1952
_vel cura._
Sufficere poteſt his quæ communis ſenſus agnoſcit, &
ob-
via comprobant experimenta pro conceſſis arripere; hoc imprimìs
generale, Quamvis magnitudinem (magnitudinibus etiam punctum
accenſebo ceu minimum magnum, ut & inſinitum ceu maximum mag-
num, quibus mediæ interjacent magnitudines omnes ſinitæ) mobi-
lem eſſe, hoc eſt eo quo conſpicimus indies ſieri modo locum ſuum
& ſitum poſſe demutare, juxta differentias præſtitutas, motu nempe
vel directo, vel circulari; æquabiliter veloce, vel utcunque magis
accelerato, vel magìs retardato. Hujuſmodi dico motuum quemvis
pro lubitu ſuo tanquam evidenter poſſibilem aſſumunt, ut quid exinde
conſequatur inveſtigent & oſtendant. De iis igitur differentiis motuum
quotæ ſint & quales diſſeremus. In motu potiſſimum à _Mathema-_
_ticis_ conſiderantur _ipſe modus lationis, & quantitas vis motivæ_. ipſe
modus primo lationis, juxta quem motus, alii progreſſivi ſunt, alii
circumlatitii, alii compoſiti ex his; tum vis motivæ quantitas, prop-
ter quam alter alterius reſpectu velocior, tardior, æquè velox; aut
in ſe æ quabilis, acceleratus, retardatus aſſirmatur. Ex his manant
ſontibus differentiæ motuum; quorum de poſteriore nos primùm age-
mus, quia nonnulla continet ὲξω{τε}{ει}{κο} quæ velim quam primum
ablegata, quo reliqua poſtmodùm expeditiùs fluant & limpidiùs. &
quia vis motivæ quantitas ſine tempore dignoſci nequit, de temporis
natura perſtringendum eſt aliquid. Tempus autem dic ſodes, quid eſt?
illud _Auguſtini_ tritiſſimum noſtis; ſi nemo quærat ſcio, ſi quis in-
terroget neſcio. Verùm quia _Mathematici_ crebrò tempus adhibent,
quid eo deſignetur vocabulo diſtinctè concipiant oportet; agyrtæ
ſecùs futuri. quare jure reſponſum exigatis; ac ſtatim pareo, ſed
breviter ac ſimpliciter, & quantùm potero λε{πι}ολογήμα{τα} defugiens. Ab-
ſtractè loquendo, tempus eſt perſeverantia rei cujuſque in ſuo eſſe. Ali-
as verò res aliis diutiùs in eſſe ſuo permanere; ſuiſſe cùm hæ non erant,
eſſe cum hæ non ſunt; priùs incepiſſe, ſeriùs deſinere; neque non aliquas
cum aliis unà oriri ac occidere, ſimultaneóq; quaſi durationis progreſſu,
à carceribus ad metas, univerſum ætatis curriculum emetiri, nemini
non perſpectum eſt. Ergo tempus abſolutè quantum eſt; ut quantitatis
admittens (modo ſuo) præcipuas affectiones æqualitatem, inæqua-
litatem, proportionem; nec enim diffiteatur quiſquam, opinor,
ίσόκ{ρο}@α fore, quæ ſimul exoriuntur & ſimul intereunt; inæqualiter
durâſſe, quorum unum fuit antequam alterum cæperit eſſè, necnon
eſſe perſeverat, poſtquam alterum deſiêrit exiſtere. Longius autem,
& brevius tempus nemo non dicere ſolet, nemo non concipere vide-
tur. Quantitatis igitur particeps eſſe tempus communis ſenſus
via comprobant experimenta pro conceſſis arripere; hoc imprimìs
generale, Quamvis magnitudinem (magnitudinibus etiam punctum
accenſebo ceu minimum magnum, ut & inſinitum ceu maximum mag-
num, quibus mediæ interjacent magnitudines omnes ſinitæ) mobi-
lem eſſe, hoc eſt eo quo conſpicimus indies ſieri modo locum ſuum
& ſitum poſſe demutare, juxta differentias præſtitutas, motu nempe
vel directo, vel circulari; æquabiliter veloce, vel utcunque magis
accelerato, vel magìs retardato. Hujuſmodi dico motuum quemvis
pro lubitu ſuo tanquam evidenter poſſibilem aſſumunt, ut quid exinde
conſequatur inveſtigent & oſtendant. De iis igitur differentiis motuum
quotæ ſint & quales diſſeremus. In motu potiſſimum à _Mathema-_
_ticis_ conſiderantur _ipſe modus lationis, & quantitas vis motivæ_. ipſe
modus primo lationis, juxta quem motus, alii progreſſivi ſunt, alii
circumlatitii, alii compoſiti ex his; tum vis motivæ quantitas, prop-
ter quam alter alterius reſpectu velocior, tardior, æquè velox; aut
in ſe æ quabilis, acceleratus, retardatus aſſirmatur. Ex his manant
ſontibus differentiæ motuum; quorum de poſteriore nos primùm age-
mus, quia nonnulla continet ὲξω{τε}{ει}{κο} quæ velim quam primum
ablegata, quo reliqua poſtmodùm expeditiùs fluant & limpidiùs. &
quia vis motivæ quantitas ſine tempore dignoſci nequit, de temporis
natura perſtringendum eſt aliquid. Tempus autem dic ſodes, quid eſt?
illud _Auguſtini_ tritiſſimum noſtis; ſi nemo quærat ſcio, ſi quis in-
terroget neſcio. Verùm quia _Mathematici_ crebrò tempus adhibent,
quid eo deſignetur vocabulo diſtinctè concipiant oportet; agyrtæ
ſecùs futuri. quare jure reſponſum exigatis; ac ſtatim pareo, ſed
breviter ac ſimpliciter, & quantùm potero λε{πι}ολογήμα{τα} defugiens. Ab-
ſtractè loquendo, tempus eſt perſeverantia rei cujuſque in ſuo eſſe. Ali-
as verò res aliis diutiùs in eſſe ſuo permanere; ſuiſſe cùm hæ non erant,
eſſe cum hæ non ſunt; priùs incepiſſe, ſeriùs deſinere; neque non aliquas
cum aliis unà oriri ac occidere, ſimultaneóq; quaſi durationis progreſſu,
à carceribus ad metas, univerſum ætatis curriculum emetiri, nemini
non perſpectum eſt. Ergo tempus abſolutè quantum eſt; ut quantitatis
admittens (modo ſuo) præcipuas affectiones æqualitatem, inæqua-
litatem, proportionem; nec enim diffiteatur quiſquam, opinor,
ίσόκ{ρο}@α fore, quæ ſimul exoriuntur & ſimul intereunt; inæqualiter
durâſſe, quorum unum fuit antequam alterum cæperit eſſè, necnon
eſſe perſeverat, poſtquam alterum deſiêrit exiſtere. Longius autem,
& brevius tempus nemo non dicere ſolet, nemo non concipere vide-
tur. Quantitatis igitur particeps eſſe tempus communis ſenſus
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib