Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
549
"
xlink:href
="
016/01/198.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008971
">
<
margin.target
id
="
marg1253
"/>
Animalia
<
lb
/>
omnia natu
<
lb
/>
ra armauit
<
lb
/>
aduerſus ſex
<
lb
/>
incommodo
<
lb
/>
rum genera,</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008972
">
<
margin.target
id
="
marg1254
"/>
Cur homo
<
lb
/>
ſolus penè
<
lb
/>
inter anima
<
lb
/>
lia terre
<
lb
/>
ſtria nocte
<
lb
/>
non videat.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.198.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/198/1.jpg
"
number
="
82
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008973
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER VNDECIMVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008974
">
<
emph
type
="
center
"/>
De Hominis neceſſitate & forma.
<
emph.end
type
="
center
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1255
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008975
">
<
margin.target
id
="
marg1255
"/>
Cur homo ſit
<
lb
/>
creatus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008976
">PROPTER quid igitur cuncta
<
lb
/>
creata ſunt, & an omnia ſo
<
lb
/>
lius hominis cauſa, & an
<
lb
/>
homo animal, prius definien
<
lb
/>
dum erit. </
s
>
<
s
id
="
s.008977
">Hoc igitur initium
<
lb
/>
diſputationis efficere oportet, vtrumve ho
<
lb
/>
mo animal ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.008978
">Deinde, an animalia ipſa ge
<
lb
/>
nere ſolo naturę cognita ſint an partes etiam
<
lb
/>
an etiam ipſa ſingularia, quod
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
in homi
<
lb
/>
ne maiorem habet dubitationem. </
s
>
<
s
id
="
s.008979
">Rurſus, an
<
lb
/>
animalia ipſa, & plantæ cæteráque propter
<
lb
/>
ſe, an propter hominem: quod ſi propter
<
lb
/>
hominem, an ipſa illicò propter hominem,
<
lb
/>
an quodam ordine hæc propter alia: vt her
<
lb
/>
bæ (gratia exempli) ob lepores, at lepores ob
<
lb
/>
vulpes, vulpes autem ob hominis commo
<
lb
/>
dum. </
s
>
<
s
id
="
s.008980
">Neque verò hac diſputatione vnquam
<
lb
/>
olim pulchrior, aut difficilior inuenta eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008981
">Dubitatio enim maxima eſt, cur non plura
<
lb
/>
genera animalium his ſunt, ſi natura quid
<
lb
/>
quid efficere poterat, implere conata eſt? </
s
>
<
s
id
="
s.008982
">aut
<
lb
/>
cur his planè ſolis fuit contenta? </
s
>
<
s
id
="
s.008983
">Solétque
<
lb
/>
multis modis huic occurri dubitationi. </
s
>
<
s
id
="
s.008984
">Pul
<
lb
/>
chréque mehercle Epicurus, dicens, natu
<
lb
/>
ram feciſſe quæ potuit, ſed manſiſſe tan
<
lb
/>
tum quæ vim aliquam excellentem habue
<
lb
/>
runt, qua ſe tuerentur. </
s
>
<
s
id
="
s.008985
">Sic enim inquit.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
——Multáque cùm tellus portenta creare
<
lb
/>
Conata eſt mira facie, membriſque coorta,
<
lb
/>
Androgynum inter vtras.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008986
">Inde ſubiicit etiam:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Nam quæcumque vides veſci vitalibus auris,
<
lb
/>
Aut dolus, aut virtus, aut denique mobilitas eſt,
<
lb
/>
Ex ineunte æuo genus id tutata reſeruans,
<
lb
/>
Multaque ſunt nobis ex vtilitate ſua, quæ
<
lb
/>
Commendata manent, tutelæ tradita noſtræ.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008987
">Inde paulò pòſt:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
At quis nil horum tribuit natura, nec ipſa
<
lb
/>
Sponte ſua poſſent vt viuere,
<
lb
/>
Hæc ipſa iacebant.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008988
">Demum ſubiicit:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Indupedita ſuis fatalibus omnia vinclis,
<
lb
/>
Donec ad interitum genus id natura redegit.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008989
">Conſequitur non leue commodum ex hac
<
lb
/>
Epicurus opinione: ſcilicet vt monſtrifera
<
lb
/>
rum formarum cauſam referre poſſit: nam
<
lb
/>
natura ſæpiùs inchoat animalium ſpecies,
<
lb
/>
quæ cùm ſeruari non poſſint, pro monſtris
<
lb
/>
habentur. </
s
>
<
s
id
="
s.008990
">Sed tamen duobus modis ipſe
<
lb
/>
peccat: primò, quia adhuc manet dubita
<
lb
/>
