Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008855">
                <pb pagenum="546" xlink:href="016/01/195.jpg"/>
              geſtandis maximè idoneus. </s>
              <s id="s.008856">Ex equo quoque
                <lb/>
              & aſina, aut equa, & aſino, muli generan­
                <lb/>
              tur, qui plus ferendo poſſunt, quàm ponde­
                <lb/>
              rent. </s>
              <s id="s.008857">Iidem greſſu firmiſſimo procedunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008858">Equis etiam manſuetudo maxima atque do­
                <lb/>
              cilitas, quibus in duobus à nullo ſuperantur
                <lb/>
              animali. </s>
              <s id="s.008859">Duriſſimam quoque præter id vn­
                <lb/>
              gulam habent, ac omnis iniuriæ expertem,
                <lb/>
              excipientémque ſoleas, clauóſque ferreos, in
                <lb/>
              híſque camelum longè antecellit. </s>
              <s id="s.008860">Idem cur­
                <lb/>
              ſu atque perenni reliqua ſuperat animalia:
                <lb/>
              & licet equus vnus ab vno camelo vincatur
                <lb/>
              dierum ſpatio, plures tamen equi diſpoſiti in
                <lb/>
              ſtationibus totidem camelos ſuperant. </s>
              <s id="s.008861">Nam
                <lb/>
              camelus vbi fatigatus eſt, parum remittit, ac
                <lb/>
              integer & validus equum æquare curren­
                <lb/>
              tem, vel etiam velitantem non poteſt. </s>
              <s id="s.008862">Pluri­
                <lb/>
              bus igitur numeris equus nobilitate alia
                <lb/>
              vincit animalia. </s>
              <s id="s.008863">Idem ad pugnam ardens, &
                <lb/>
              gloriæ cupidus, & tubæ ſonitu accenditur,
                <lb/>
              & fræna intelligit, vt non homo magis ho­
                <lb/>
              minis vocem. </s>
              <s id="s.008864">Vigilat hic fermè ſemper,
                <lb/>
              nec recumbit, niſi laſſus, aut piger: & vili
                <lb/>
              ſumptu alitur, fœno palea, herba, furfure,
                <lb/>
              auena. </s>
              <s id="s.008865">Videtúrque hic ſolus ad omnia hu­
                <lb/>
              mana commoda natus: onera fert, vehit,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1245"/>
                <lb/>
              currit, ſaltat, pugnat. </s>
              <s id="s.008866">Probatur in vigintiſe­
                <lb/>
              ptem conditionibus: è nouem animalibus
                <lb/>
              ſumptis, tribus ſcilicet ex vnoquoque. </s>
              <s id="s.008867">Mu­
                <lb/>
              lieris ætas iuuenilis, quæ in equis à quarto
                <lb/>
              anno ad octauum extenditur, aut decimum:
                <lb/>
              manſuetudo & morum comitas, vt non mor­
                <lb/>
              deat, non calcitret, non ſe aquis mergat, non
                <lb/>
              ſit obſtinatus, & inobediens, ſinat ſe ab om­
                <lb/>
              nibus tractari ac duci: pulchritudo, quæ vt
                <lb/>
              in mulieribus in facie & pectoris latitudine,
                <lb/>
              & membrorum concinnitate conſtat. </s>
              <s id="s.008868">Aqui­
                <lb/>
              læ, vt oculo maximè vigeat, paruum habeat
                <lb/>
              caput, & illud erectum teneat: Anſerini
                <lb/>
              pulli, aut roſamachæ, vt ſit vorax, celeriter
                <lb/>
              comedens, & nihil aſpernetur. </s>
              <s id="s.008869">Ilia tumida
                <lb/>
              non contracta habeat, & pedibus diſtanti­
                <lb/>
              bus incedat. </s>
              <s id="s.008870">Leonis, vt ſit animoſus & for­
                <lb/>
              tis, vt ſit parte anteriore elatus non ſinuatus
                <lb/>
              in medio, nec altior parte poſtrema, vt ſit
                <lb/>
              totus oſſeus, ac robuſtus: hæc enim leonis
                <lb/>
              ſunt propria. </s>
              <s id="s.008871">Cerui, vt ſit curſor, ſaltator, &
                <lb/>
              leuis. </s>
              <s id="s.008872">Aſini, vt vngulas habeat duras, corium
                <lb/>
              durum, & dorſum robuſtum. </s>
