Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="176"/>
              differentiis eſſe contrarias non neceſſe eſt. </s>
              <s>Si ergo partes contrarium non omnes habeat, neque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1296"/>
                <lb/>
              item ea quæ conflatur ex ipſis erunt neceſſariò contraria. </s>
              <s>Neque ſanè neceſſarium eſt argu­
                <lb/>
              mentum a partibus ad totum, vt etiam ſi fuerint omnes conſimiles, addo etiam, vniuſmodi, non
                <lb/>
              idcirco idem iudicium de toto fieri poſsit, vt de motu cęli totius & partium, quemadmodum
                <lb/>
              ſuo loco ſignificabitur. </s>
              <s>Et cauſſa varietatis hæc eſt: quoniam totum aliquid formæ præſefert
                <lb/>
              vltra partes, quæ cùm diſtincta ſit à natura partium, diuerſorum quoque attributorum eſt cauſſa
                <lb/>
              in toto. </s>
              <s>propter hanc ergo differentiam formæ, ſeu rationis formalis in eo argumento latet falla­
                <lb/>
              cia ſecundum figuram dictionis, quam ſi ſpecificare velis, ita dices. </s>
              <s>Nam totum ſignificat quale
                <lb/>
              aliquid, partes autem hoc ſolum. </s>
              <s>Et planè ſic rectè dubitatio tollitur. </s>
              <s>Cùm cęteroquin illud
                <lb/>
              quod etiam alibi ſtudens euertere conſimilem obiectionem, docebat Alexander Themiſtio teſte,
                <lb/>
              cùm elementum conſtet è pluribus differentiis, calore, frigore, pellucido: ex his nonnullas eſſe
                <lb/>
              contrarias, aliàs verò minimè. </s>
              <s>Igitur quando ex his tùm contrariis, tùm non contrariis compo­
                <lb/>
              natur elementum, totum toti non erit contrarium haud ſatisfaciat obiectioni, niſi etiam materia
                <lb/>
              cùm differentiarum cumulo comprehendatur. </s>
              <s>Quid enim prohibet omnes oppoſitas differen­
                <lb/>
              tias in duabus partibus collocare, præſertim ſi ex cuiuſlibet differentiæ complexione genus fieri
                <lb/>
              conſtituimus, quod rectè aduertenti ſecundum Poſt. Anal. </s>
              <s>dicere neceſſe eſt, vt ex lucido & opa­
                <lb/>
              co cęteris oppoſitionibus ſeuocatis: cur enim hęc contraria non erunt? </s>
              <s>Sic non euitabit oppoſi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1297"/>
                <lb/>
              tionem ſubſtantia compoſita. </s>
              <s>Noui hîc ego reclamare D. Thomam & Ioannem Iandunum
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              alioquin hoſtem, ſeu potius irriſorem D. Thomę, cum ipſo
                <expan abbr="conſentientẽ">conſentientem</expan>
              in hoc: hunc quidem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1298"/>
                <lb/>
              quia non patitur perſuaderi, ſi differentiæ quę pertinent ad eſſentiam, ſint contrarię; quin etiam
                <lb/>
              contraria debeant eſſe compoſita, illum verò quia putat ſufficere ſolam oppoſitionem
                <expan abbr="formarũ">formarum</expan>
                <lb/>
              ad id, vt in ſubſtantia ſit motus. </s>
              <s>Sed de hoc infrà. </s>
              <s>Confirmabat alter ille ſententiam ſuam dua­
                <lb/>
              bus argumentationibus. </s>
              <s>Prima quidem, quia differentiæ ſignificant totum cumulum eorum
                <lb/>
              quæ dicuntur in quid, è quo ſpecies eſt conſtituta, vt puta ratione compos, hoc totum quod eſt
                <lb/>
              homo: nam differentia ſemper notat complementum generis, ita vt etiam docuerit Ariſtoteles
                <lb/>
              differentiam ſine genere non poſſe concipi. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Igitur qui dicit rationis compos, etiam neceſſariò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1299"/>
                <lb/>
              vnà ſignificat animal, ex quo & ratione compote fit vnum per ſe, ſic vnum, vt etiam contrarium
                <lb/>
              ſit experti rationis. </s>
              <s>Altera verò, quoniam differentiæ contrariæ ſeſe viciſsim reſpiciunt: quare,
                <lb/>
              ſi vnum compoſitum cum ſua differentia concipitur, etiam compar eius (eſt verò id quod ha­
                <lb/>
              bet alteram differentiam contrariam) ſub contraria notione concipietur. </s>
              <s>Sic erit vtriuſque ſpe­
                <lb/>
