Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008803
">
<
pb
pagenum
="
545
"
xlink:href
="
016/01/194.jpg
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1235
"/>
<
lb
/>
Primum incommodum caliditate, & ſiccita
<
lb
/>
te temperamenti ſuſtulit: quod etiam pro
<
lb
/>
fuit ad pennarum generationem, & totius
<
lb
/>
corporis leuitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.008804
">Inde vt ſiccum eſſet to
<
lb
/>
tum corpus, paruo potu ſatiati voluit, atque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1236
"/>
<
lb
/>
ea cauſa etiam carere veſica. </
s
>
<
s
id
="
s.008805
">Sed dentium de
<
lb
/>
fectui geminato ventriculo occurrit, vt dura
<
lb
/>
in illo ſenſim conquoquerentur: cùm enim
<
lb
/>
dura non poſſent comminui, tempore indi
<
lb
/>
gebant longiore, & ſolidiore,
<
expan
abbr
="
arctioréq;
">arctioréque</
expan
>
ven
<
lb
/>
triculo, in quo paruus poterat contineri ci
<
lb
/>
bus, qui corpori haud ſuffeciſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.008806
">Igitur alte
<
lb
/>
rum ſuſtitui neceſſe fuit, in quo & ex dimi
<
lb
/>
dio concoqueretur, & quartum ſatis eſſet ci
<
lb
/>
bi poſſet contineri. </
s
>
<
s
id
="
s.008807
">Pedes etiam paruos fecit,
<
lb
/>
quòd inutile eſſet hoc pondus ad volatum: &
<
lb
/>
aciem videndi acutam, quòd procul videre,
<
lb
/>
ex altóque conſpicere, illis opus eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.008808
">Quòd ſi
<
lb
/>
aues aliquæ à norma aberrant, non tamen
<
lb
/>
vſum perfectum aſſequuntur: nam Diome
<
lb
/>
deas dentes habere quidam volunt, atque ta
<
lb
/>
lia potiùs ad varietatem, quàm ad vſum ſunt
<
lb
/>
neceſſaria. </
s
>
<
s
id
="
s.008809
">Veſpertilio dentes habet, ſed plu
<
lb
/>
mis caret, totæque alæ ac corpus cartilagi
<
lb
/>
nea ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008810
">Verùm cùm deciderit, vix exurgere
<
lb
/>
ad volandum poteſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1237
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008811
">
<
margin.target
id
="
marg1233
"/>
Cur aues ca
<
lb
/>
put paruum
<
lb
/>
habeant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008812
">
<
margin.target
id
="
marg1234
"/>
Aues cur
<
expan
abbr
="
dẽ-tibus
">den
<
lb
/>
tibus</
expan
>
<
expan
abbr
="
careãt
">careant</
expan
>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008813
">
<
margin.target
id
="
marg1235
"/>
Cur aues ve
<
lb
/>
ſica careant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008814
">
<
margin.target
id
="
marg1236
"/>
Cur aues
<
lb
/>
duos habeant
<
lb
/>
ventriculos.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008815
">
<
margin.target
id
="
marg1237
"/>
Aues cicu
<
lb
/>
res.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008816
">Aues omnes cicures natura fermè, & ma
<
lb
/>
ximè quæ carne haud veſcuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.008817
">Nam in
<
lb
/>
orbe nouo, cùm primùm naues ad incultas
<
lb
/>
inſulas ſe applicuiſſent, multæ aues tum ma
<
lb
/>
ximè è columborum genere manu capi ſe
<
lb
/>
permittebant: nec aues metuunt hominum
<
lb
/>
ſocietatem, niſi exemplo edoctæ. </
s
>
<
s
id
="
s.008818
">Vnde ere
<
lb
/>
mitæ non pauci, cicures habuerunt ex gene
<
lb
/>
re earum, quæ agreſtes ſunt, velut paſſeres,
<
lb
/>
atque coruos.