              <s id="s.008873">Fugies enim
                <lb/>
              equum qui cùm aſcendis, flectitur, & pon­
                <lb/>
              deri cedit. </s>
              <s id="s.008874">Vulpis, vt caudam habeat pul­
                <lb/>
              chram: non ſolùm enim ad decorem facit,
                <lb/>
              ſed roboris ſignum eſt, quòd ex vertebris
                <lb/>
              dorſi oriatur, & vt facilè in quamlibet par­
                <lb/>
              tem vertatur: nullum enim animal in hoc
                <lb/>
              agilitatis genere vulpi æquari poteſt, &
                <lb/>
              quòd pellis pulchritudine præſtet. </s>
              <s id="s.008875">Bouis, vt
                <lb/>
              pedem habeat magnum, ac crura moderatè
                <lb/>
              craſſa: neque enim exilia, bona eſſe poſſunt:
                <lb/>
              vt breuium iuncturarum & firmarum, vt
                <lb/>
              ſecurus incedat: bos enim nunquam ceſpi­
                <lb/>
              tat: Equi propria ſunt velociter, ac ſuauiter
                <lb/>
              incedere, alacrem eſſe, & vt fræno, ac calca­
                <lb/>
              ribus parere ſciat: Commune autem omni­
                <lb/>
              bus atque per ſe manifeſtum eſt, vt ſanus:
                <lb/>
              ſanitatis etiam pars eſt atque optimum ſi­
                <lb/>
              gnum, quòd in laboribus vix ſudet. </s>
              <s id="s.008876">Alacritas
                <lb/>
              dignoſcitur quòd hinniat, nec quieſcere
                <lb/>
              ſciat, & ſi cogatur, fræna mandat, & pedem
                <lb/>
              concutiat. </s>
              <s id="s.008877">Vnde Poëta tuus dicit:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Stat ſonipes & fræna ferox ſpumantia mandit.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008878">
                <margin.target id="marg1245"/>
              Equi boni
                <lb/>
              conditiones.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008879">Memorantur duo fuiſſe egregij equi in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1246"/>
                <lb/>
              hiſtoriis, alter Alexandri Magni, cui nomen
                <lb/>
              Bucephalus, ſeu quòd magno eſſet capite, ſeu
                <lb/>
              eleganti,
                <foreign lang="grc">βοῡ</foreign>
              enim vox apud Græcos vtrun­
                <lb/>
              que ſignificat: cui mortuo in India cum Poro
                <lb/>
              rege pugnanti, ciuitatem Bucephalam equi
                <lb/>
              nomine condidit: tantum rex maximus, vel
                <lb/>
              illius meritis tribuit, vel quantum in equo
                <lb/>
              Principi repoſitum ſit, intelligere ſe oſten­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s id="s.008880">Alter vnguibus humanis, qui C. </s>
              <s id="s.008881">Iulij Cæ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1247"/>
                <lb/>
              ſaris cum eſſet, orbis imperium illi porten­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s id="s.008882">Neque tamen vngulas cum digitis ha­
                <lb/>
              buiſſe credendum eſt, nam ſeſſorem ferre ne­
                <lb/>
              quiuiſſet: ſed vt de elephante dictum eſt,
                <lb/>
              diſcrimina in vngula abſque diuiſione ſub
                <lb/>
              digitorum imagine fuerunt. </s>
              <s id="s.008883">Bucephalus ne­
                <lb/>
              minem admittebat tergo, præter vnum Ale­
                <lb/>
              xandrum, non tam ferocitate quàm ambi­
                <lb/>
              tione, quæ illi equo inerat: vnde ambitioſiſ­
                <lb/>
              ſimo Regi chariſſimus fuit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008884">
                <margin.target id="marg1246"/>
              Bucephalus
                <lb/>
              Alexandri
                <lb/>
              Magni
                <lb/>
              equus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008885">
                <margin.target id="marg1247"/>
              Equus C.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008886">Cæſaris Di­
                <lb/>
              ctatoris.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008887">Cùm igitur equus offertur primum illius
