten er
tragen möcht.
Daß weich bech aber fleüſſet von dem Cederbaum/ das iſt
von dem größeren Reckholder.
dann das hartz iſt dicker/ vnd das bech dün
ner.
beiderley bech das gäl vnnd das ſchwartz iſt bey vns zů ſamen geloffen
vnnd hert/ vnnd lauffet auß einem wol zeyttigen dannenholtz.
dannenhar
kömen auch die liechtſpän/ wölches eigentlich das marck von einem alten
bechbaum iſt/ dieweil es bald brennet vnd ein häl feüwr gibt.
doch nennen
wir in gemein einen liechtſpan/ das hartzechtig holtz/ wölliches gern bren-
net/ darumb nimmet man auch die von dem lerchbaum/ vnnd den dañen.
Damittich aber zů letſt diſen handel zů dem end bring/ iſt der Griechen
Cederbaum die höhere arth deß Reckholders/ wölliche ein größere frucht
tregt.
Der Hebreeren Ceder aber/ iſt ein fruchtbarliche fiechten/ vnd wirt

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index