<
arrow.to.target
n
="
marg1238
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008819
">
<
margin.target
id
="
marg1238
"/>
Talpa.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008820
">Sed auibus relictis, ad animal quod ſub
<
lb
/>
terra habitat, tranſeamus, alterius generis,
<
lb
/>
quòd talpam vocant. </
s
>
<
s
id
="
s.008821
">Cinerei coloris eſt, mu
<
lb
/>
ri ſimile forma, & magnitudine, niſi quòd
<
lb
/>
oculis caret: nam cui vſui oculi profuturi
<
lb
/>
erant ſub terra perpetuò habitanti? </
s
>
<
s
id
="
s.008822
">adeò ve
<
lb
/>
rò odit aërem, vt ſi cogatur in lucem egre
<
lb
/>
di, breuiſſimo temporis ſpatio exanimetur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008823
">Diſſidet & cauda, quorſum enim effingere
<
lb
/>
tam longam caudam ſub terra habitanti?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008824
">Eadem ratione & crura habet breuiſſima, &
<
lb
/>
vngues acutiſſimos: vnde crurum breuitas
<
lb
/>
neceſſaria per anguſta penetranti, & vn
<
lb
/>
guium acuitas, vt terram commodè perfode
<
lb
/>
re poſſit: adeò autem hoc opus celeriter, &
<
lb
/>
amplè explet, vt qui viderint primò defoſ
<
lb
/>
ſam talpa humum, multùm admirentur. </
s
>
<
s
id
="
s.008825
">Pa
<
lb
/>
lam eſt igitur naturam in cunctis ſolicitam
<
lb
/>
mirum in modum fuiſſe, nec obiter, ſed ex
<
lb
/>
ſententia omnia præuidiſſe,
<
expan
abbr
="
hominéſq;
">hominéſque</
expan
>
qui
<
arrow.to.target
n
="
marg1239
"/>
<
lb
/>
bus hoc beneficium Deus largitus eſt, vt cau
<
lb
/>
ſam rerum primam
<
expan
abbr
="
inuẽiant
">inueniant</
expan
>
, participes eſſe
<
lb
/>
illius primæ naturæ:
<
expan
abbr
="
neq;
">neque</
expan
>
alterius eſſe generis
<
lb
/>
naturam, quæ hæc conſtituit, ab
<
expan
abbr
="
illorũ
">illorum</
expan
>
<
expan
abbr
="
mẽte
">mente</
expan
>
,
<
lb
/>
qui cauſam eorum, cur ita facta ſint, plenè
<
lb
/>
aſſequi potuerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008826
">Nullum itaque ſub terra
<
lb
/>
perpetuò viuens animal ſanguine præditum
<
lb
/>
præter talpam eſt inuentum: nam ſerpentum,
<
lb
/>
& ranarum pernicioſarum quædam genera,
<
lb
/>
non ſolum ſub terra, & in ſepulchris vetu
<
lb
/>
ſtiſſimis, ſed quòd magis mirum dictu eſt,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1240
"/>
<
lb
/>
etiam in ſaxis ſolidis inuenta ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008827
">Sed hæc &
<
lb
/>
ſanguine carent propriè, & animal non pa
<
lb
/>
riunt ſui generis, ſed oua aut nihil. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008828
">
<
margin.target
id
="
marg1239
"/>
Homines
<
lb
/>
particeps di
<
lb
/>
uini conſilij.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008829
">
<
margin.target
id
="
marg1240
"/>
Animalia in
<
lb
/>
ſaxis ſolidis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008830
">Eſt & aliud generis ambiguæ vitæ, & ab
<
lb
/>
ſonæ formæ, quod cancri nomine ſignifica
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.008831
">Eius autem plurima ſunt genera, mari
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1241
"/>
<
lb
/>
num, & fluuiale. </
s
>
<
s
id
="
s.008832
">Inuenitur & terreſtre, quod
<
lb
/>
in terra latitat, maximè in occidentali India.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008833
">Quod caudam, habet, gammarus vocatur,
<
lb
/>
lapides candidos gignit in oculis, cortice de
<
lb
/>
poſito duriore mollem induit, túncque lapi
<
lb
/>
des fiunt maximi, abſumpta materia corticis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1242
"/>
<
lb
/>
in lapidibus. </
s
>
<
s
id
="
s.008834
">Cancer verò tranſuerſo latere
<
lb
/>
procedit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008835
">
<
margin.target
id
="
marg1241
"/>
Cancri.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008836
">
<
margin.target
id
="
marg1242
"/>
Pulſus vni
<
lb
/>
cuique ani
<
lb
/>
mali proprij,
<
lb
/>
lib.6. de plac.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008837
">cap.20.