              ciei notio contraria: ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>rem ſpecies ipſæ erunt ponendæ contrariæ. </s>
              <s>Cęterùm vt tota aber­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1300"/>
                <lb/>
              rat via Iandunus ille? </s>
              <s>Neque enim diſcernit ipſe, differentiis ſupponi quidem genus, ſeu ma­
                <lb/>
              teriam, & ideò totam eſſe, non ſanè, vt dici ſolet, ſecundùm materiam: verùm ſecundùm
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              ,
                <lb/>
              & totum virtute & formaliter non extenſiuè, &
                <foreign lang="grc">ὐλικῶς</foreign>
              quòd, vt dictum eſt, ipſæ ſpeciem com­
                <lb/>
              plent: quare, ſi id ſpectes quod menti obiiciunt differentię, ſignificat tantum, vt partes, cuius
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              rei ſignum eſt, quoniam differentiæ ſolę non pronunciantur, neque ſeorſum, quaſi per ſe non ſuf­
                <lb/>
              ficiant ad ſpeciem offerendam. </s>
              <s>Neque obſtat, quia totum ſit vnum per ſe,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>velut vnum
                <lb/>
              impetrarit, vt ab vno termino ſignificetur, & ita ab vna differentia. </s>
              <s>Nanque etſi vnum eſt, non
                <lb/>
              eſt ſimpliciter & omnibus modis vnum, ſed vt compoſitum, quod quidem eſt vnum re & ſubie­
                <lb/>
              cto, rationibus tamen conſtans diuerſis. </s>
              <s>Dictum etenim fuit ab Ariſtotele, cum fiens, tum etiam
                <lb/>
              id quod fit, eſſe compoſitum. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              nam diſſoluitur eius ratio in rationem ſuorum principiorum.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1301"/>
                <lb/>
              Et quanuis vnum ſit, & vt vnum ab vno ſignificetur, non eſt officium differentiæ, vt illud, velut
                <lb/>
              vnum ſignificet, ſed nomini ſolius. </s>
              <s>Quare manet diſtincta notio differentiarum,
                <expan abbr="earumq́">earumque</expan>
              . </s>
              <s>ſeor­
                <lb/>
              ſum propria notio eſt, vt partis in toto. </s>
              <s>Confirmari item poteſt id quod dicimus, quandoqui­
                <lb/>
              dem ipſæ differentiæ, vel accipiuntur vt mente ſeuocatæ à genere & materia, atque ita ſignificant
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1302"/>
                <lb/>
              vt formæ, vel etiam denominatiuè: ſic autem degenerant in genus, aut ſpeciem ſubalterna.
                <lb/>
              </s>
              <s>Vnde conſtat tum non eſſe illarum ſimplicem notionem, quia continent aliquid vt materiam
                <lb/>
              (ſunt enim denominatiua) tùm etiam, quia genus aut per ſe ſpectatur, aut vt ſpeciei pars, atque
                <lb/>
              vt genus quidem, eius eſt vna notio per ſe plena, atque perfecta licet confuſa. </s>
              <s>Proinde vbi dif­
                <lb/>
              ferentia ſuſtineat rationem generis, quatenus genus, vnam notionem obtinebit, quòd ſint pars
                <lb/>
              accipiatur, ſiue vt genus, ſiue vt differentia concepta ſit:
                <expan abbr="planũ">planum</expan>
              quòd tum ſignificat alteram ſpe­
                <lb/>
              ciei partem, non omnes ſimul. </s>
              <s>Itaque differentiæ, quatenus huiuſmodi, multò magis ſignifi­
                <lb/>
              cant alteram ſpeciei partem, non omnes, vt ipſe dicebat. </s>
              <s>His ita conſtitutis iam me conuerto ad
                <lb/>
              diluendos cauillos qui contrà allati fuerunt. </s>
              <s>Ac primùm ex proximè præcedentibus patet quid
                <lb/>
              dicendum ſit ad Iandunum, atque ad illam propoſitionem quam ipſe accipiebat. </s>
              <s>Differentias
                <lb/>
              ſignificare totum cumulum eorum ex quibus conſtat ſpecies. </s>
              <s>hoc enim aimus eſſe falſum,
                <lb/>
              ſi intelligatur ſimpliciter:
                <expan abbr="nanq;">nanque</expan>
              ita ſignificant totum, quia ſignificant id quod continet quidem
                <lb/>
              omnes alias partes, & id quod eſt totum ſecundum formam: at non ſufficit hoc ad id, vt ſigni­
                <lb/>
              ficent vnam notionem totius ſpeciei, vel definitionis ſimpliciter, quia ſpecies & definitio habent </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>