Vitruvius, M. Vitrvvivs Per Iocvndvm Solito Castigatior Factvs Cvm Figvris Et Tabvla Vt Iam Legi Et Intelligi Possit, 1511

Table of contents

< >
< >
page |< < of 256 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div112" type="section" level="1" n="85">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3426" xml:space="preserve">
              <pb file="0198" n="198" rhead="LIBER"/>
            tres familia℞ inducerẽtur ad infinitas ſumptuũ ꝓfuſiões, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3427" xml:space="preserve">ut ex bonis eii-
              <lb/>
            cerent{ur}, ipſi architecti pœnæ timore coacti diligẽtius modũ impẽſarũ ra-
              <lb/>
            tiocinãtes explicarent, vti patres familia℞ ad id, qđ p̃ parauiſſent, ſeu pau-
              <lb/>
            lo amplius adiicientes, ædificia expedirent, Nã qui q̈dringẽta ad opus pñt
              <lb/>
            parare, ſi adiiciãt cẽtum habẽdo ſpẽ perfectionis, delectationibus tenẽtur.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3428" xml:space="preserve">Qui aũt adiectione dimidia, aut ampliore ſumptu onerãtur, amiſſa ſpe, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3429" xml:space="preserve">
              <lb/>
            impenſa abiecta, fractis rebus & </s>
            <s xml:id="echoid-s3430" xml:space="preserve">animis, deſiſtere cogũtur. </s>
            <s xml:id="echoid-s3431" xml:space="preserve">Nec ſolũ id vitiũ
              <lb/>
            in ædificiis, ſed etiã in muneribus, quæ a magiſtratibus foro gladiato℞ ſce-
              <lb/>
            niſ ludo℞ dant{ur}, quibus nec mora, ne expectatio cõcedit{ur}, ſed neceſſitas
              <lb/>
            finito tẽpore ꝑficere cogit, vti ſunt ſedes ſpectaculo℞, uelorũ inductiões,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s3432" xml:space="preserve">ea oĩa, quæ ſcenicis moribus per machinationẽ ad ſpectationes populo
              <lb/>
            cõparãtur. </s>
            <s xml:id="echoid-s3433" xml:space="preserve">In his vero opus eſt prudẽtia diligẽti & </s>
            <s xml:id="echoid-s3434" xml:space="preserve">ingenii doctiſſimi cogi
              <lb/>
            tatu, ꝙ nihil eo℞ ꝑficit{ur} ſine machinatione, Studiorũ  uario ac ſolerti uigo
              <lb/>
            re. </s>
            <s xml:id="echoid-s3435" xml:space="preserve">I git{ur} quoniã hæc ita ſunt tradita & </s>
            <s xml:id="echoid-s3436" xml:space="preserve">cõſtituta nõ uidet{ur} eſſe alienũ, vti cau
              <lb/>
            te ſumma diligẽtia anteꝗ̃ inſtituãtur opera, eo℞ expediãtur ratiões. </s>
            <s xml:id="echoid-s3437" xml:space="preserve">Ergo
              <lb/>
            quoniã ne lex ne mo℞ inſtitutio id põt cogere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3438" xml:space="preserve">quotannis & </s>
            <s xml:id="echoid-s3439" xml:space="preserve">præto-
              <lb/>
            res & </s>
            <s xml:id="echoid-s3440" xml:space="preserve">ædiles ludorum cã machinationes præparare debent, uiſum mihi eſt
              <lb/>
            imperator non eſſe alienũ, quoniã de ædificiis in prioribus uoluminib{us} ex-
              <lb/>
            poſui, in hoc qui finitionem ſummam corporis habet cõſtitutã, q̃ ſint prin
              <lb/>
            cipia machinarum ordinata præceptis explicare.</s>
            <s xml:id="echoid-s3441" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div113" type="section" level="1" n="86">
          <head xml:id="echoid-head85" xml:space="preserve">Demachina quid ſit & eius ab organo differentia origine
            <lb/>
          & neceſſitate. # Caput. # I.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3442" xml:space="preserve">Machina eſt cõtinens ex materia cõiunctio, maximas ad onerum motus ha-
              <lb/>
            bens uirtutes, Ea mouetur ex arte circulorum rotũdationibus quam græci
              <lb/>
            κυκλικΗעκιעΗσιע appellãt, Eſt autem unum genus ſcanſorium quod græce
              <lb/>
            ἀκροβαΤικὸע dicitur, alterum ſpiritale, quod apud eos ΠνεμαΤικὸν appel-
              <lb/>
            latur, tertiũ tractorium, id autẽ græci βα\’ναυσοע uocãt, Scãſorium autẽ eſt cũ
              <lb/>
            machinæ ita fuerint collocatæ, ut ad altitudinem tignis ſtatutis & </s>
            <s xml:id="echoid-s3443" xml:space="preserve">trãſuerſa
              <lb/>
            riis colligatis ſine periculo ſcãdatur ad apparatus ſpectationẽ, Spiritale eſt
              <lb/>
            cum ſpiritus expræſſionibus impulſus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3444" xml:space="preserve">plagæ uoceſ organicos expri-
              <lb/>
            muntur, Tractorium uero cum onera machinis pertrahuntur, aut ad alti-
              <lb/>
            tudinẽ ſublata collocãtur, Scãſoria ratio nõ arte ſed audacia gloriat{ur}, Ea ca-
              <lb/>
            tenationibus & </s>
            <s xml:id="echoid-s3445" xml:space="preserve">tranſuerſariis & </s>
            <s xml:id="echoid-s3446" xml:space="preserve">plexis colligatiõibus & </s>
            <s xml:id="echoid-s3447" xml:space="preserve">eriſmatum fulctu
              <lb/>
            ris cõtinetur, Quæ aũt ſpirit{us} poteſtate aſſumit ingreſſus, elegantes artis ſub
              <lb/>
            tilitatibus cõſequitur effectus, Tractoria autẽ maiores & </s>
            <s xml:id="echoid-s3448" xml:space="preserve">magnificẽtia ple-
              <lb/>
            nas habet ad utilitatem opportunitates, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3449" xml:space="preserve">in agendo cum prudentia ſum-
              <lb/>
            mas uirtutes, Ex his ſũt alia quæ mechanicos, alia quæ organicos mouẽtur,
              <lb/>
            Inter machinas & </s>
            <s xml:id="echoid-s3450" xml:space="preserve">organa id uidet{ur} eſſe diſcrimen, ꝙ machin{æ} pluribus ope
              <lb/>
            ribus aut ui maiore cogũtur effectus habere, uti baliſtæ torcularium præ
              <lb/>
            la, Organa autẽ unins operæ, prudenti tactu perficiunt, quod propoſitũ ẽ,
              <lb/>
            uti ſcorpionis, ſeu aniſocyclorum verſationes. </s>
            <s xml:id="echoid-s3451" xml:space="preserve">Ergo & </s>
            <s xml:id="echoid-s3452" xml:space="preserve">organa & </s>
            <s xml:id="echoid-s3453" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>