<
lb
/>
Lingua exer
<
lb
/>
ta à boue
<
lb
/>
palpitat
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
per totum
<
lb
/>
diem.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008838
">Atque hæc de animalibus portentoſis di
<
lb
/>
cta ſufficiant. </
s
>
<
s
id
="
s.008839
">Nunc illud ſciendum, quòd ſin
<
lb
/>
gulis animalibus pulſus, & reſpirationes dif
<
lb
/>
ferentes ac propriæ ſunt: velut canibus, &
<
lb
/>
capris, quibus & ab homine differunt & in
<
lb
/>
ter ſe. </
s
>
<
s
id
="
s.008840
">Sed & hanc pulſus rationem membra
<
lb
/>
quædam retinent, quamuis reluctante Ari
<
lb
/>
ſtotele, & Galeno, iam auulſa à toto: vt lin
<
lb
/>
gua bouis tota die palpitet, nam vis illa in
<
lb
/>
dita adhuc manet, ſeu quòd calor ille dum
<
lb
/>
reſoluitur, vt aër in aqua moueat ampullas,
<
lb
/>
nam & lapides ſicci, & vſta cornua, & agal
<
lb
/>
lochum in aqua ampullas mouent, dum lo
<
lb
/>
co aëris aqua ingreditur. </
s
>
<
s
id
="
s.008841
">Hoc igitur ſatis mi
<
lb
/>
rum, quod diximus de bouis lingua, verùm
<
lb
/>
vitulinam in aquam iniectam etiam moueri
<
lb
/>
affirmant, quod ego tamen nondum ſum
<
lb
/>
expertus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008842
">Illud mirabilius, quod ſolinus durare etiam
<
lb
/>
ſuis temporibus refert, in Herculis ædem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1243
"/>
<
lb
/>
Romæ, nec canem, nec muſcam ingredi. </
s
>
<
s
id
="
s.008843
">Ac
<
lb
/>
cepi paucis antè annis, & Venetiis fuiſſe
<
lb
/>
domum muti, in quam muſcæ non ingre
<
lb
/>
derentur, quæ incendio publico conflagra
<
lb
/>
uerit. </
s
>
<
s
id
="
s.008844
">An forſan quòd in ſublimi poſita &
<
lb
/>
valde perflata, tum ferro, & marmore rigens,
<
lb
/>
à muſcis deuitaretur? </
s
>
<
s
id
="
s.008845
">nam omnia metalla
<
lb
/>
muſcæ oderunt ob frigiditatem, & quòd
<
lb
/>
difficulter eis hæreant. </
s
>
<
s
id
="
s.008846
">Sed de canibus aliam
<
lb
/>
rationem quærere oportet, niſi forſan in
<
lb
/>
ædiis veſtibulo ſepultum, aut appenſum ali
<
lb
/>
quid quod refugiant canes. </
s
>
<
s
id
="
s.008847
">Eſt in vrbe no
<
lb
/>
ſtra Fauſtiniana ædes ſacra, olim à filio B.
<
lb
/>
Philippi, nunc Nabori, ac Felici dicata, iux
<
lb
/>
ta D. </
s
>
<
s
id
="
s.008848
">Ambroſij templum, quæ cùm vndique
<
lb
/>
pareat, tecto vetuſto, ampliíſque feneſtris,
<
lb
/>
nullam tamen in illam auem ingredi nar
<
lb
/>
rant: & cùm obſita ſitu ſit, non tamen ara
<
lb
/>
nearum telis fœdatur: abditis naturæ, aut di
<
lb
/>
uinioribus cauſis, aut exemplis: nam id cum
<
lb
/>
obſeruatum reciter Bonauentura Caſtellio
<
lb
/>
neus olim amicus noſter, in libello de Epiſ
<
lb
/>
copis Mediolanenſibus
<
expan
abbr
="
originéq;
">originéque</
expan
>
religionis,
<
lb
/>
id nos nondum falſum eſſe deprehendimus.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1244
"/>
<
lb
/>
Audiui ſæpiùs à monachis Carthuſianis il
<
lb
/>
los cimicibus non infeſtari,
<
expan
abbr
="
adeóq;
">adeóque</
expan
>
multorum
<
lb
/>
teſtimonio, vt pudeat negare quod leuitatis
<
lb
/>
eſt credere. </
s
>
<
s
id
="
s.008849
">Nihilominus hi, quòd carnes
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
<
lb
/>
edant, cauſam afferunt. </
s
>
<
s
id
="
s.008850
">Seu id ſit ob mundi
<
lb
/>
tiem, aut artem aliam quampiam, nondum
<
lb
/>
aſſequi potui. </
s
>
<
s
id
="
s.008851
">Ego tamen minus laboro quæ
<
lb
/>
rere cauſam cur ſit, vbi mihi abunde non
<
lb
/>
dum exploratum eſt ſi ſit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008852
">
<
margin.target
id
="
marg1243
"/>
Herculis
<
lb
/>
phanum, nos
<
lb
/>
muſca, nec
<
lb
/>
canis ingre
<
lb
/>
diebatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008853
">
<
margin.target
id
="
marg1244
"/>
Carthuſiani
<
lb
/>
monachi ci
<
lb
/>
micibus non
<
lb
/>
infeſtantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008854
">His igitur quæ ad animalium hiſtoriam
<
lb
/>
pertinent explicatis,
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
ad hominis tracta
<
lb
/>
tionem tendentibus, iure merito dubitatio
<
lb
/>
emergit, quodnam animal homini ſit vtiliſ
<
lb
/>
ſimum? </
s
>
<
s
id
="
s.008855
">
<
expan
abbr
="
Neq;
">Neque</
expan
>
diutiùs ambigere decet, cùm
<
lb
/>
equus in omnibus pręferatur: nam
<
expan
abbr
="
ponderib.
">ponderibus</
expan
>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>