Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008937">
                <pb pagenum="548" xlink:href="016/01/197.jpg"/>
              fiat pedibus: & eò celerior, quò pedes etiam
                <lb/>
              ocyus mouentur, maiuſque ſpacium ſupe­
                <lb/>
              rant: & ſuauis, quoniam altera parte mota
                <lb/>
              reliqua quieſcat. </s>
              <s id="s.008938">Hic eſt ille gradiendi mo­
                <lb/>
              dus adeò celebratus, quem portantem vul­
                <lb/>
              gus vocat. </s>
              <s id="s.008939">Quòd ſi ſimul dexter anteior cum
                <lb/>
              poſteriore ſiniſtro moueatur tortorum equo­
                <lb/>
              rum hic eſt inceſſus, qui quum vtramque
                <lb/>
              partem equi moueat, mouet & totum homi­
                <lb/>
              nem, ac concutit: eóque magis, quò ma­
                <lb/>
              gis pedes à terra eleuantur. </s>
              <s id="s.008940">Semper enim il­
                <lb/>
              lud verum eſt, equos quò magis in inceſſu
                <lb/>
              pedes eleuant, difficiliorem efficere equita­
                <lb/>
              tionem, quo minus autem periculoſiorem,
                <lb/>
              quia pedes lapidibus allidendo ceſpitant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008941">Sed ſi pedes anteriores ſimul moueant, inde
                <lb/>
              poſteriores ſimul, ſi quidem haud celerrimè,
                <lb/>
              nam celeriter neceſſarium eſt, velitum hic
                <lb/>
              eſt inceſſus, hæc fuga: ſi autem celerrimè,
                <lb/>
              curſus. </s>
              <s id="s.008942">Hi ambo hominem concutiunt &
                <lb/>
              fatigant, minus quidem quàm tortoris,
                <lb/>
              quia pars poſterior, aut anterior equitis
                <lb/>
              quieſcit, magis autem quàm aſturconis, quia
                <lb/>
              partis quies illa non eſt naturalis. </s>
              <s id="s.008943">Non enim
                <lb/>
              homo prius anteriorem partem mouet, inde
                <lb/>
              poſteriorem, ſed dextram, ſiniſtra prius, aut
                <lb/>
              ſaltem vice verſa. </s>
              <s id="s.008944">Quòd ſi nondum anterio­
                <lb/>
              ribus pedibus quieſcentibus poſteriores ele­
                <lb/>
              uentur, fit ſaltus. </s>
              <s id="s.008945">Hic igitur tres habet tem­
                <lb/>
              porum differentias: primam quidam, in qua
                <lb/>
              poſteriore equi parte quieſcente anterior
                <lb/>
              eleuatur hæc,
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dixi) hominem minimè
                <lb/>
              concutit, quòd poſterior quieſcat: ſecun­
                <lb/>
              dam, in qua nondum quieſcentibus ante­
                <lb/>
              rioribus pedibus poſteriores eleuantur: hæc
                <lb/>
              non concutit, ſed renes propter motuum
                <lb/>
              contrarietatem flectendo fatigat: tertiam,
                <lb/>
              in qua pedes omnes ſimul deſcendunt, aut
                <lb/>
              anteriores prius: ſi quidem omnes pedes ſi­
                <lb/>
              mul deſcendant, cùm ex alto id fiat, homo
                <lb/>
              multum concutitur: ſi autem anteriores tan­
                <lb/>
              tùm, plurimùm vexatur ventriculus ob in­
                <lb/>
              clinationem. </s>
              <s id="s.008946">Hæc igitur de equorum moti­
                <lb/>
              bus dicta ſunt. </s>
              <s id="s.008947">Sed docilitas eorum etiam
                <lb/>
              ſingularis eſt, adeò vt quidam enſem deci­
                <lb/>
              dentem dentibus arreptum porrigant, non
                <lb/>
              ſecus ac elephanti, domino: alij, quòd mi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1252"/>
                <lb/>
              nus eſt: genua flectant. </s>
              <s id="s.008948">Docentur, vt de ca­
                <lb/>
              nibus dictum eſt, dum pulli ſunt fame do­
                <lb/>
              miti, inde pane, aut fœno enſi alligato,
                <lb/>
              dumque fœnum auellere ſtudent, enſem ele­
                <lb/>
              uant, quo capulo erepto cibum dant faci­
                <lb/>
              lem. </s>
              <s id="s.008949">Illinunt etiam enſem melle, atque ita
                <lb/>
              libenter arripiant. </s>
              <s id="s.008950">Inde contracta conſuetu­
                <lb/>
              dine, vt in frænandis etiam eadem diligen­
                <lb/>
              tia mihi bene ceſſerit, ſpontè nudum enſem
                <lb/>
              mordici arripiunt. </s>
              <s id="s.008951">Meminerunt enim equi
                <lb/>
              commodorum atque incommodorum. </s>
              <s id="s.008952">Vnde
                <lb/>
              non melius corrigitur equus qui ſpontè in
                <lb/>
              aquam ſe demittit, quàm ſi iam immer­
                <lb/>
              ſum duo robuſti viri tandiu auribus arre­
                <lb/>
              ptum ſub aquis teneant vt penè ſuffocetur
                <lb/>
              tunc enim periculi & anxietatis memor, non
                <lb/>
              amplius huic ſe periculo committere audet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008953">Idem ſi reſtiterit, nec progredi velit, retrò
                <lb/>
              agatur etiam nolens, donec in ignem, aut
                <lb/>
              aculeos retroactus incidat, nec ſinatur pro­
                <lb/>
              gredi, donec ad extremum vitæ periculum
                <lb/>
              peruenerit. </s>
