1exiguus eſt & inæqualis.
Ex horum itaque duorum compoſitione quem
admodum et ex diateſſaro & diapente conformatur diapaſon, pulchra
conſtruitur exortus & occaſus ſyderum ratio, quæ primo motu conſtat.
admodum et ex diateſſaro & diapente conformatur diapaſon, pulchra
conſtruitur exortus & occaſus ſyderum ratio, quæ primo motu conſtat.
Lib. 9. ca. 3.
Porrò de participatione diapente, quam non ſolum uſurpamus in in
ſtrumentis fiſtularum organis dictis: ſed etiam in fidibus monachordorum
ſeu clauichordorum (ita. n. nunc uocantur inſtrumenta quib. caruerunt anti
qui) non alia eſt ratio, quàm quae dicta eſt conſtituendarum conſonantiarum
in ditonis & ſemiditonis ſextaque utraque. Vt emm quatuor conſonantiæ
ſuauiores efficerentur, neceſſe fuit unam, ſcilicet diapentem uariari. Exempli
gratia, ſint fides expoſitę octo, & ut conſtituatur proportio h ad c, ut 128
196[Figure 196]
ad 80, id eſt ut 8 ad 5, c facta eſt remiſsior octogeſima, quare cum
81 diapente habeat ad 121 cum dimidio, erit ad 80 maior 1 1/2, id eſt
octuageſima parte 120, quare intentior diapente. At in diapaſo
omnia ad idem redeunt: horum etiam cauſa ſemitonia nigra illa ad
dita ſunt. Sed hęc tractatio proprium locum exigeret, ſecus eſſet ni
mis curioſi illa huc traducere. quemadmodum, & ut uellemus
Philoſophiam naturalem, moralem, & mathematicam ad muſicam tra
ducere proportionem. Melius ſanè fuiſſet ſubtilioribus rationibus
hanc menſuris motuum aſtrorum pro ut conueniunt (quantum fieri potuit) aptaſſe.
a
ut
b
re
c
mi
d
fa
e
ſol
f
re
g
mi
h
fa
ſtrumentis fiſtularum organis dictis: ſed etiam in fidibus monachordorum
ſeu clauichordorum (ita. n. nunc uocantur inſtrumenta quib. caruerunt anti
qui) non alia eſt ratio, quàm quae dicta eſt conſtituendarum conſonantiarum
in ditonis & ſemiditonis ſextaque utraque. Vt emm quatuor conſonantiæ
ſuauiores efficerentur, neceſſe fuit unam, ſcilicet diapentem uariari. Exempli
gratia, ſint fides expoſitę octo, & ut conſtituatur proportio h ad c, ut 128
196[Figure 196]ad 80, id eſt ut 8 ad 5, c facta eſt remiſsior octogeſima, quare cum
81 diapente habeat ad 121 cum dimidio, erit ad 80 maior 1 1/2, id eſt
octuageſima parte 120, quare intentior diapente. At in diapaſo
omnia ad idem redeunt: horum etiam cauſa ſemitonia nigra illa ad
dita ſunt. Sed hęc tractatio proprium locum exigeret, ſecus eſſet ni
mis curioſi illa huc traducere. quemadmodum, & ut uellemus
Philoſophiam naturalem, moralem, & mathematicam ad muſicam tra
ducere proportionem. Melius ſanè fuiſſet ſubtilioribus rationibus
hanc menſuris motuum aſtrorum pro ut conueniunt (quantum fieri potuit) aptaſſe.
Melius feciſſet Ptolemęus, ſi hanc proportionem ad ſapores & odores
et picturas, quemadmodum inuenimus nos, applicaſſet, uel ut Vitruuius
ad machinas, poterat emm hoc ſcire, cum Vitruuius pluſ<08> centum quin
quaginta annis Ptolemęum anteceſſerit. Et quan<08> Latinè ſcripſerit, non
tam turpè erat latina legiſſe, aut conuerſa ab alio quopiam intellexiſſe, <08>
neſciuiſſe neceſſaria pulchraque inuenta aliorum clarorum uirorum, &
quod deterius erat, rerum memorabilium loco fabulas ſubtexuiſſe. Ergo
ut ad rem ueniam: muſica proportio bifariam inuenitur in ſaporibus: ſim
pliciter, & ex comparatione, & ſimpliciter quidem ſumma ſuauitas ad
diapaſon refertur: eſt enim ſuauiſsimus concenſus in ſaporibus, ergo
dulce ei reſpondet, ut ſimplex, quid enim ſuauius eſſe poteſt in utro que ge
nere. At pinguis, qualis in carnibus & ouis benè pręparatis ad diapente
refertur, eſt enim & ipſe ſuauiſsimus poſt dulce, at que in ſuo genere perfe
ctus, diateſſaron uerò optimè ſalſo conuenit. Hic enim per ſe improbus
eſt & inſuauis, ſicut etiam ſapor ſalſus eſt, diateſſaron aunt cum diapente
perficit diapaſon, & cum diapaſo inutile eſt, et diſcordat, ita ſapor ſalſus
cum pingui ſummam delectationem affert: cum dulci adeò parum con
gruit, ut melius ſocietur cum amaro, uelut in oliuis benè ſalſis. Ergo ſal
ſus ſapor cum diateſſaro ad unguem congruit rurſus ſemiditonus cum inſi
pido, & aſtringens cum ditono conueniunt ad unguem, nam uterque non
illepidus, & cum dulci conuenit, ita ſemiditonus & ditonus cum diapa
et picturas, quemadmodum inuenimus nos, applicaſſet, uel ut Vitruuius
ad machinas, poterat emm hoc ſcire, cum Vitruuius pluſ<08> centum quin
quaginta annis Ptolemęum anteceſſerit. Et quan<08> Latinè ſcripſerit, non
tam turpè erat latina legiſſe, aut conuerſa ab alio quopiam intellexiſſe, <08>
neſciuiſſe neceſſaria pulchraque inuenta aliorum clarorum uirorum, &
quod deterius erat, rerum memorabilium loco fabulas ſubtexuiſſe. Ergo
ut ad rem ueniam: muſica proportio bifariam inuenitur in ſaporibus: ſim
pliciter, & ex comparatione, & ſimpliciter quidem ſumma ſuauitas ad
diapaſon refertur: eſt enim ſuauiſsimus concenſus in ſaporibus, ergo
dulce ei reſpondet, ut ſimplex, quid enim ſuauius eſſe poteſt in utro que ge
nere. At pinguis, qualis in carnibus & ouis benè pręparatis ad diapente
refertur, eſt enim & ipſe ſuauiſsimus poſt dulce, at que in ſuo genere perfe
ctus, diateſſaron uerò optimè ſalſo conuenit. Hic enim per ſe improbus
eſt & inſuauis, ſicut etiam ſapor ſalſus eſt, diateſſaron aunt cum diapente
perficit diapaſon, & cum diapaſo inutile eſt, et diſcordat, ita ſapor ſalſus
cum pingui ſummam delectationem affert: cum dulci adeò parum con
gruit, ut melius ſocietur cum amaro, uelut in oliuis benè ſalſis. Ergo ſal
ſus ſapor cum diateſſaro ad unguem congruit rurſus ſemiditonus cum inſi
pido, & aſtringens cum ditono conueniunt ad unguem, nam uterque non
illepidus, & cum dulci conuenit, ita ſemiditonus & ditonus cum diapa