1to ruborem, ciliorum contractionem, tumorem faciei in ambulante
inclinationem quandam, flexionem cruris atque ſimilia. quintum eſt
lux coloribus exhibenda, ſed de horum nullo propoſitum eſt hic lo
qui, quando quidem hæc uſu magis & conſideratione, quàm ratio
ne conſtent proportioneúe, nec ſint adeò admiranda ut neque ſim
plex magnitudo quanſexto loco reponere poſſumus. Tria ergo ui
dentur eſſe præcipua quorum nunc ratio habenda eſſet, ut ſint in
totum nouem, ſed unum ex his relinquemus, tum quia alienum ab
hac conſideratione, tum quia alibi pertractatum atque etiam ab alijs,
neque adeò admiratione dignum ſcilicet magnitudo picturarum re
ſpondens magnitudini corporum iuxta ſitus differentiam, nam
quę altiores ſunt paulo latiores atque in ſuperiori magis parte quam
in inferiore, multò autem longiores eſſe oportet, ſic & quæ à latere
erunt eadem ratione iuxta aſpectus ingredientium rationem. Ve
rum hoc ut dixi omittamus, & de duplici miraculo in pictura lo
quamur, ſcilicet diſtantia magna quam in parua tabella referimus,
et corporeitate quam in plano repręſentamus. Horum autem duo
rum aliqua communia ſunt aliqua propria. Dicemus ergo primum
de corpore ita pingendo, ut palàm extra tabulam prominere uide
atur. Hoc autem primum ex forma ſumitur, nam ſi corpus in plano
ſit neceſſe eſt, ut partes illius quædam prorſus abſcondantur, par
tes aliæ non prorſus, aliæ prorſus ſint in conſpicuo. Ergo pictu
ram talem fingere oportebit, quæ partes ſingulas pro ratione oſten
dat aut occultet. Secunda ratio eſt quod ima corporis obſcura ſunt,
ſummę partes lucidę & claræ ac lumine quaſi dealbatæ: media, me
dia quadam ratione ut in columnis, tantumque poteſt hæc ratio, ut
uel ſola picturas fallere nos faciat corpora eas eſſe putantes. Opor
tet autem imum eſſe ad unguem ſimile in colore colori anguli loci
& ſummum parti quæ ſe oculis maximè ſubiectam præbet & cla
ram: media uerò qualia ex umbris obſcurari ſolent. Tertia ratio eſt
pro modo partium iuxta obliquitatem aſpectus: nam inſpicienti a b
in c d ex e oculo: depingemus in c d iuxta obli
197[Figure 197]
quitatem ſuam, quia cum c d uideatur per line
as e a c & e b d, & eleuatum in ſitu a b, neceſſe eſt
ut uideatur in ſitu a b, ergo eleuatum à c d. Eſt
& alia conſideratio proportionis ad proxima
remotaque, grati a exempli, ſi homo eſſet poſt co
lumnam a b, lateret eius pars, quæ eſt propinquior parieti c d, ergo
ſi depinxerimus hominis partes tantum dextram, reliquum ſub um
bra, cogitur oculus iudicare columnam eleuatam a pariete. De
mum omnia hæc ita ſunt ſubijcienda oculis, & per minimas
inclinationem quandam, flexionem cruris atque ſimilia. quintum eſt
lux coloribus exhibenda, ſed de horum nullo propoſitum eſt hic lo
qui, quando quidem hæc uſu magis & conſideratione, quàm ratio
ne conſtent proportioneúe, nec ſint adeò admiranda ut neque ſim
plex magnitudo quanſexto loco reponere poſſumus. Tria ergo ui
dentur eſſe præcipua quorum nunc ratio habenda eſſet, ut ſint in
totum nouem, ſed unum ex his relinquemus, tum quia alienum ab
hac conſideratione, tum quia alibi pertractatum atque etiam ab alijs,
neque adeò admiratione dignum ſcilicet magnitudo picturarum re
ſpondens magnitudini corporum iuxta ſitus differentiam, nam
quę altiores ſunt paulo latiores atque in ſuperiori magis parte quam
in inferiore, multò autem longiores eſſe oportet, ſic & quæ à latere
erunt eadem ratione iuxta aſpectus ingredientium rationem. Ve
rum hoc ut dixi omittamus, & de duplici miraculo in pictura lo
quamur, ſcilicet diſtantia magna quam in parua tabella referimus,
et corporeitate quam in plano repręſentamus. Horum autem duo
rum aliqua communia ſunt aliqua propria. Dicemus ergo primum
de corpore ita pingendo, ut palàm extra tabulam prominere uide
atur. Hoc autem primum ex forma ſumitur, nam ſi corpus in plano
ſit neceſſe eſt, ut partes illius quædam prorſus abſcondantur, par
tes aliæ non prorſus, aliæ prorſus ſint in conſpicuo. Ergo pictu
ram talem fingere oportebit, quæ partes ſingulas pro ratione oſten
dat aut occultet. Secunda ratio eſt quod ima corporis obſcura ſunt,
ſummę partes lucidę & claræ ac lumine quaſi dealbatæ: media, me
dia quadam ratione ut in columnis, tantumque poteſt hæc ratio, ut
uel ſola picturas fallere nos faciat corpora eas eſſe putantes. Opor
tet autem imum eſſe ad unguem ſimile in colore colori anguli loci
& ſummum parti quæ ſe oculis maximè ſubiectam præbet & cla
ram: media uerò qualia ex umbris obſcurari ſolent. Tertia ratio eſt
pro modo partium iuxta obliquitatem aſpectus: nam inſpicienti a b
in c d ex e oculo: depingemus in c d iuxta obli
197[Figure 197]quitatem ſuam, quia cum c d uideatur per line
as e a c & e b d, & eleuatum in ſitu a b, neceſſe eſt
ut uideatur in ſitu a b, ergo eleuatum à c d. Eſt
& alia conſideratio proportionis ad proxima
remotaque, grati a exempli, ſi homo eſſet poſt co
lumnam a b, lateret eius pars, quæ eſt propinquior parieti c d, ergo
ſi depinxerimus hominis partes tantum dextram, reliquum ſub um
bra, cogitur oculus iudicare columnam eleuatam a pariete. De
mum omnia hæc ita ſunt ſubijcienda oculis, & per minimas