              <s id="s.008954">Quòd ſi ſe erigat, ſtylis capite
                <lb/>
              confoſſus deſcendere non permittatur. </s>
              <s id="s.008955">Alij
                <lb/>
              fuſte caput tundunt, quod non parum
                <lb/>
              prodeſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008956">
                <margin.target id="marg1248"/>
              Equorum
                <lb/>
              genera mo­
                <lb/>
              tus octo.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008957">
                <margin.target id="marg1249"/>
                <lb/>
              I M
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008958">
                <margin.target id="marg1250"/>
                <lb/>
              E F
                <lb/>
              A B
                <lb/>
              G H
                <lb/>
              C D
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008959">
                <margin.target id="marg1251"/>
              Cauſa cur
                <lb/>
              equi
                <expan abbr="allidãt">allidant</expan>
                <lb/>
              pedes.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008960">
                <margin.target id="marg1252"/>
              Equi quomo­
                <lb/>
              do docean­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008961">Atque tot & tanta de animalibus dicta
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1253"/>
                <lb/>
              ſufficiant, quæ ſingula armauit contra cibi
                <lb/>
              & potus penuriam, ad fœtum & prolis con­
                <lb/>
              ſeruationem, contra morbos, aduerſus tem­
                <lb/>
              porum iniuriam, aduerſus reliqua animalia,
                <lb/>
              denique etiam peculiari quodam ſtudio ad­
                <lb/>
              uerſus hominem, quod eſſet calidiſſimum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008962">Principio aduerſus cibi inopiam curſu, ſaga­
                <lb/>
              citate, & vt ibi naſcerentur vbi illius etiam
                <lb/>
              copia eſſet. </s>
              <s id="s.008963">Veneris voluptatem & amorem
                <lb/>
              in prolem ad generis conſeruationem, pa­
                <lb/>
              ludes, aquas, montes, valles, ſpecus, late­
                <lb/>
              bras, ſyluas, dumeta, ramos, frondes, omnia
                <lb/>
              hæc ad tuendam prolem. </s>
              <s id="s.008964">Docuit & herbas
                <lb/>
              ad ſalutem, & abſtinentiam, quietémque
                <lb/>
              maiora quàm homini, ob medicorum impe­
                <lb/>
              ritiam, ex artis medicæ ope auxilia. </s>
              <s id="s.008965">Con­
                <lb/>
              tra temporum calamitates, arboribus, mon­
                <lb/>
              tibus foueis, corio, lana, pilo, pluma. </s>
              <s id="s.008966">Ad­
                <lb/>
              uerſus animalia reliqua, ſpinis, dentibus,
                <lb/>
              curſu, ſaltu, alis, vnguibus, latebris, veneno
                <lb/>
              aquis, ſagacitate, cornibus. </s>
              <s id="s.008967">Aduerſus autem
                <lb/>
              hominem piſces armauit elemento, quod
                <lb/>
              tutiſſimum eſt auxilium, adeò vt niſi vora­
                <lb/>
              citate fallerentur, gurgitibus tutò latêre
                <lb/>
              poſſent. </s>
              <s id="s.008968">Serpentes humilitate corporis, vn­
                <lb/>
              de etiam latent hyeme in latibulis, cum
                <lb/>
              prodeunt occultantur ab herba. </s>
              <s id="s.008969">Aues die alis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1254"/>
                <lb/>
              muniuit, quadrupedes celeritate: noctu ho­
                <lb/>
              minem, ne ſine luce cernere poſſet effecit,
                <lb/>
              cùm omnia quadrupedia videant, canes, lu­
                <lb/>
              pi, lepores, equi, aſini, boues, ſicque tutò
                <lb/>
              errare poſſunt, ac cibo, potúque frui, cùm
                <lb/>
              die homo omnes ſaltus poſſideat: at auibus
                <lb/>
              quia lux etiam noctu negata fuit, ſumma
                <lb/>
              arborum & turrium, tum vepres cubile de­
                <lb/>
              derunt, vt loci difficultate ſimul & obſcuri­
                <lb/>
              tate, tutæ forent ab inſidiis hominis. </s>
              <s id="s.008970">Ac­
                <lb/>
              ceſſit & huic commodo animalium cuncto­
                <lb/>
              rum, vtile homini, quandoquidem luce vti
                <lb/>
              ipſe in nocte poterat, vt cùm ſapientiſſimus
                <lb/>
              futurus eſſet, humidiſſimum ac frigidiſſi­
                <lb/>
              mum cerebrum erat neceſſarium: nam ca­
                <lb/>
              lidiſſimum cor habere debuit, vt molliſſi­
                <lb/>
              mum corpus laboribus ſufficeret: at mol­
                <lb/>
              liſſimum corpus erat neceſſarium, vt te­
                <lb/>
              nuiſſima ac ſpiritui tantarum rerum capaci
                <lb/>
              apta materia conſtaret: itaque in humidiſſi­
                <lb/>
              mo ac frigidiſſimo cerebro, vt à primo ad vl­
                <lb/>
              timum rem deducam, oculos ſplendentes at­
                <lb/>
              que ſiccos, quales ſunt felibus & nocturnis
                <lb/>
              auibus quæ ſicciſſimo ſunt cerebro: colloca­
                <lb/>
              re penitus fuit impoſſibile: quare de hominis
                <lb/>
              neceſſitate ac fortuna, nunc prius dicere ag­
                <lb/>
              grediar. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>