                <lb/>
              caput, quod paruum eſſe debet, inſpicito, at­
                <lb/>
              que decorum, erectum, oculis viuacibus at­
                <lb/>
              que vitio omni carentibus, auribus paruis,
                <lb/>
              rectíſque, collo breui, amplo, coma decora,
                <lb/>
              pectore lato, parte anteriore ſublimore pa­
                <lb/>
              rum, tergo rectè rigente, in quo nulla ſint
                <lb/>
              cicatricum veſtigia, latiore ſpina, iliis ro­
                <lb/>
              tundis, lumbis plenis, cauda pulchra, cruri­
                <lb/>
              bus rectis, miniméque dum incedit, aut intus
                <lb/>
              ſe collidentibus, aut extrà deflexis, iuncturis
                <lb/>
              firmis breuibúſque, pede lato & vngula craſ­
                <lb/>
              ſiore. </s>
              <s id="s.008888">Inde inſpice dentes, vt ætatem agnoſ­
                <lb/>
              cas, & guttur comprime: nam ſi anhelitu
                <lb/>
              ſit haud integro, moleſtè feret. </s>
              <s id="s.008889">Trahe poſt­
                <lb/>
              modum caudam, ſi cedit, eſt imbecillis: inde
                <lb/>
              iuncturas ſingulas, maximè iuxta pedes,
                <lb/>
              comprime, & paululum inuerte: ſi dolet
                <lb/>
              quieſcere non vult, & morbum patitur anti­
                <lb/>
              quum. </s>
              <s id="s.008890">Colorem etiam conſidera, optimus
                <lb/>
              enim eſt qui ſplendet: quoniam generoſio­
                <lb/>
              rem & bene curatum equum ſignificat. </s>
              <s id="s.008891">Inter
                <lb/>
              cæteros præſtat muſtelinus obſcurus, quem
                <lb/>
              materna lingua baium vocant. </s>
              <s id="s.008892">Pòſt aſcende,
                <lb/>
              & videbis ſi ſeſſorem refugiat, ſi ſinuetur
                <lb/>
              dorſum: hæc enim male valde. </s>
              <s id="s.008893">Inde circum­
                <lb/>
              uerte ad vtranque partem, intelligéſque an
                <lb/>
              verſatilis. </s>
              <s id="s.008894">Fac vt eat, agnoſces ſuauitatem
                <lb/>
              greſſus, & celeritatem,
                <expan abbr="genúſq;">genúſque</expan>
              eundi. </s>
              <s id="s.008895">Expe­
                <lb/>
              riare
                <expan abbr="cursũ">cursum</expan>
              : cùm retinetur quàm pareat fræ­
                <lb/>
              no & habenis: currendo,
                <expan abbr="quãtum">quantum</expan>
              calcaribus:
                <lb/>
              ſimul etiam intelliges quàm ſit leuis, quàm
                <lb/>
              velox: quàm tutus,
                <expan abbr="quámq;">quámque</expan>
              ſpiritu graui, aut
                <lb/>
              facili. </s>
              <s id="s.008896">Deinde ad aquas deducito, agnoſces
                <lb/>
              an ſe vltrò in aquam iactet. </s>
              <s id="s.008897">Permitte bibere,
                <lb/>
              ſi totas nares præteros mergit, maximè poſt
                <lb/>
              curſum, ſanus eſt pectore atque ſpiritu. </s>
              <s id="s.008898">Illum
                <lb/>
              etiam iuxta rotas quæ circumuertuntur de­
                <lb/>
              ducito: ſi ægrè accedit, pauidus eſt: ſi accede­
                <lb/>
              re non vult, omninò obſtinatus. </s>
              <s id="s.008899">Hunc mater­
                <lb/>
              na lingua reſtium vocant. </s>
              <s id="s.008900">Inde offer cibum, ſi
                <lb/>
              alacriter edit, bonum: ſi ſegniter, vel iners eſt
                <lb/>
              vel guloſus. </s>
              <s id="s.008901">Interim oblata auena ſi calcitro­
                <lb/>
              ſus eſt, aut mordax, tunc maximè dignoſci­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.008902">Abſumpta auena ſi recumbit ſegnis eſt,
                <lb/>
              nec ad labores promptus: generoſus enim
                <lb/>
              equus, niſi magno ex labore non decum­
                <lb/>
              bit. </s>
              <s id="s.008903">Dum verò inſtructus eſt fræno, habenis, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>