tio, cùm aliæ animalium formæ creari po
<
lb
/>
tuiſſent, quæ manſiſſent, velut lupi cum
<
lb
/>
cornibus, & canes vnguibus acutis. </
s
>
<
s
id
="
s.008991
">Deinde
<
lb
/>
quia naturam (pronephas
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vult caſu omnia
<
lb
/>
condidiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.008992
">Ergo duorum alterum neceſſa
<
lb
/>
rium mihi videtur, vel quod formæ viuen
<
lb
/>
tium numero quorundam, & viribus ſiderum
<
lb
/>
conſtituantur, vel quòd perpetuò varientur
<
lb
/>
temporum ſucceſſu. </
s
>
<
s
id
="
s.008993
">Indicio eſt diuerſitas il
<
lb
/>
lorum in regionibus, aliis atque aliis, vt ſu
<
lb
/>
prà demonſtratum eſt, necnon in tempori
<
lb
/>
bus. </
s
>
<
s
id
="
s.008994
">Has non omnes, ſingularium contem
<
lb
/>
platione habita, propter hominem, aut pro
<
lb
/>
pter alia animantia facta eſſe conſtat, cum
<
lb
/>
multæ talpæ ſibi viuant, & moriantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008995
">Ne
<
lb
/>
que maioris partis, ſed ſolius ſpeciei, ſi mo
<
lb
/>
do propter alia facta videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008996
">Ergo ſpe
<
lb
/>
cies rerum ipſæ, aut propter ſe factæ ſunt,
<
lb
/>
aut propter hominem. </
s
>
<
s
id
="
s.008997
">Tot autem genera
<
lb
/>
ſerpentum quæ homini exitio ſunt, propter
<
lb
/>
hominem facta dicere, inſanientis prorſus
<
lb
/>
eſt, tum venena mortifera. </
s
>
<
s
id
="
s.008998
">Quid igitur? </
s
>
<
s
id
="
s.008999
">plu
<
lb
/>
res fuêre artifices, & vnuſquiſque commo
<
lb
/>
do proſpexit ſui opificij. </
s
>
<
s
id
="
s.009000
">Qui igitur homini
<
lb
/>
proſpexit, ita fabricauit, vt eſſet ſapientiſſi
<
lb
/>
mus, omnibuſque aliis commodè vti poſſet,
<
lb
/>
aut ſaltem vitare, quæ vſui eſſe non pote
<
lb
/>
rant. </
s
>
<
s
id
="
s.009001
">Sic qui aquilis ſapientior fuit quàm
<
lb
/>
qui cuculis, & tamen vnuſquiſque cauit per
<
lb
/>
petuitati ſtructuræ ſuæ. </
s
>
<
s
id
="
s.009002
">Cùm igitur homi
<
lb
/>
nem creaſſet, ſic vt incommodè vteretur
<
lb
/>
omnibus, factum videtur vt omnia creata
<
lb
/>
propter ipſum viderentur. </
s
>
<
s
id
="
s.009003
">Sed non eſt ſic,
<
lb
/>
vnumquodque enim propter ſe creatum eſt,
<
lb
/>
nec conturnix ob accipitrem minus, quàm
<
lb
/>
animalia propter hominem facta ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009004
">Vi
<
lb
/>
dentur igitur quæ deteriore conditione ge
<
lb
/>
nita ſunt, ſed falsò, facta meliorum cauſa. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009005
">Itaque & ex hoc alterius dubitationis ſo
<
lb
/>
lutio exurgit, cur animalium quædam infeli
<
lb
/>
cia ſunt, ac videntur, vt lepores, ranæ, damæ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009006
">Vnde ille dicebat.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Imbelles damæ, quid niſi præda ſumus?
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009007
">Satis eſſent felices propria natura, ſed ob
<
lb
/>
ſtat aliorum illis opificum ſapientia: igitur
<
lb
/>
nota fuêre omnia, ſed ſecundum ſpecies. </
s
>
<
s
id
="
s.009008
">Ve
<
lb
/>
rum de ſingularibus egregiis in humana ſpe
<
lb
/>
cie tantum, dubitatio non lauis eſt: dico au
<
lb
/>
tem egregia ſingularia,
<
expan
abbr
="
quorũ
">quorum</
expan
>
vis in multos
<
lb
/>
dominatur, vt reges maximè ac ſapientes.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009009
">Itaque ſuprema videtur mihi fuiſſe tanti
<
lb
/>
opificis ſapientia in duobus: vt nihil inutile
<
lb
/>
relinqueretur in tanta mole, ſed omnia, vel
<
lb
/>
viuerent, vel eſſent alimenta viuentium: &
<
lb
/>
vt ex hac tam ſordida fæce, aliquid quod
<
lb
/>
cunctis his inferioribus dominaretur, ſimilé
<
lb
/>
que eſſet ſupremis illis ſubſtantiis ſeparatis,
<
lb
/>
effingeret. </
s
>
<
s
id
="
s.009010
">Apparebat autem neceſſariam fo
<
lb
/>
re illi rerum omnium cognitionem: quam
<
lb
/>
obrem ſenſus, memoriæ ac prudentiæ tan
<
lb
/>
tum impertiuit, quantum licebat in tam ru
<
lb
/>
di materia collocare. </
s
>
<
s
id
="
s.009011
">Cumque ſuperi morta
<
lb
/>
libus in quinque præſtarent, ſapientia, feli
<
lb
/>
citate, probitate, vitæque longitudine ac ſe
<
lb
/>
curitatem autem mortali tribuêre nequibat, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>